سخنرانی مکتوب آثار معادباوری

کانال ایتا شیعه کوئست: @shiaquest_net

قال الله تبارک و تعالی: يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا » (احزاب، 63)
مردم درباره وقت قیامت از تو می پرسند؛ بگو: دانش آن فقط نزد خداست. و تو چه میدانی؟ شاید قیامت نزدیک باشد.

مقدمه
مردمی که از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره زمان قیامت می پرسیدند، احتمال دارد منافقان بودند، احتمال دارد مشرکان بودند و احتمال دیگر این است که مؤمنان کنجکاو بودند. پیامبر! بگو: زمان قیامت را خدا می داند. مصلحت است که زمان وقوع قیامت مخفی باشد.

اگر مردم می دانستند مثلا در سال چهارهزار قیامت می شود می گفتند: دوهزار سال دیگر وقت داریم. قیام حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه شریف نیز همین طور است.
اگر مردم از ابتدای شروع غیبت می دانستند قرار است قرنها چشم انتظار امامشان باشند، ممکن بود هیچ انتظاری در زندگی شان نباشد. مصلحت است بعضی از چیزها مخفی باشد. مگر شب قدر مخفی نیست؟ مگر اولیای خدا در بین بندگان مخفی نیستند؟

زمان ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه مخفی است، زمان وقوع قیامت هم مخفی است؛ البته دور نیست:وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا »؛
تو چه می دانی؟ شاید قیامت نزدیک باشد.

عذاب کفار
آیات 64 و65 سوره احزاب، بازگوکننده لعنت خدا بر کافران و شکنجه آنان در دوزخ است: إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْكَافِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا *خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا »
همانا خدا کافران را لعنت کرده و آتشی افروخته برایشان آماده کرده است؛ همیشه در آن جاودانه اند و سرپرست و یاوری (که آنان را نجات دهد) نیابند.

اکثر آیات عذاب، به ویژه آیاتی که درباره خلود در جهنم است، درباره کار است. مؤمن و مسلمان و حتی مسلمان کم رنگ نیز خلود در جهنم ندارند.

انواع معادگریزی

کسانی که می خواستند از پذیرش معاد فرار کنند دو نوع موضع می گرفتند:

1. انکار اصل معاد
اولین موضعی که معادگریزان می گرفتند انکار اصل وقوع معاد و قیامت بود.

انکار هرچیزی راحت ترین راه گریز از پذیرش آن است.
قرآن می فرماید:وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ وَمَا لَهُمْ بِذَلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ » (جاثیه، 26)

گفتند: زندگی جز همین زندگی دنیای ما نیست که همواره گروهی از ما می میریم و اگروهی زندگی می کنیم. و ما را فقط روزگار هلاک می کند. آنان را نسبت به آن چه می گویند یقینی در کار نیست؛ آنان فقط حدس وگمان می زنند.

بعضی ها منکر توحیدند که در حقیقت منکر معاد هم هستند. می گویند: هرچه هست همین دنیاست. تفکرى الآن در غرب هست که می گویند: هرچه هست همین دنیاست، از آن چه دلتان می خواهد لذت ببرید و استفاده کنید.
امام صادق علیه السلام فرمود: شخصی به نام ابی بن خلف نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رفت. استخوان پوسیده ای را از دیوار کند و خرد کرد و گفت: آیا هنگامی که ما استخوان های پوسیده و پراکنده ای شدیم، دگربار آفریده و برانگیخته خواهیم شد؟ پس خداوند در آیه را نازل کرد:
«وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ *قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنْشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ (یس، 78 و 79)

در حالی که آفرینش نخستین خود را از یاد برده بود، مثلی برای ما زد (و)گفت: چه کسی این استخوان ها را که پوسیده است زنده می کند؟! بگو : همان کسی زنده اش می کند که نخستین بار آن را پدید آورد؛ و او به هر چیزی داناست.

