حکمت های عسکری - ادب

امام حسن عسکری علیه السلام فرمود: کَفافَ اَدَباً تَجَنُّبُکَ ما تکْرَهُ من غیرِکَ؛
در ادب تو همین بس که از آنچه از دیگری نمی پسندی، پرهیز کنی.

بحارالانوار، ج۷۵،ص ۳۷۷

شرح حدیث
در مفهوم ادب، سخن بسیار گفته و نشانه های آن را برشمرده اند.

لقمان را پرسیدند: ادب از که آموختی؟ گفت: از بی ادبان، هرچه از فعل ایشان در نظرم ناپسند آمد، از آن پرهیز کردم. (گلستان سعدی.)

گفته اند: ادب آموز، فرزند هرکه خواهی باش، زیرا ادب تو را از حسَب، بی نیاز می کند.

و گفته اند: ادب را به رایگان می توان به دست آورد، لیکن با آن همه چیز می توان خرید.

معیاری که امام عسکری علیه السلام در این حدیث برای ادب برمی شمارد، این است که آنچه را از دیگران ناپسند می شماریم از آن بپرهیزیم. این نکته ای است که استدلال هم نمی خواهد، چون اگر صفتی و رفتاری ناپسند است، فرقی نمی کند که در ما باشد یا دیگران، یک بام و دو هوا پذیرفتنی نیست. سعدی گفته است:

ببری مال مسلمان و چو مالت ببرندبانگ و فریاد برآری که مسلمانی نیست

خودساخته کسی است که اگر عملی را در دیگران شرم آور و بد می داند، در خودش هم بد بداند و از انجام آن پرهیز کند. پذیرفته نیست که کسی را به خاطر بدزبانی تحقیر کنیم، اما خودمان زبان نیشدار و گزنده داشته باشیم و پسندیده نیست که از مزاحمت همسایه زبان به شکوه گشاییم، ولی خودمان برای او مزاحمت ایجاد کنیم.

ادب، محبوبیت و مقبولیت می آورد، در هرکه می خواهد باشد.

با ادب را، ادب سپاه بس است بی ادب با هزار کس تنهاست (شهید بلخی.)

جواد محدثی پديدآورنده : جواد محدثی
منبع: حکمت های عسکری