حدیث : امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند: وَ اَمّا حَقُّ المالِ فَأن لا تَأخُذَهُ اِلاّ مِن حِلِّهِ وَ لاتُنفِقَهُ إلاّ فی حِلّهِ؛ و اما حق مال (بر تو) آن است که آن را جز از راه حلال به دست نیاوری و جز در راه حلال مصرف نکنی. (1)
?شرح حدیث:
آزمون الهی، صورتهای مختلف دارد.
یکی از امتحانهای خدا «آزمون مالی» است؛ آزمونی دشوار و لغزاننده.
تلاش اقتصادی برای گذران زندگی، خوب و عبادت است، به شرط آن که درآمدها به حرام آمیخته نشود و ثروت نامشروع به دست نیاید.
از جمله سؤالهایی که در قیامت می پرسند، درباره «مال» است.
می پرسند: از کجا آوردی و در کجا صرف کردی؟
سؤالی است دشوار. طبق روایات، در حلال آن حساب است و در حرام آن عقاب.
در روایات است که در آخرالزّمان، شرایطی پیش خواهد آمد که به دست آوردن روزی حلال، مثل نگه داشتن آتش گداخته در کف دست است؛ یعنی دشوار است و طاقت فرسا.
ثروت، انسان را وسوسه می کند.
بعضیها در پی آنند که به هر قیمتی شده «پولدار» شوند. به فکر حلال و حرام و مشروع و نامشروع هم نیستند. اینان برای قیامت چه جوابی دارند؟
بعضیها ثروت خود را در راه نامشروع و گناه خرج می کنند. این نیز گناه است و مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.
«تفکر مکتبی» این ویژگی را دارد که همه ی شؤون زندگی مسلمان را تحت پوشش قرار می دهد، از جمله مسائل اقتصادی و معیشتی را.
زیستن در چارچوب مکتب، گرچه دشوار است، فضیلت است.
خروج از دایره ی تعهّد مکتبی، گرچه آسان، عواقبش تلخ و دردناک است.
ادعای مسلمانی داریم. در زندگی هم مسلمان باشیم، تسلیم خدا!
?پی نوشت:
1. تحف العقول، ص 267