2. شبهه افکنی در معاد
موضع دوم معادگریزان این بود که در وقوع معاد شک و شبهه ایجاد می کردند و می گفتند: بر فرض این که قبول کردیم معاد هست، این معاد چه زمانی واقع می شود؟ پس چرا نمی آید ؟!

«وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ » (يونس، 48)
و (به صورتی مسخره آمیز) می گویند: اگر راست گویید، این وعده ( آمدن قیامت و محاسبه اعمال) چه زمانی است؟!

پاسخ های قرآن به معادگریزان
قرآن در پاسخ به ادعاهای معادگریزان، چند نوع پاسخ می دهد

1. خلقت اولیه
اولین پاسخ قرآن، توجه دادن به خلقت اولیه انسان هاست:
«كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ (اعراف، 29)
همان گونه که شما را آفرید، (پس از مرگ به او) بازمی گردید.

ما یک بار شما را از هیچ آفریدیم، پس دوباره هم شما را زنده می کنیم. چرا می گویید امکان ندارد ؟! اتفاقا خلقت دوباره برای خدا راحت تر است:
وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ »( روم، 27)
اوست که مخلوقات را می آفریند، سپس آنان را (پس از مرگشان) بازمی گرداند؛ و این (کار) برای او آسان تر است.

خدایی که دنیا را در شش روز خلق کرد و موجودات را پدید آورد، همان خدا جانداران را دوباره برمی گرداند. جالب این که بازگرداندن مخلوقات برای خدا راحت تر از آفرینش اولیه است! |

2. تجدید حیات طبیعت
پاسخ دوم قرآن به معادگریزان، مثال آوردن از زنده شدن دوباره طبیعت است:وَيُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَكَذَلِكَ تُخْرَجُونَ »( روم، 19)
زمین را پس از مردگی اش زنده می کنند؛ و این گونه شما را (از گورها )بیرون می آورند.
گیاهان و درختان در پاییز خشک می شوند و دوباره در بهار زنده و سرسبز می شوند. این، مثالی برای زنده شدن انسان ها پس از مرگ است.

3. عقل و حكمت
پاسخ دیگر قرآن کریم به کسانی که معاد را باور ندارند، از طریق حکمت و عقل است. می گوید: خدایی که حکیم و عاقل و علیم است، آیا امکان دارد انسان ها را بی هدف و بیهوده بیافریند، بدون آن که معادی در کار باشد و هرکس نتیجه کردار خود را ببیند؟!

«أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ »( مؤمنون، 115)
آیا پنداشته اید که شما را بیهوده و عبث آفریدیم و این که به سوی ما بازگردانده نمی شوید؟
اگر کسی ساختمانی را بدون هدف بسازد مسخره اش می کنید؛ آن وقت خدا این خلقت بی شمار را بیهوده آفرید؟

علت انکار معاد
قرآن می فرماید: انسان به این خاطر معاد را انکار می کند که می خواهد راحت گناه کند: بَلْ يُرِيدُ الْإِنْسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ *يَسْأَلُ أَيَّانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ » (قیامت، 5 و 6)

(نه این که به گمانش قيامتی در کار نباشد) بلکه انسان می خواهد با دست و پا زدن در شک وتردید فرارویش را از اعتقاد به قیامت که بازدارنده ای قوی است باز کند تا برای ارتکاب هرگناهی آزاد باشد! او با حالتی آمیخته با تردید می پرسد: روز قیامت چه وقت است؟

معادگریزان می خواهند گناه کنند و کسی مانعشان نشوند. اینان برای فرار از مسئولیت منکرمعاد می شوند؛ زیرا اگر قیامت را پذیرفت باید خمس بدهد، نماز بخواند، دروغ نگوید، غیبت نکند و...

آثار معادباوری
اعتقاد داشتن به معاد، آثار گوناگونی دارد. برخی از آنها عبارت اند از:
1. درست کاری
اولین اثر اعتقاد داشتن به معاد انجام عمل صالح است. آخرین آیه سوره کهف می گوید: فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا »( کهف، 110)

پس کسی که لقای پروردگارش را امید دارد، باید کاری شایسته انجام دهد و هیچ کس را در پرستش پروردگارش شریک نکند.

