سخنرانی مکتوب حجت الاسلام رفیعی در موردگناه جلسه دوم

کانال ایتا شیعه کوئست: @shiaquest_net

قال الله تبارک و تعالی : وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ (انعام، 54)
و هرگاه کسانی که به آیات ما ایمان می آورند به نزد تو آیند بگو: سلام بر شما! پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر کرده است.

مقدمه
خداوند متعال خیلی تفضل می کند تا بندگانش به بهشت بروند. مثل یک پدر مهربان که می خواهد بچه اش از دست نرود، به اشکال مختلف سعی دارد ما را نگه دارد. گاهی می فرماید: اگر فلان کار را بکنی مثل این است که از مادر متولد شدی.

گاهی می فرماید: اگر کسی فلان عمل را هفت یا بیست و یا چهل روز انجام بدهد ثواب انجام یک عمر را برایش حساب می کنیم. گاهی می فرماید: اگر نیت انجام عملی را در ذهن آوردی، ثوابش را برایت می نویسیم. یعنی خداوند تبارک و تعالی به بهانه های مختلف تلاش دارد که بندگان خود را در گردونه خود نگه دارد تا کمتر بیرون بریزند و بروند.

آیه قابل تأمل و عجیبی در قرآن وجود دارد. چند نفر از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با ناراحتی نزد حضرت آمدند و گفتند: یا رسول الله ! ما با گناهانمان چه کنیم؟ این ها نگران معصیت ها و خطاهایشان بودند. رسول خدا صلی الله علیه و آله تأملی کرد. ناگهان جبرئیل آمد و این آیه را آورد:
وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ »( انعام، 54)
وهرگاه کسانی که به آیات ما ایمان می آورند به نزد تو آیند بگو: سلام بر شما! پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر کرده است.

پیامبر! این گروهی که پیش تو آمدند و اظهار کردند که ما گناه می کنیم و از این موضوع ناراحت هستیم، به این ها سلام کن و بگو:

<كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ>؛ یعنی خدا بر خود لازم می داند شما را ببخشد. هرگاه از روی جهالت و نه سرکشی مرتکب خطا شدید، اگر بیایید و توبه کنید خدا شما را می پذیرد.
از آن روز به بعد، هر وقت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم یکی از این ها را می دید سلام می کرد و می فرمود: خدا به من دستور داده به آن هایی که از گناهانشان توبه کرده اند و اظهار ناراحتی می کنند، سلام کنم.
این وضعیت در حقیقت۔ فضایی است که خداوند برای جذب آماده کرده.

رفتارهای بدتر از گناه
برخی رفتارها از گناه بدتر است. ما با انجام این رفتارها گناه های خودمان را سنگین تر می کنیم و زمينه آمرزش را از بین می بریم.
تمثيل
راننده ای که در تصادف مقصر است امکان دارد کاری کند که خطا و اشتباهش دوبرابر شود؛ مانند این که از صحنه تصادف فرار کند یاصحنه را به هم بزند؛ این کار جرمش را بیشتر می کند.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: چهار کار از گناه بدتر است: أرْبَعَةٌ فِى الذَّنْبِ شَرٌّ مِنَ الذَّنْبِ: الاِسْتِحْقَارُ، وَالاِفْتِخَارُ، وَالاِسْتبْشارُ، وَالإصْرارُ»؛چهار چیز در گناه است که از گناه بدتر است: کوچک شمردن گناه، بالیدن به گناه ، شادی از گناه و اصرار بر گناه. (مستدرک الوسائل، ج 11، ص 349).

1. کوچک شمردن گناه
کوچک شمردن گناه، گناه را سنگین تر می کند. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: أَشَدُّ الذُّنُوبِ مااستهان بِهِ صَاحِبُهُ » (نهج البلاغه، ص 535)
بدترین گناه، گناهی است که انسان آن را کوچک بشمارد.

