نماز در لغت به معنای پیوند، ارتباط، دعا و درخواست است.از نماز در قرآن با نام های مختلف یاد شده است.از جمله: 1ـ صلاة، آیه 8 سورە انفال 2ـ ایمان، آیه 2 سورە بقره 3ـ تسبیح، آیه 30 سورە روم 4ـ قرآن، آیە 17 سورە بنی اسرائیل 5ـ حسنه، آیه 11 سورە هود 6ـ ذکر، آیه 238 سورە بقره 7ـ کتاب موقوت آیه 103 سورە نساء

خداوند متعال در آیە 103 سورە نساء می فرماید:

﴿انّ الصلاة کانت علی المؤمنین کتاباً موقوتاً﴾ «نماز برای مؤمنان، واجبی همیشگی و تبدیل ناپذیر است.»

در این آیه نماز برای اهل ایمان به عنوان کتاب موقوت معرفی شده است یعنی برنامه ای که باید در وقت خود اجرا شود.نماز یک نوع پرستش مشترک درمیان تمام ادیان است.

نماز موجب نزدیکی انسان به پروردگار خود می شود و با توجه به آیات و روایات بالاترین و عالی ترین حالت قرب انسان به خدا سجده بر خاک است که این کار بارها در نماز تکرار می شود.

تأثیر نماز بر رفتار انسان و زندگی روزمره او
اثرات نماز بر رفتار و زندگی یک نماز گزار واقعی به خوبی قابل مشاهده است. مهمترین آثار نماز بر زندگی انسان شامل:1ـ تعظیم به خدا و تحقیر تمام قدرت های دنیوی 2ـ خود سازی 3ـ ضبط نفس 4ـ زدودن گناهان 5ـ رعایت حقوق 6ـ وحدت جهت 7ـ صلح و مسالمت طلبی 8ـ تمرکز حواس و حضور ذهن 9ـ توسعه و رشد اقتصادی 10ـ وقت شناسی 11ـ جهت گیری در کار 12ـ حساب و کتاب داشتن 13ـ حفظ نظافت و… می شود.که در این مقاله برخی موارد توضیح داده می شود.

1.تعظیم به خدا و تحقیر تمام قدرت های دنیوی
گاهی اوقات انسان وقتی یک صاحب قدرت را مشاهده می کند ممکن است دچار ترس و وحشت زیادی بشود ولی کسی که نماز می خواند و تکبیر (الله اکبر) می گوید، هرگز از بزرگی و عظمت هیچ صاحب قدرتی نمی ترسد.انسان نماز گزار با گفتن الله اکبر به خودش تلقین می کند که خداوند بالاتر و بزرگتر از همه چیز و همه کس است و تمام قدرت های دنیوی در مقابل او حقیر و ناچیز است انسان نمازگزار در برابر خداوند سجده می کند و فقط از دستورات خداوند اطاعت می کند و هیچ صاحب قدرت و هیبتی نمی تواند او را از اطاعت و بندگی خدا باز دارد.همچنین نماز به انسان درس تربیت، آزادگی، استقلال و رشد می دهد.

2.ضبط نفس و زدودن گناهان
در جریان زندگی، انسان باید در برخی از موارد خود را به رعایت نظم در برنامه ها اجبار نماید و الزاماتی در برنامه خود تحمیل کند.عبادت و بندگی و در یاد خدا بودن وجدان مذهبی انسان را پرورش می دهد و تیره گی های ناشی از گناهان را زایل می کند.چون نماز جنبه عملی دارد توان اجرایی آن در دوری از فساد و به یاد آوردن خدا بیشتر از وحی است.باز داشتن از گناه، جزئی از طبیعت نماز است و نماز، انسان را به یاد مبدأ و معاد می اندازد و به این صورت باعث جلوگیری از فحشا و منکر می شود.

3. رعایت حقوق
به منظور قبول واقع شدن نماز انسان باید شرایطی را رعایت کند از جمله لباس نمازگزار، مکان نماز، آب وضو باید مباح باشد، همچنین باید به مواردی مثل رعایت حقوق مردم از قبیل پرداخت زکات، پرهیز از دروغ و غیبت و تهمت و توجه به حقوق دیگران و نیز پرداخت قرض و دین خود به مردم نیز توجه داشته باشد.در اینجا در کنار نماز و عبادت، توجه به حقوق دیگران نیز دارای اهمیت می شود و خداوند می فرماید اگر می خواهی مرا پرستش کنی باید حقوق مردم را نیز محترم بشماری و من نمازی را که در آن به رعایت حقوق انسانها توجهی نشود قبول ندارم.

4.خودسازی
نماز باعث خودسازی انسان می شود.خداوند در آیه 153 سورە بقره در این باره می فرماید:﴿یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر والصلاة إنّ الله مع الصابرین﴾ ای اهل ایمان در راه خودسازی خویش از دو چیز کمک بگیرید: 1ـ صبر و تحمل در برابر سختی ها و از جا در نرفتن 2ـ نماز و توجه به خدای یگانه که به او ایمان دارید و محققا خدا با کسانی است که در راه حق استقامت دارند و سختی ها را تحمل می کنند تا به اهداف انسانی خود برسند.نماز به انسان درس آزادگی، استقلال، صبر و استقامت می دهد.

5.وحدت جهت و مکان شناسی
با توجه این که طبق آیات قرآن نماز خواندن به سمت مغرب و مشرق، شمال و جنوب فرقی نمی کند و به هر طرف رو کنیم در همه سو و همه طرف خدا هست. ﴿اینما تولو فثم وجه الله﴾(سوره بقره، آیه 115).ولی در اسلام خداوند به خاطر مصلحت تربیتی نماز می فرماید که همه مردم به یک طرف نماز بخوانند تا انسانها یاد بگیرند که در تمام افعال و کارهای خود وحدت و هماهنگی داشته باشند.بنابراین آنان باید قبل از نماز قبله را بشناسند.

6.تمرکز حواس و حضور ذهن
در اسلام دستور داده شده از هر کاری که موجب حواس پرتی و عدم تمرکز حواس در نماز می شود، پرهیز شود.مثلا ایستادن در مقابل درب باز، مقابل آیینه، در برابر هرگونه تصویر و تابلو و نماز خواندن در جای باز و خیابان و جایی که باعث مزاحمت شود.

امام علی(ع) نیز در این مورد می فرمایند:

«هیچ کس از شما با حالت کسالت و خواب آلودگی به نماز نایستد و در حال نماز به افکار خود مشغول نشود چرا که نمازگزار در برابر پروردگار بزرگ است و جز این نیست که خدا به بنده به اندازه ای سود می دهد که به او رو کرده باشد.»

نماز روزانه پنج نوبت فکر را در تمرکز حواس قرار می دهد و پرورش تمرکز ذهن را آسان می کند.تأثیر نماز در این مورد این است که بهتر است در محیط کار شرایط تمرکز حواس کارکنان فراهم آید.زیرا حواس پرتی کارگر و کارمند نه تنها سبب اتلاف وقت بلکه سبب ایجاد نقص در محصول کار نیز می شود.