کسی که به ملاقات با خدا و قیامت اعتقاد داشته باشد، می کوشد کارنیک و خوب انجام دهد؛ چون می داند نزد خدا بر می گردد و پاداش کار خود را در معاد دریافت خواهد کرد.

حضرت زهرا علیها السلام ومعادباوری
على علیه السلام در شب عروسی می بیند همسرش زهرای مرضیه علیها السلام گریه می کند. علتش را جویا می شود. حضرت زهرا علی می گوید: علی جان ! من از خانه پدرم به خانه شما آمدم؛ این انتقال مرا به یاد انتقال دیگری انداخت؛ یک روزی هم از خانه شما باید به خانه قبر بروم.

هرزنی در انتقال دارد:1- انتقال از خانه پدر به همسر، 2- از خانه همسر به خانه قبر.
حضرت زهرا علیها السلام شب عروسی اش یاد معاد می کند.( الارشاد للمفيد، ج 1، ص 270)

یکی از انصار درخت خرمایی در خانه دیگری داشت. وی بدون اجازه به درختش سرکشی می کرد. صاحب خانه در این باره به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم شکایت کرد و آن حضرت به صاحب درخت فرمود: نخلت را در برابر یک نخل در بهشت به من بفروش. وی گفت: چنین نمی کنم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: آن را در برابر یک باغ در بهشت به من بفروش. وی گفت: چنین نمی کنم ! و رفت.

آنگاه ابن دحداح نزد صاحب درخت رفت و آن را از وی خرید و نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمد و گفت: ای رسول خدا! این درخت را بگیر و باغی را که در بهشت به آن مرد فرمودی و او نپذیرفت، به من بده . پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: در بهشت برای تو باغ هایی و باغ هایی است.

پس خداوند در این باره این آیات را فرو فرستاد: «پس آن کس که بخشید و پرهیزگار شد و زندگی نیکوتر را تصدیق کرد» یعنی ابن دحداح «و ثروتش هنگام مرگ او را بی نیاز نمیکند» یعنی هنگامی که مرد. « به راستی هدایت کردن بر ماست.» می فرماید: برماست که برای آنان بیان کنیم. «شما را از آتشی بیم می دهم که بر می افروزد» یعنی بر آنان شعله می کشد. «جز انسان بدبخت در آن افکنده نمی شود؛ همان کسی که تکذیب کرد و روی برتافت»، یعنی آن کسی که نسبت به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلن، بخل ورزید. «و به زودی انسان پرهیزگار از آن دور نگه داشته می شود» یعنی ابن دحداح. «نزد هیچکس نعمتی نیست که به خاطر آن پاداش داده شود.» می فرماید: هیچ کس در پیشگاه خداوند حق ندارد که به خاطر آن چه برای خودش انجام داده، از پروردگارش درخواستی بدارد و اگر خداوند به وی پاداش می دهد، به دلیل فضل و بخشش خود این کار را می کند. (جامع احادیث الشیعه، ج 23، ص 598)

2. ایثار
اثر دوم معادباوری، گذشت و فداکاری است. اگر کسی معاد را باور داشت انفاق می کند، قرض می دهد، گذشت دارد و...

ایثار اميرالمؤمنين علیه السلام
یکی از روزها که امیرالمؤمنین علیه السلام روزه دار بود به امام حسن مجتبی علیه السلام فرمود: من هوس کردم جگر کباب شده با نان نرم بخورم. حضرت یک سال بود که چنین هوسی داشت. امام مجتبی علیه السلام جگرونان را آماده کرد و وقت افطار برای پدر بزرگوارش برد. در همین موقع گدایی به در خانه آمد. حضرت به امام حسن علیه السلام فرمود:

پسرم! این غذا را برای گدا ببر تا فردای قیامت این آیه را در نامه اعمالمان نخوانیم: أَذْهَبْتُمْ طَيِّبَاتِكُمْ فِي حَيَاتِكُمُ الدُّنْيَا وَاسْتَمْتَعْتُمْ بِهَا » (احقاف، 20)

