پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اصول کلی ادیان الهی تشکیل یافته از مباحثی چون خدا و فرشتگان، پیامبر، کتاب مقدس، منجی و معاد است.
برای شناخت هر دینی ابتدا باید سراغ پیامبر و کتابی که منسوب به آن است، رفت تا بتوان جان مایه و واقعیت آن را از جهات مختلف تاریخی، اعتقادی، احکام و اخلاقی و... بدست آورد.
درباره ی زرتشت پیغمبر مزدیسنا [۱] مجهولات بسیار است از جمله:
۱. آیا زردشت یك شخصیتی واقعی است یا مانند: شخصیت‌های موجود در شاهنامه افسانه‌ای؟
۲. بر فرض واقعی بودن شخصیت زرتشت، در چه زمان می‌زیسته است؟ ( درباره ی زمان زندگی زردشت از ۶۰۰ ق.م تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح اختلاف است! )
۳. زرتشت با چه پادشاهی معاصر بوده است؟
۴. آیا او واقعاً معاصر ویشتاسب (گشتاسب) بوده است یا افراد و پادشاهان دیگر؟
۵. محل تولد وی كجا بوده است؟ آذربایجان یا بلخ یا فارس یا ری یا خوارزم یا مرو یا هرات و یا حتی فلسطین؟
۶. در چه نقطه‌ای ظهور كرده است؟
۷. و...
در این مقاله سعی بر این است که مبهم بودن برخی از ابعاد زندگی پیامبر آئین زرتشت را واضح و آشکار ساخته و دلایل آن را مطرح نماییم.
۱. پیامبر آیین مزدیسنی:
۱.۱: عکس منسوب به زرتشت: در محافل و کتاب‌های زرتشتیان، تصویری را به زرتشت نسبت می‌دهند که البته خودشان اذعان دارند که این تصویر واقعی زرتشت نیست، بلکه زاییده فکر و ذهن خودشان می‌باشد.
۲.۱: اشکال مختلف نام های زرتشت: نام زرتشت در زبان فارسی به صورت‌های مختلفی آورده شده است. زارتشت، زارهشت، زرادشت، زارهوشت، زردهشت، زراتشت، زرادشت، زرتهشت، زرهتشت، زره‌دست و زره‌هشت از این قبیل است.[۲] این مطلب نشان دهنده آن است که حتی، نام پیامبر این آیین مشخصا معلوم نبوده و آن چه امروزه مصطلح است تراوشات ذهنی افراد مختلف با سلایق گوناگون است.
۳.۱: اقوال مختلف در معنای زرتشت: علاوه بر مطالب بالا معنای زرتشت نیز مورد ابهام و اختلاف است و هنوز با توجه به تمامی گمانه زنی های پژوهشگران به هیچ وجه معنای دقیقی از معنای زرتشت ارائه نشده است.
برخی می‌گویند، کلمه زرتشت ترکیب یافته از «زرت» به معنی پیر و «اشترا» به معنی شتر است و نام ایشان که با کلمه شتر ترکیب یافته به معنای «دارنده شتر پیر» است. دلیل‌شان هم این است که: در گذشته برای شتر از آن جهت که حیوان بسیار مفیدی بود ارج و منزلتی خاص قائل بودند و نام شتر را با پسوندهای خاص بر نوزادان‌شان می‌نهادند.[۳]
مهرداد قدردان در کتاب خود، پژوهشی مفصل درباره معنای نام زرتشت انجام داده است که به قسمتی از آن اشاره می کنیم: «پروفسور برونف (Burnouf) كلمه زرتشت را از دو كلمه zaraθ به معناي زرد و uŝtra به معناي شتر و روي هم دارنده شتر زرد معني كرده است. ولي هاوگ (Haug) مي‌گويد در اوستا براي كلمه زرد واژه zairiti آمده نه zaraθ و معناي قسمت اول را رد مي‌كند، ولي در معناي قسمت دوم يعني uŝtra به معناي شتر هم عقيده‌اند. ويندشمن (Windischmahn) از معني زرتشت كه مركب از zara يعني زرين و θaŝtra به معني ستاره است حمايت