احکام خمس
خمس یکی از واجبات مالی و فروع دین و از مهم ترین پشتوانه های اقتصادی حکومت اسلامی برای ترویج دین و رفع نیازهای محرومان است. پرداخت خمس به قصد اداء تکلیف الهی، برای پرداخت کنندگان علاوه بر اجر الهی موجب طهارت مال و روح از آلایش های مادّی می شود. [۱] بر اساس شریعت اسلام مکلّف باید یک پنجم از درآمدهای خود را به تفصیلی که گفته خواهد شد اداء کند تا در راه مصالح اسلام و مسلمانان صرف شود.
کتابی که در اختیار دارید حاوی مسائل مهم و مورد ابتلاء در موضوع خمس و مطابق با فتاوای مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(مدّظلّه العالی) است.
این اثر یکی از کتابهای احکام موضوعی فقهی منطبق با فتاوای معظّمٌ له است که توسّط انتشارات انقلاب اسلامی به طبع می رسد.
در این کتاب علاوه بر موارد موجود در رساله «اجوبةالاستفتائات»، استفتائات جدیدی نیز اضافه گردیده است.
این کتاب شامل مباحثی از قبیل موارد وجوب خمس، مستثنیات خمس، روش محاسبه و پرداخت خمس، مصارف خمس و مستحقّین آن و متفرّقات خمس می باشد.
تدوین اثر بنحوی انجام گرفته است که نفع آن عام و بهره گیری از آن برای همگان آسان باشد. شایان ذکر است که دفتر استفتائات معظّمٌ له این کتاب را مورد تأیید و عمل به آن را مجزی اعلام نموده اند.
خداوند متعال به همه ی ما توفیق عمل به احکام دین مبین اسلام و تمسّک به قرآن کریم و سنّت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) و ائمّه ی طاهرین(علیهم السّلام) را عنایت فرماید.
انتشارات انقلاب اسلامی.
[۱]. برخی از آیات و روایات در این خصوص عبارت است از: «خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلَاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» (التوبة:۱۰۳)؛ ترجمه: «از اموال آنان صدقه‌ای بگیر تا به وسیله‌ی آن پاک و پاکیزه‌شان سازی، و برایشان دعا کن، زیرا دعای تو برای آنان آرامشی است، و خدا شنوای دانا است.» یکی از مصادیق این آیه‌ی شریفه در روایات اهل‌بیت(ع) صله بر امام (خمس) شمرده شده است.
امام صادق(ع) میفرمایند: «مَا أُرِیدُ بِذَلِکَ إِلَّا أَنْ تُطَهَّرُوا»؛ یعنی: من از گرفتن درهم شما هدفی جز پاک کردن شما ندارم. و در جایی دیگر میفرمایند: پرداخت خمس باعث طیّب و گوارا شدن بقیّه‌ی مال میشود: «یُؤَدّی خُمسَنا وَ یُطَیِّبُ لَه»؛
محمّدبن‌زید طبری گوید: مردی از بازرگانان فارس که از پیروان امام رضا(ع) بود، به آن حضرت نامه‌ای نوشت و درباره‌ی خمس اجازه خواست. حضرت در پاسخ او نوشت:
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم. براستی خدا واسع است و کریم؛ بر عمل خیر ضامن ثواب است و بر کسی که از انجام کار خیر، خود را محروم میکند ضامن غم و اندوه. هیچ مالی حلال نیست مگر از راهی که خداوند حلال کرده است. و در ادامه آثار و برکات خمس را چنین فرمودند:
۱. تقویت دین: «إِنَّ الْخُمُسَ عَوْنُنَا عَلَی دِینِنَا»؛ خمس، حقّ ما اهل‌بیت و پشتوانه‌ی مکتب و راه ما است.
۲. کمک به یاران: خمس وسیله‌ای برای کمک ما بر بستگان و یاوران ما است؛ «إِنَّ الْخُمُسَ عَوْنُنَا عَلَی عِیَالاتِنَا»، «عَوْنُنَا عَلَی مَوَالِینَا»؛
۳. حفظ آبرو در برابر مخالفان: به وسیله‌ی خمس، ما آبروی خود و طرف‌داران‌مان را در برابر تهدیدات مخالفان حفظ میکنیم؛ «مَا نَبْذُلُهُ وَ نَشْتَرِی مِنْ أَعْرَاضِنَا مِمَّنْ نَخَافُ سَطْوَتَهُ»؛
۴. شمول دعای امام: خمس، کمک ما بر حفظ مکتب است، سپس فرمود: تا میتوانید خودتان را از دعای ما محروم نکنید؛ «وَ لَا تَحْرِمُوا أَنْفُسَکُمْ دُعَاءَنَا مَا قَدَرْتُمْ عَلَیْهِ»؛
۵. کلید رزق: پرداخت خمس کلید رزق شما است؛ «فَإِنَّ إِخْرَاجَهُ مِفْتَاحُ رِزْقِکُمْ»؛
۶. کفّاره‌ی گناهان و ذخیره‌ی قیامت: خارج کردن خمس مال وسیله‌ی آمرزش گناهان و ذخیره‌ی قیامت و روز نیاز شما است؛ «فَاِنَّ اِخراجَه.. تَمْحِیصُ ذُنُوبِکُمْ وَ مَا تَمْهَدُونَ لِأَنْفُسِکُمْ لِیَوْمِ فَاقَتِکُمْ»؛
۷. نشانه‌ی وفا: «اَلْمُسْلِمُ مَنْ یَفِی لِلَّهِ بِمَا عَهِدَ إِلَیْهِ وَ لَیْسَ الْمُسْلِمُ مَنْ أَجَابَ بِاللِّسَانِ وَ خَالَفَ بِالْقَلْبِ وَ السَّلَامُ»؛ مسلمان واقعی کسی است که به پیمان الهی وفادار باشد و کسی که با زبان جواب مثبت ولی در دل، جواب منفی میدهد، در حقیقت مسلمان نیست.
