استغفار
استغفار به معنای طلب بخشایش و چشم پوشی از خطاست. این مفهوم اخلاقی، در عین سادگی بسیار پیچیده است.اگرچه استغفار، طلب غفران و گذشت از گناهان است و گناه نیز پرده دری به ساحت پروردگار محسوب می شود؛ اماخداوند آن را دوست می دارد. پیچیدگی این مفهوم وقتی بیش تر می شود که حتی معصومان نیز بدان علاقه مند بودند؛ درحالی که ایشان مصون از خطا و اشتباه هستند. این موضوع، حاکی از جایگاه بلند استغفار و محبوبیت آن نزد خداست.
استغفار در قرآن
1. محبوبیت توبه کنندگان: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ»؛ «همانا خداوند بسیار توبه کنندگان [و رجوع کنندگان] را دوست دارد.»
2. پاداش توبه کنندگان: «اسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ إِنَّهُو کَانَ غَفَّارًا * یُرْسِلِ السَّمَآءَ عَلَیْکُم مِّدْرَارًا * وَ یُمْدِدْکُم بِأَمْوَ لٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَل لَّکُمْ جَنَّـتٍوَ یَجْعَل لَّکُمْ أَنْهَـرًا »؛ «از پروردگار خود آمرزش بخواهید که آمرزنده است، برکات خود را از آسمان بر شما فرو می بارد وبا اموال و فرزندان، شما را یاری می دهد و باغستانها و نهرهای پرآب را در اختیارتان می گذارد.»
3. توبه پذیری خداوند: «وَإِنِّی لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَ ءَامَنَ وَ عَمِلَ صَــلِحًا ثُمَّ اهْتَدَی »؛ «و به درستی که من بسیار آمرزنده هستمکسانی را که اهل توبه و ایمان و عمل صالح باشند و سپس هدایت شوند.»
استغفار در روایات
1. ضرورت استغفار: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «اِنَّهُ لَیُغانُ عَلَی قَلْبِی وَ اِنِّی لاََسْتَغْفِرُ فِی کُلِّ یَوْمٍ مِأةَ مَرَّةً؛ گاه قلبم را غباری می گیرد ومن روزی یکصد مرتبه [از درگاه خدا] آمرزش می طلبم.»
2. مقام توبه کنندگان: حضرت علی علیه السلام می فرمود: «اِنَّ الاِْسْتِغْفَارَ دَرَجَةُ الْعِلِّییِّنَ؛ همانا آمرزش خواهی، درجه علّیین [ووالامقامان] است.»
3. جامع ترین دعا: امام صادق علیه السلام می فرماید: «اِنَّ مِنْ اَجْمَعِ الدُّعَاءِ اَنْ یَقُولَ الْعَبْدُ الاِْسْتِغْفَارَ؛ یکی از جامع ترین دعاها این استکه بنده استغار بگوید.»
4. برترین عبادت: پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «خَیْرُ الْعِبَادَةِ الاِْسْتِغْفَار؛ آمرزش خواهی، بهترین عبادت است.»
5. برترین توسل: امام علی علیه السلام فرموده است: «اَفْضَلُ التَّوَسُّلِ الاِْسْتِغْفَار؛ بهترین توسّل، آمرزش خواهی است.»
6. مایه امان از عذاب: حضرت باقر علیه السلام از حضرت علی علیه السلام نقل می فرماید: «کَانَ فِی الاَْرْضِ اَمَانَانِ مِنْ عَذَابِ اللّهِ، وَ قَدْ رُفِعَاَحَدُهُمَا، فَدُونَکُمُ الاْآخَرَ فَتَمَسَّکُوا بِهِ: اَمَّا الاَْمَانُ الَّذِی رُفِعَ فَهُوَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله وَ اَمَّا الاَْمَانُ الْبَاقِی فَالاِْسْتِغْفَارُ. قَالَ اللّهُ تَعَالَی: وَ مَا کَانَ اللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ اَنْتَ فِیهِمْ وَمَا کَانَ اللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ؛ دو چیز در زمین، مایه امان از عذاب خدا بود: یکی از آن دو برداشتهشد. پس دیگری را دریابید و بدان چنگ زنید. امانی که برداشته شد، رسول خدا صلی الله علیه و آله بود و امان باقی مانده آمرزش خواهیاست که خدای بزرگ به رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدا آنان را عذاب نمی کند؛ در حالی که تو در میان آنانی و عذابشاننمی کند تا آن هنگام که استغفار می کنند.»
7. عامل جلوگیری از بلاها: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمود: «اِدْفَعُوا اَبْوَابَ الْبَلاَیَا بِالاِْسْتِغْفَارِ؛ درهای بلاها را با آمرزش خواهیببندید.»
8. عامل افزایش روزی: امام علی علیه السلام می فرماید: «اَلاِْسْتِغْفَارُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ؛ آمرزش خواهی بر روزی می افزاید.»