كرده و ستاره زرين را تعبير درست دانسته است. ولي عده‌اي بر اين نوع تعبير ايراد گرفته‌ و گفته‌اند كه براي زرين در اوستا واژه zaraniya آمده نه zara و همچنين كلمه درست براي ستاره واژه θwarestar است. تاراپوروالا، نام زرتشت را قشنگ معني كرده است. مهرداد مهرين با تحقيقي آورده است كه نام زرتشت از zaraθa به معني زرين و uŝtra به معناي روشنايي است، بدين ترتيب زرتشت يعني «او كه از روشنايي زرين است» و او اعتقاد دارد اين معني برازنده كلمه زرتشت است. بويس (Boyce) خاورشناس انگليسي معني واژه زرتشت را «آنكه شتر را مي‌راند» بيان‌كرده‌ است. زولستر (Zolzter) مستشرق آلماني كلمه زرتشت را دارنده شتر زرين تعبير كرده است. اشپيگل (Spiegel) دانشمند آلماني زرتشت را عذاب دهنده شتران تفسير كرده است. برودبك (Brodbeck) اين كلمه (زرتشت) را ستاره طلايي يا زرين معنا كرده است. افلاطون، بزرگ فيلسوف يونان معني زرتشت را خادم ارومازوس(اورمزد) دانسته است. يوستي (Justi) دانشمند آلماني، نام زرتشت را ستاره طلايي يا زرين معنا كرده است. بارتولومه (Bartholomae) زرتشت را به معناي دارنده شتر پير بيان كرده است. كاسل، پسر ستاره تعبير كرده است. موبد جهانگير اشيدري ستاره درخشان و زرين را مناسب‌تر دانسته است. موبد فيروز آذرگشسب زرتشت را به معناي كسي كه هاله‌اي از روشنايي گرد سرش مي‌درخشد تعبير كرده است؛ ارتباط اين كلمه را با شتر نامربوط دانسته است و زرتشت را لقب ايشان مي‌داند. گرن (Gren) محقق آلماني اين كلمه را از «زر» به معني طلايي و« اوش» به معني درخشيدن مي‌داند و روي هم درخشش طلايي را معناي كلمه زرتشت دانسته است. دوهارله (Deharlez) دانشمند بلژيكي زرتشت را به معني رخشان و طلايي گرفته است. پروفسور فرهنگ مهر نيز روشنايي زرين را براي كلمه زرتشت انتخاب كرده است و همانند آذرگشسب، زرتشت را لقب ايشان ذكر كرده كه بعد از پيامبري به آن پيامبر گفته شده است. دكتر حسين وحيدي نيز ستاره زرين را معناي درست تري مي‌داند.»[۴]

نتیجه این که:
در این که زرتشت اسم عام است یا خاص و علم شده برای یک شخص، به هيچ عنوان معنای مسلم و قطعی برای آن مشخص نشده است. این مطلب یکی از اصلی ترین نقاط ضعف آیین زرتشت است. بسیار عجیب است که هیچ منبع درست تاریخی وجود ندارد که نام واقعی زرتشت در آن ثبت شده باشد. به همین علت است که برخی از منتقدین قائل‌اند اصلاً شخصی به نام زرتشت وجود خارجی نداشته و آنچه به نام زرتشت تبلیغ می‌‌شود، زاییده فکر افرادی فرصت طلب و سودجویی بوده که در پی کسب منافع خود بوده‌اند.

پی نوشت:
[۱]. لغت نامه دهخدا: مزدیسنا: ترکیب شده از مزدا = اهورامزدا (سرور دانا)؛ و یسنا = پرستش، که بر روی هم به معنی مزداپرست می باشد لقبی است که زرتشتیان منسوب به آن هستند.
[۲]. معین، محمد، فرهنگ فارسی، جلد پنجم، اعلام ص ۶۴۸؛ معین، محمد، مزدیسنا و ادب پارسی، ج ۱، ص ۷۷؛ پورداود، ابراهیم، گات ها، انتشارات فروهر، ص ۴۲.
[۳]. خنجی، امیر حسین، زرتشت و دین ایرانی، گفتار دوم، بخش نخست.
[۴]. قدردان، مهرداد، جستاری در آیین زرتشت، فصل دوم.