یکی از انفعال های روانی که معمولاً غالب مردم دچار آن هستند حسد است.

حسد را علمای اخلاق این گونه بیان کرده اند:

حسادت،تمنای سلب نعمت است از دیگری که به صلاح او باشد،یعنی حسود دوست دارد نعمت ها از طرف مقابل گرفته شود،خواه آن نعمت به حسود برسد! یا نرسد.

حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در این باره می فرماید:«منشأ و ریشه رزایل حسادت است».1

البته یک حالتی هم نزدیک به حسادت وجود دارد، که پسندیده و مایه ترقّی و پیشرفت است،و آن حالت غبطه است.

امام صادق(ع) می فرمایند:«به راستی مؤمن غبطه می خورد،ولی حسادت نمی ورزد اما منافق حسادت می ورزد و غبطه نمی خورد».2

راستی می دانید نخستین حسدی که از سوی انسان در روی زمین صورت گرفت چه زمانی بود؟ که بود؟برای چه بود؟ و نتیجه اش چه شد؟

آری،نخستین حسد،حسادت قابیل نسبت به برادرش هابیل بود،آن هم به جهت اینکه خداوند قربانی هابیل را پذیرفت ولی قربانی قابیل را نپذیرفت،و این موضوع برای قابیل انگیزه ای برای کشتن برادرش شد.به این آیه شریفه توجه کنید:«و اتل نبأ ابنی آدم بالحقّ اذا قرّباً قرباناً…».(سوره مائده،آیه 27)

در این آیه کریمه داستان حسادت قابیل نسبت به هابیل بیان شده است.نوجوانان و جوانان عزیز در قرآن نمونه هایی از این قبیل ذکر شده است.مانند:داستان برادران یوسف،پسر نوح، هابیل و قابیل و داستان های عبرت آموز دیگر.

عزیزان،ما نمی دانیم چه نعمتی به صلاح هست یا نه،پس به جای تقویت حسّ حسادت،برای جبران کاستی ها و بالا بردن توانایی های خود تلاش کنیم.

نشانه های حسد
1.ناراحتی از رسیدن نعمت به دیگری،بدون نشان دادن عکس العمل.

2.غیبت و عیب جویی.

3.دشمنی،عداوت و کارشکنی.

4.بی مهری یا قطع رابطه از شخص،و پنهان کردن صفات برجسته او به طوری که حتی نمی خواهد سخنی از او بشنود.

آثار حسد
الف: آثار اجتماعی
1.نابسامانی های اجتماعی

حسود تمام یا بیشتر نیرو و انرژی بدنی و فکری خود را صرف حسادت می کند، لذا این کار منشأ نابسامانی های اجتماعی است.

قرآن مجید می فرماید:و کسانی که بعد از آنها آمدند،می گویند:پروردگارا ما و برادرانمان را که در ایمان به ما پیشی گرفتند بیامرز و در دلهایمان کینه و حسدی نسبت به مؤمنان قرار مده…(سوره حشر،آیه 10)

2.قتلها و جنایت ها:چنان که در داستان هابیل و قابیل ملاحظه کردید.

3.از بین رفتن دوستی ها.

4.عقب ماندگی اجتماعی؛اشخاص حسود و تنگ نظر می کوشند دیگران را به عقب بکشند.

5.هرج و مرج،پیامبر اکرم(ص) حسد را به بیماری بزرگ امت ها تشبیه کرده و می فرمایند:

«…در اثر اختلاف و نفاق و حسد نسبت به یکدیگر،سرانجام به ظلم و ستم و سپس به هرج و مرج مبتلا می شوند».3

ب: آثار معنوی حسد
1.نابود کننده ایمان،

2.آفت دین،

3.نابود کننده نیکی ها،

4.رسیدن به کفر و تفکرات کفر آمیز،

5.غیبت،

6. حسرت زیاد،(گناه زیاد)،

7.حجاب ضخیمی در برابر شناخت حقایق می افکند،

8.مانع رشد و تعالی ـ روحی فکری،معنوی خانوادگی و اجتماعی می گردد.

ج: آثار جسمانی حسد
افراد حسود معمولاً افرادی رنجور،حساس،عصبی،پرخاشگر و افسرده می باشند.دستگاه های مختلف بدن تحت تأثیر این حالت روحی دچار بیماری می گردد.

حضرت علی(ع) می فرماید:«شگفتا که حسودان از سلامتی خود غافل مانده اند».4

د: آثار اخروی حسد
1.بدون حساب به جهنم می رود،

2.بدبختی و شقاوت دنیا و آخرت

برخی از ویژگی های حسود
1.دشمن خیر و طالب شر است،

2.خواهان زوال نعمت از دیگران،

3.به بدی گرایش دارد،

4.منافق است،

5.غیبت،شماتت و تملّق می کند،

قرآن کریم می فرماید:«انّ تصبک حسنة تسؤهم و إن تصبک مصیبة…».(سوره توبه،آیه 50) ،

6.در حال خوشی دیگران غمگین است،

7.رفیق بدی است،

8.دشمن نعمت های خدا است،

9.به خود ظلم می کند،

10.زود عصبانی می شود.

---------------------------------------

1.غررالحکم،5242.

2.اصول کافی،2،307.

3.المحجة البیضاء،5،326.

4.غررالحکم،1803.