نعمت های پاکیزه خود را که می توانست وسيله آبادی آخرتتان باشد در زندگی دنیایتان مصرف کردید و همان جا از آن برخوردار شدید. (سفينة البحار، ج 7، ص 400)

3. مقاومت
سومین اثر معادباوری مقاومت است. آدم های معتقد به معاد، مقاوم اند.
وقتی بنی اسرائیل به فرماندهی طالوت برای جنگ باجالوت رفتند ،تعدادشان خیلی کمتر از سپاه جالوت بود و به همین خاطر از نبرد هراس داشتند. قرآن می فرماید:
قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ »( بقره، 249)

ولی کسانی که یقین داشتند ملاقات کننده خدا هستند گفتند: چه بسا گروه اندکی که به توفیق خدا بر گروهی بسیار پیروز شدند؛ و خدا باشکیبایان است.

معادباوران از جنگ با سپاه پرتعداد هراس نداشتند و می گفتند: می توانیم پیروز شویم. این اثر اعتقاد به معاد است. در جنگ بدر 313 نفر بر هزار نفر غلبه کردند. چرا آسیه مقاوم بود؟ قرآن می فرماید: به معاد باور داشت و می گفت:
رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ (تحريم ، 11)
ای پروردگار من! برای من نزد خودت خانه ای در بهشت بنا کن.
چرا مؤمن آل فرعون قوی بود؟( غافر، 28) چرا جادوگران فرعون که به موسی علیه السلام ايمان آوردندقوی بودند؟( اعراف، 126) همه این ها برخاسته از معادباوری است. روز عاشورا عابس لباس جنگی اش را از تن کند و نشان داد هراسی از مرگ ندارد.

معادباوری و تحمل شکنجه
محمد بن ابی عمیر مردی بسیار متدین و مؤمن و معتقد به اهل بیت علیهم السلام بود وسه امام را درک کرد: امام کاظم و امام رضا و امام جواد علیهم السلام . دشمنان به حاکم خبر دادند که محمد بن ابی عمیر نام شیعیان را می داند. حاکم به او دستور داد

نام شیعیان را بگوید. وقتی محمد بن ابی عمیر امتناع کرد حاکم دستور داد برهنه اش کنند و در وسط بازار صد ضربه شلاق به او بزنند.

خود محمد بن ابی عمیر نقل کرده است: وقتی صد ضربه شلاق خوردم درد فراوانی می کشیدم و نزدیک بود نام ها را لو بدهم. ناگهان صدای محمد بن يونس بن عبدالرحمان را شنیدم که می گفت: یا مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ أَذْكُرُ موقفک بَيْنَ يَدَيِ اللَّهُ »؛

ای محمد بن ابی عمیرا به یاد داشته باش که باید در پیشگاه خدای متعال بایستی.
با همین جمله او قوت گرفتم و صبر کردم و چیزی نگفتم. (رجال الكشی، ج 2، ص 855)
وقتی می خواهیم گناه کنیم، کم فروشی کنیم، به صحنه حرام نگاه بیندازیم، همین تک جمله در خاطرمان باشد:أَذْكُرُ مَوْقِفُ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهُ »؛
به یاد داشته باش که باید در پیشگاه خدای متعال بایستی.

4. انصاف اقتصادی
چهارمین اثر باور به معاد، انصاف اقتصادی است. انسان معادباور، کم کاری و کم فروشی ندارد. قرآن می گوید: مگر کم فروشان به قیامت اعتقاد ندارند؟

«وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ *الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ *وَإِذَا كَالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ *أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ *لِيَوْمٍ عَظِيمٍ *يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ »( مطففين، 1-6)
وای بر کم فروشان! آنان که چون از مردم کالایی را با پیمانه و وزن می ستانند تمام و کامل می ستانند، و چون برای آنان پیمانه و وزن کنند کم می دهند. آیا اینان يقين ندارند که حتما برانگیخته می شوند؟ برای روزی بزرگ؛ روزی که مردم در برابر پروردگار جهانیان به پا می ایستند.