قرآن می فرماید: به بعضی ها می گفتند: چرا این کار زشت را انجام می دهید؟ پاسخ می دادند: چون پدران ما این کار را می کردند. به بعضی ها می گفتند: چرا در جهاد شرکت نمی کنید؟ می گفتند: خانه هایمان حفاظ ندارد!
امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: یا علی!

دورانی می آید که مردم با شبهات دروغین، حرام خدا را حلال می شمارند. بعد خود حضرت مثال می زند: رشوه را هديه و ربا را بیع می نامند! شراب می خورند و توجیه می کنند که فلان مایع است! (نهج البلاغه، خطبه 156)
شهید مطهری و می فرمود: به مرحوم حضرت آیت الله حجت گفتند که چند نفر غیبت شما را کردند. گفت: آن هایی که غیبت من را کردند و پشیمان هستند، حلالشان کردم؛ ولی آن هایی که توجیه کردند و گفتند: آقا فاسق شده العياذ بالله و غیبتش لازم و واجب است، من این ها را نمی بخشم.

مقايسه گناه
مقایسه گناه هم کار بسیار بدی است؛ مانند این که به کسی بگویند: چرا مال مردم را می خوری؟ مقایسه می کند: بقیه میلیاردی می خورند. این مقایسه ها درست نیست.

تصور کنید تصادف می کنید و به کسی می زنید و پایا دستش آسیب می بینید؛شخص صدمه دیده به شما می گوید: چرا این طور رانندگی می کنی؟! آیا می توانید بگویید: آقا! این که چیزی نیست... دیشب فلان جا تصادف شد و پنج نفر کشته شدند!

تو یک غیبت کردی ، دیگری صد تا غیبت کرده؛ حق نداری خودت را با او مقایسه کنی.

اثربزرگ شمردن گناه
مقایسه و توجیه و کوچک شمردن گناه، کار زشتی است. برعکس، هرقدر آدم گناهش را بزرگ بشمارد، امید آمرزشش بیشتر می شود. حضرت یونس علیه السلام چه کرده بود؟ در تفسیر عیاشی از تفاسیر روایی و کهن شیعی۔ آمده است: حضرت یونس علیه السلام سی ساله بود که پیامبر شد. ایشان 33 سال تبلیغ کرد اما تنها دو نفر به او ایمان آوردند: یک عابد ویک عالم . عالم، روبیل نام داشت و عابد، تنوخا.

سرانجام يونس علیه السلام خسته شد و دست هایش را بالا برد و قوم خود را نفرین کرد. خدای تبارک و تعالی به او وحی کرد: ای یونس! کودک و پیرمرد و زنان ناتوان در بین این مردم هستند. من کودکان را به خاطر بزرگان عذاب نمی کنم. صبر کن تا توبه کنند. صبرو تحمل نوح خیلی بیشتر از تو بود.
يونس علیه السلام عرض کرد: خدایا! من به این دلیل مردم را نفرین کردم که نافرمانی تو را می کنند.

در نهایت خداوند روز چهارشنبه وسط ماه شوال را موعد عذاب قوم يونس تعیین کرد. تنوخای عابد بايونس علیه السلام هم نظر بود اما روبيل عالم می گفت: از خدا درخواست کن عذاب را بردارد؛ شاید مردم ایمان بیاورند.

یونس علیه السلام راه افتاد و از شهر بیرون رفت. قسمت مهم داستان این جاست: روبي عالم، مردم را جمع کرد؛ زنها و بچه ها را جدا کرد. صبح چهارشنبه نشانه های عذاب در آسمان آشکار شده بود که روبیل به مردم گفت: کلماتی که می گویم تکرارش کنید. بگویید:
رَبَّنَا ظَلَمْنَا وَ کَذَّبْنَا نَبِیَّکَ وَ تُبْنَا إِلَیْکَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ إِنْ لَا تَغْفِرْ لَنَا وَ تَرْحَمْنَا لَنَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ الْمُعَذَّبِینَ فَاقْبَلْ تَوْبَتَنَا وَ ارْحَمْنَا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ»؛ پروردگارا! ما به خویشتن ستم کردیم و پیامبرت را تکذیب کردیم. اکنون به سوی تو بازمی گردیم و از گناهان خود توبه می کنیم. اگر ما را نیامرزی و به ما رحم نکنی، هرآینه از زیانکاران عذاب شده خواهیم بود. پس توبة ما را بپذیر و به ما رحم کن، ای رحمت گرترین رحمت گران!

مردم اشک می ریختند و ابراز پشیمانی می کردند. سرانجام نشانه های عذاب برطرف شد. از آن طرف، یونس علیه السلام در شکم ماهی افتاد و متوجه شد که عجله کرد. درست است مرتکب گناه نشد اما بهتر بود نفرین نمی کرد.

قران کریم به پیامبر ما می گوید: فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُنْ كَصَاحِبِ الْحُوتِ »( قلم، 48)
پس در برابر حکم و قضای پروردگارت (که هلاک کردن تدریجی این طاغیان است) شکیبا باش و مانند صاحب ماهی (یونس) مباش (که شتاب در آمدن عذاب را برای قومش خواست و به این علت در شکم ماهی محبوس شد).

پیامبر ما هرگز نفرین نکرد. یونس علیه السلام در شکم ماهی پشیمان شد و شروع کرد به گفتن تسبیح: لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ » (انبیاء، 87)
معبودی جز تو نیست؛ تو از هر عیب و نقصی منزهی. همانا من از ستم کارانم.

ملا حسین قلی همدانی می فرمود: گاهی سر به سجده بگذارید و هرچه حال دارید تسبیح حضرت یونس یعنی «تسبيح يونسيه» را بگویید. این تسبیح باعث نجات از اندوه و ظلمت است و افسردگی را از بین می برد.
یونس علیه السلام آن قدر تسبیح گفت تا خداوند او را از شکم ماهی بیرون آورد: فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ (انبیاء، 88)
و از اندوه نجاتش دادیم. و این گونه مؤمنان را نجات می دهیم.
و این گونه خداوند توبة يونس علیه السلام را پذیرفت.( تفسير العیاشی، ج 2، ص 129-135)

خداوند مؤمنان را نیز به همین صورت نجات می دهد؛ یعنی قبول کنی اشتباه کردی و تسبیح خدا را بر زبان بیاوری. چرا قوم يونس از عذاب رها شدند با این که نشانه های عذاب آشکار شده بود؟ زیرا گناه خود را کوچک نشمردند. حضرت آدم و حوا علیهما السلام نیز گفتند: رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا » (اعراف، 23)
ای پروردگار ما! ما بر خود ستم ورزیدیم.
خدا از پررویی و غرور بیزار است.

2. افتخار کردن به گناه
خیلی زشت است که انسان به گناهش افتخار کند. قاتل سیدالشهداء علیه السلام نزد عمرسعد آمد و گفت: أَملأرِکَابِی فِضَّهً وَ ذَهَباً.. قَتَلْتُ خَیْرَ النَّاسِ أُمّاً وَ أَباً..» (بحارالانوار، ج 44، ص 322)
خورجین اسبم را از طلا و نقره پرکن... زیرا من آقایی را کشتم که بهترین پدر و مادر را داشت...
خدا هرگز چنین کسانی را نمی بخشد. هم خطا کرده، هم پررویی می کند.
عمر بن سعد امام حسین علیه السلام را به شهادت رساند، که گناه بسیار بزرگی است؛ ولی گناه بزرگ تر آن است که به خودش بالید و گفت: شاهد باشید که اولین تیر را من به طرف خیمه های اباعبدالله انداختم. (الارشاد، ج 2، ص 104)

خداوند در سوره نساء می فرماید: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ » (نساء، 17)
بی تردید توبه و بازگشت به سوی خدا، فقط برای کسانی است که از روی نادانی مرتکب کار زشت می شوند.

مرحوم علامه طباطبایی می گوید: این جهالت به معنای نادانی نیست؛ بلکه به آن معناست که عناد ندارد، یعنی پررویی نمی کند و به خود نمی بالد. اگر این طور شد و سرافکنده بود خدا او را می بخشد..

دیدن نعمت های الهی
ما به نعمت ها توجه نمی کنیم. نعمت های الهی در اطراف ماست.
آقایی می گفت: انسان در چند جانعمت ها را به خوبی می بیند:
1- در بیمارستان،
2- در مراکز نگهداری عقب افتاده های ذهنی و معلول های سخت ناتوان
3- کشورهایی مانند هندوستان و چین که بت پرست ها مقابل یک چیزهایی خم می شوند و عبادت می کنند که انسان نمی تواند حتی نامش را بر زبان بیاورد!!

مگر نعمت ولایت نعمت کوچکی است؟ شخصی به امام صادق علیه السلام عرض کرد: یابن رسول الله ! من فقیرم. حضرت فرمود: اگر تمام دنیا را به تو بدهند ولايت ما را می دهی؟ عرض کرد: نه، من محبت شما را از دست نمی دهم. حضرت فرمود: پس توتوانگری (بحار الانوار، ج 64 ، ص 147)
باید به نعمت های الهی توجه داشت. ندیدن این نعمت ها ضعف است.

3. شادی کردن از گناه
سومین موردی که وضع گناه را بدتر می کند شادی کردن از گناه است. مثلا سر دیگران کلاه می گذارد، جنس تقلبی می فروشد، حق دیگری را ضایع می کند و... بعد از آن شادی هم می کند.

4. اصرار بر گناه
پافشاری بر گناه نیز گناه را بدتر می کند. اگر انسان بارها گناه و سپس توبه کند کم کم معلوم می شود که خودش را مسخره کرده است. امام رضا علیه السلام فرمود: مَنِ استَغفَرَ اللّهَ بِلِسانِه ِ ولَم يَندَم قَلبُهُ فَقَدِ استَهزَأَ بِنَفسِه» (بحار الانوار، ج 2، ص 110)
کسی که با زبان استغفار کند و در دل پشیمان نشود، خود را مسخره کرده است. مواظب باشید توبه، مورد تمسخر و استهزا قرار نگیرد. اگر انسان در مقابل پروردگار تواضع داشته باشد خدا او را می بخشد.

سوره قدر و ولایت ائمه علیهم السلام
یکی از نکات پراهمیت شب قدر این است که رسول خدا فرمود: سوره قدر را زیاد بخوانید و با این سوره بر ولایت ما استدلال کنید.
یک سؤال: کجای این سوره درباره ولایت است که من بردشمنان استدلال کنم؟ این سوره که چیزی درباره ولایت نگفته است. عرض کردند: یا رسول الله! از کجای این سوره بر ولایت شما و فرزندانتان استدلال کنیم؟ فرمود: از آن جا که می فرماید: «تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ » (قدر، 4)

فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر و تنظیم) هر کاری نازل می شوند.
فرشتگان در شب قدر به زمین می آیند. چه کسی میزبان آن هاست؟ جایی جز خانه امام زمان محل نزول فرشتگان نیست.
اهمیت شب قدر را باید شناخت. قلب ماه رمضان شب قدر است. در این شب به شیطان اجازه خروج نمی دهند.
نفوذ شیطان به روح و جان و باطن انسان، همانند جریان خون در رگ هاست. قرآن می فرماید:الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ » ( ناس ،4) آن که همواره در سینه های مردم وسوسه می کند.

امتیاز فرزندان حضرت آدم علیه السلام چند چیز است: 1- اگر نیت کار خوب کنند برایشان ثواب می نویسند. 2- اگرنیت بد کنند در نامه عملشان نوشته نمی شود . اگر گناه هم کردند تا چند ساعت نوشته نمی شود تا اگر توبه کردند بخشیده شوند. 3- اگر توبه کنند بدی هایشان به خوبی ها تبدیل می شود.