حکمت کاظمی - حکمت و تواضع

امام کاظم علیه السّلامفرمودند: اِنَّ الزَّرعَ یَنبُتُ فی السَّهلِ وَ لا یَنبُتُ فِی الصَّفا، فَکذلِکَ الحِکمَهُ تَعمُرُ فی قَلبِ المُتواضعِ وَ لا تَعمُرُ فی قَلبِ المُتَکَّبِرِ الجَبّارِ؛
زراعت، در زمین هموار می روید نه در سنگلاخ و سنگ صاف. همین گونه است حکمت که در دل انسان متواضع آباد می شود، نه در دل افراد متکبّر و گردن کش.   بحارالأنوار، ج۷۵، ص۳۱۲

شرح حدیث:

افتادگی آموز اگر طالب فیضی      هرگز نخورد آب، زمینی که بلند است

همچنان که دانه و نهال، در هر زمینی رشد نمی کند و هر زمینی قابلیت کشاورزی ندارد، دلها هم در پذیرش علم و حکمت همین گونه است.

شرط نخست آموختن علم و حکمت، تواضع و فروتنی است.

آن که حاضر نیست نزد استاد دانا، زانوی شاگردی بر زمین نهد و متواضعانه بپرسد و مشتاقانه گوش دهد، دریچه های دانایی و بصیرت به روی او گشوده نمی شود.

پیامبر خدا(ص) فرموده است: هم نسبت به شاگردان خود تواضع داشته باشید، هم نسبت به استادان خویش.(محمد محمّدی ری شهری، العلم و الحکمه فی الکتاب و السنّه، صص۲۵۱ و ۳۲۳.)

از کلمات امام علی(ع) نیز نقل شده است:«لا یَتَعَلَّمُ مَن یَتَکَبَّرُ(.محمد محمّدی ری شهری، العلم و الحکمه فی الکتاب و السنّه، صص۲۵۱ و ۳۲۳)»هر کس تکبّر داشته باشد، چیزی یاد نمی گیرد.

دل افراد متکبّر، پذیرای علم و حکمت نیست. از این رو متکبّران در جهل خویش پایدار می مانند.

امّا افراد فروتن و خاکسار، جریان زلال دانش و معارف را به سوی خود می کشانند و از علوم دانایان بهره مند می شوند.

منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی.