روزهاي ۲۵ و۲۶ فروردين ماه پيرهريشت و شريف آباد اردكان ميزبان زرتشتيان ، برای مراسم هیرومبا می باشند.

فلسفه برگزاری این جشن در اصل بر اساس گاهشماری زرتشتی بدون کبیسه می باشد و این مراسم در سالهای پیش در روز ۲۶ آذر ماه از تقویم گاهشماری برگزار می شد که برابر با یکی از روزهای هفته آخر فروردین ماه تقویم می باشد. دلیل برگزاری این جشن در ۲۶ آذر ماه از تقـویم گاهشماری قدیم بدان علت بود که این جشن دقیقا" در ۱۰۰ روز مانده به سال جدید برگزار می شد. در واقع این جشن بیانگر جشن سده دیگری بود با این تفاوت که :

۱ - این جشن تنها توسط اهالی زرتشتی نشین شریف آباد برگزار می شد در صورتیکه جشن سده توسط تمامی زرتشتیان ایران و در هر محله به صورت مجزا به مرحله اجراء در می آمد.

۲ - جشن بزرگ هیرومبا در ۱۰۰روز مانده به سال جدید برگزار می شد (۲۶ آذرماه) در صورتیکه جشن سده در روز ۱۰ بهمن (۵۰ روز و ۵۰ شب مانده به سال جدید که در مجموع برابر با ۱۰۰شبانه روز می باشد) برگزار می گردید. ولی در حدود چند سال پیش به دلیل اینکه روز ۲۶ آذرماه (از تقویم گاهشماری قدیم) دقیقا" برابر با روز ۲۶ فروردین ماه ( از تقویم گاهشماری جدید) گردید بر اساس توافق نظری که در بین برگزار کنندگان مراسم هیرومبا و اهالی شریف آباد به عمل آمد قرار بر این شد که این مراسم از این به بعد در روز ۲۶ فروردین ماه ( از تقویم گاهشماری جدید) برگزار گردد.

کما اینکه این مراسم تاکنون نیز به همین صورت ادامه یافته است. اما در اینجا لازم است به چگونگی مراسم هیرومبا نیز اشاره شود. نحوه اجرای مراسم هیرومبا بدین صورت می باشد که اهالی زرتشتی نشین شریف آباد در بعد از ظهر روز پیش از این جشن بزرگ (۲۵ فروردین ماه) به سوی پیر هریشت رهسپار می شوند. پیر هریشت یکی از زیارتگاههای مقدس و مهم زرتشتیان می باشد که در ۱۷ کیلومتری شمال شهر اردکان قرار گرفته است. زرتشتیان اعتقاد دارند که یکی از خدمه های دختر یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی در این مکان مدفون می باشد! هر چند که با کمی تامل رد این سخن مشخص می شود. در اینجا لازم به ذکر است که هر ساله جمع بسیاری از زرتشتیان که نذر و نیاز ( آرزو) دارند و یا به آرزوی دلشان رسیده اند با پای پیاده به سوی زیارت پیر مقدس هریشت می شتابند.

اهالی شریف آباد و برگزار کنندگان مراسم بزرگ هیرومبا هنگامیکه وارد پیر هریشت شدند در ابتدا به زیارت پیر پرداخته و سپس به سوی خیله هیرومبا رفته تا به تهیه و تدارک غذای روز جشن بپردازند.

عده ای برای تهیه هیزم به سمت بیابان پیرامون پیرهریشت رهسپار می شوند ،پس از آنکه کار تهیه هیزم آتش جشن بزرگ هیرومبا به پایان رسید و چگون غیزلی به سمت پیر هریشت بر می گردند.

در اینجا ذکر این نکته نیز ضروری می باشد که همچنین در هنگام سپیده دم تعدادی از مردان برگزار کننده جشن هیرومبا به سمت محل قربانی نمودن گوسفندان (این گوسفندان را تعدادی از همکیشان خیراندیش زرتشتی جهت مراسم هیرومبا نذر نموده اند) رفته و گوسفندان مزبور را در جایگاه ویژه ای سر می برند و از آن نهاری تهیه می کنند.

مدتی پس از صرف ناهار مراسم چوب زنی آغاز می گردد که اصل آن مشخص نیست. در ابتدا تعدادی از برگزار کنندگان مراسم هیرومبا (که یکی از آنها چوبی در دست داشته و دیگری چادر بزرگی به کمر بسته) به همراه تعداد زیادی از زنان شریف آبادی و تعداد بسیاری از دختران و پسران جوان زرتشتی (که همگی یکسره و به صورت مداوم فریاد "هابیرو هابیرو شاباش شاباش" سر می دهند) به سمت خیله های پیر هریشت روی می آورند تا مراسم چوب زنی انجام شود. فلسفه اجراء مراسم چوب زنی بدین صورت می باشد که زوجهای جوانیکه تازه نامزد شده اند و یا به تازگی ازدواج نموده اند و یا تازه صاحب فرزند شده اند و یا جوانان زرتشتی که برای اولین بار در مراسم غیزل چینی شرکت کرده اند بایستی در مراسم چوب زنی سهیم باشند و آنها را بروی دست برده و با چوب به پشت آنها می زنند.

بدین صورت که هر یک از خانواده های زرتشتی که دارای شرایط ذکر شده می باشند مرد تازه داماد شده آن خانواده و سپس پدر زن فرد تازه داماد شده توسط تعدادی از برگزار کنندگان مراسم هیرومبا و جوانان زرتشتی بر سر دست برده شده و توسط مرد چوب به دست سه ضربه بر باسن فرد بالا برده شده زده می شود. در اینجا لازم به ذکر است فریاد "هابیرو هابیرو شاباش شاباش" مرتبا به گوش می رسد. سپس توسط مادر زن فرد تازه داماد شده پیشکشی ازقبیل :کله قند و یا جعبه نقل وشیرینی و یا آبلیمو و گلاب به فرد چادر به کمر بسته (انبار دار) داده می شود.

کمی تردید:

۱- نظر موبد نیکنام در مورد قربانی در دین زرتشت:

سوال از موبد نیکنام: قربانی در دین زرتشت وجود دارد یا خیر ؟ خیر ، قربانی کردن و کشتن حیوانی را به هر دلیل که انسان را خشنود سازد از کارهای ناشایست و ناپسند در دین زرتشت است.

۲- مراسم هیرومبا ، همان انجام جشن سده بدون حساب سال کبیسه است ولی ، هیچ کدام از موارد برگزاری آن مانند مراسم سده نیست ، بجز روشن کردن آتش.

۳- مراسم چوب زنی در جشن سده وجود ندارد ، در حالی که این عمل در مراسم هیرومبا انجام می گیرد.

۴-پیر هریشت را محل دفن یکی از ندیمه های دختر یزدگرد می دانند، در حالی که عقلا چنین فرض باطل است، که طبق سخن خود موبدان، این اماکن محل پرستش الهه مهر و آناهیتا است. این الهه ها در زمان هخامنشیان و قبل از اشو زرتشت مورد پرستش بودند.

پی نوشت:

سایت همازور

سایت کوروش نیکنام

کتاب آیین اختیار ، کوروش نیکنام