5. مسئولیت پذیری
ت ولیت پذیری اثر پنجم معادباوری، مسئولیت پذیری است. کسی که به معاد باور دارد وظایفش را به خوبی انجام می دهد.

6. رعایت حقوق
اثر دیگر معادباوری، رعایت حقوق است. اگر کسی به معاد باور داشته باشد حق مردم را رعایت می کند. قرآن می گوید: أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ »( ماعون، 1-2)
آیا آن را دیدی که همواره روز جزا را انکار می کند؟ همان که یتیم را به خشونت و جفا از خود می راند.

ابوسفیان هرهفته شتریا گوسفندی سرمی برید. روزی یتیمی از او چیزی خواست. ابوسفیان با عصا يتيم را زد. آیه آمد: دیدی آن منکردین و قیامت را همان که یتیم را می راند و به اطعام بینوایان (مایل نیست و دیگران را هم) تشويق نمی کند؟! (بحار الانوار، ج 18، ص 175.)

7. کنترل شهوت
اثرهفتم معادباوری کنترل غرائز وشهوات است. انسان باورمند به معاد

اجازه نمی دهد شهوتش از راه حرام ارضا شود.

8. هدفمندی
اثر هشتم معادباوری، هدف مندی است. انسان معتقد به معاد، بی هدف نیست و در زندگی اش دقت دارد؛ چرا که به این فرموده قرآن اعتقاد دارد: أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ »( مؤمنون، 115)
آیا پنداشته اید که شما را بیهوده آفریدیم و به سوی ما بازگردانده نمی شوید؟

9. روابط اجتماعی سالم
اثرنهم معادباوری، سلامت روابط اجتماعی است. انسانی که به معاد معتقد است کنترل خشم دارد، زور نمیگوید، با همسرش درست رفتار می کند و...

10. عبادت صحيح
اثردهم معادباوری، انجام صحیح عبادت هاست. انسان معادباور، می داند

نماز نور قبرش می شود و به همین دلیل نمازش را صحیح و کامل می خواند.

معصومین علیهم السلام و یاد معاد
ائمه ما بسیار از معاد یاد می کردند. زمانی که این آیه بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شد گریه بسیار شدیدی کرد:وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌمَقْسُومٌ » (حجر، 43 و 44)
ومسلما دوزخ وعده گاه همه آنان است. برای آن هفت در است؛ برای هر دری گروهی از پیروان شیطان تقسیم شده است.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله هرگاه آیات قیامت را می خواند اشک می ریخت و هر زمان که آیات عذاب را می شنید رنگ چهره اش سرخ می شد.( بحار الانوار، ج 43، ص 87)

امیرالمؤمنین علیه السلام همواره به اصحابش می فرمود: تَجَهَّزُوا رحمکم اللَّهُ » (نهج البلاغه، خطبه 204)
خدا شما را رحمت کند! آماده شوید.

نفرین دوزخیان به رؤسایشان
آیات 66 تا 68 سوره احزاب، بازگوکننده شکنجه و سخنان کافران و منافقان

و مجرمانی است که در دوزخ گرفتار می شوند: وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ *لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ »

روزی که چهره هایشان را در آتش از سویی به سویی می گردانند (و) می گویند: ای کاش ما در دنیا از خدا و پیامبراطاعت کرده بودیم. و می گویند: ای پروردگار ما! همانا ما از فرمانروایان و بزرگانمان اطاعت کردیم، در نتیجه ما را گمراه کردند. ای پروردگار ما، سهم آنان را از عذاب دوچندان ده و کاملا از رحمتت دورشان ساز.

دوزخیان دو سخن مهم دارند: 1. حسرت پیروی از خدا و پیامبر، 2- نفرین بزرگان و پیشوایان خود. آنها از خدا می خواهند که بزرگانشان را دو برابر عذاب کند.