"موسيقي" پديده اي که از دير باز در زندگي انسان ها نقش داشته و دارد و امروزه با پيشرفت علم آلات موسيقي به صوزت متنوعي پا به عرصه وجود گذاشتند و با در هم آميختن نغمه هر کدام روزانه ميليون ها موزيک جديد توليد و پخش مي شود سبک هاي مختلف موسيقي ابداع مي شوند و غوغاي حاصل از آنها گوش فلک را کر کرده است.
موسيقي
موسيقي براي بسياري از ما حکم آب حيات را پيدا کرده است به گونه اي که در هر حال گوش خود را دربست در اختيارش گذاشته ايم هنگام راه رفتن،خوابيدن،کار کردن،رانندگي،آشپزي و... .
اگر کسي ما را از گوش دادن به موسيقي بر حذر دارد ترش کرده و عصباني ميشويم و هزار و يک توجيه برايش مي آوريم .
با وجود اينکه اسلام عزيز مکررا از موسيقي و عادت کردن به آن ما را بر حذر داشته است اما ما هرگز توجهي نداريم چون تصور ما اين است که در اين زمان نمي شود موسيقي گوش نداد ، البته اين حرف درستي نيست پس اگر ما هم چنين تصوري داريم بهتر است عواقبش را هم بدانيم تا ببينيم آيا ارزشش را دارد که براي لحظاتي خوش بودن آن هم نه خوشي واقعي بلکه براي لحظاتي فريب اين همه زيان ببينيم .
اسلام در جلوه هاي مختلف، تنفر خود از «غنا حرام» را در چشم انداز مردم به ويژه مؤمنان درمعرض نمايش قرارداده است ازجمله:
1-تضعيف جايگاه غنا در زندگي انسان:
غنا حرام در زندگي جايگاه قابل ستايشي ندارد، حتي ملائک رحمت به مکاني که در آن ابزار غنا و نيز خمر (مسکرات) وجود دارد نازل نمي کردند و همچنين برکات از آن منزل رخت برمي بندد: «... لاتدخل الملائکه بيتاً فيه خمر او دف او طنبور او نرد ولايستجاب دعائهم و ترفع عنهم البرکه »(1)
2- نوازندگان سفلگانند:
از امام صادق(ع) سؤال کردند سفله (آدم پست) کيست؟ امام (ع) پاسخ داد: «من يشرب الخمر و يضرب الطنبور»(2)
3- نشانه روزگار ناشايسته:
روزگار ناشايسته، روزگاري که مردم آن نمازها را ناديده مي انگارند، به تمايلات نفساني اهميت مي دهند، قرآن را به خاطر غير خدا مي آموزند، علم فقه را براي غير خدا فرا مي گيرد، اولاد زنا، زياده اند، غنا حرام را در هنگام قرائت قرآن به کار مي برند، اهل غنا و به کارگيري ابزارند، رعايت مسئله امر به معروف و نهي از منکر ناخوشايند است، از اين چنين افرادي در ملکوت آسمان ها به عنوان آدم هاي پليد و نجس (ناپاک) ياد مي شوند. (3)
حضرت علي(ع) مي فرمايند: «ابعد الناس عن صلاح المستهتر باللهو»(5) دورترين مردم از صلاح کسي است که در لهو و لعب غوطه ور باشد
چرا «لهو» مورد نکوهش و تحريم است؟
پاسخ: بايد اثرات خطرناک لهو را مورد توجه قرارداد تا روشن شود که راز حرمت آن چيست.
ترديدي نيست که لهو نامشروع، همان سرگرمي هاي ناسالم است چيزي که مي تواند اثرات غنا نامشروع را به همراه داشته باشد و اساساً غنا حرام يکي از مصاديق آن است که برخي از اثرات منفي آن عبارت اند از:
الف: سستي اراده:
سرگرمي غفلت زا يعني سرگرمي هاي نامطلوب باعث سستي اراده آدمي است. قال علي(ع): «اللهو يفسد عزائم الجد»(3) آن حضرت(ع) همواره ياران را از پرداختن به لهو و لعب منع مي کردند. آن حضرت همچنين مي فرمايند: «اهجر اللهو فانک لم تخلق عبثا فتلهو و لم تترک سدي فتلغو» (4) از سرگرمي بيجا دوري کنيد زيرا تو بدون هدف، خلق نشده اي و يله و رها نمي باشي.
ب: دورماندن و غفلت از حقيقت:
دورماندن انديشه آدمي از دستيابي به واقعيات نتيجه منفي توجه به لهو لعب (موسيقي مطرب، عناء حرام) است. حضرت علي(ع) مي فرمايند: «ابعد الناس عن صلاح المستهتر باللهو»(5) دورترين مردم از صلاح کسي است که در لهو و لعب غوطه ور باشد.
نيز فرمود: «اول اللهو لعب و آخره حرب» (6) آغاز لهو، بازي است و انجام آن تخاصم و درگيري است.
ج: دورماندن از موفقيت و نجات:
حضرت علي(ع) فرمود: دورترين انسان از (رحمت) خدا کسي است که: سرگرم به شنيدن غناء باشد (يکي از مصاديق لهو، غنا است). توجه: لهو، اختصاص به غنا ندارد و هرگونه سرگرمي غيرمجاز و نامشروع را شامل مي گردد. در حديث آمده است: «لهو المؤمنين في ثلاث: التمتع بالنساء و مفاکهه الاخوان، وصلاه الليل»(7) «سرگرمي سالم انسان هاي با ايمان در سه چيز است. کامگيري حلال از زن، شرکت در جلسات دوستان، و انجام نماز شب».
موسيقي
د: ضعف عقل
لهو باعث ضعف عقل و تقويت حالت حماقت آدمي مي شود، چنانچه اميرمؤمنان(ع) فرمود: «رب لهو يوحش حرا»(33)؛ «چه بسا که لهو و سرگرمي ناروا باعث احساس تنهائي آدمي گردد»، چنانکه در رهنمودي ديگر آمده است: «اللهو قوت الحماقه »(8)؛ «لهو، خوراک، حماقت است».
هـ: ضعف ايمان
لهو و لعب مايه تضعيف شدن ايمان انسان مي شود. قال علي(ع): «مجالس اللهو تفسد الايمان»(9) جلسات لهو سرگرمي ناروا دل آدمي را فاسد مي کند.
امام صادق(ع) فرمود: «يفرحون لفرحنا و يحزنون لحزننا» (10)؛ «شيعيان ما در شادي ما شاد و در اندوه ما غمناک هستند.»
در بيان ديگر پيامبر اکرم(ص) نقل شده که: «افضل الأعمال بعد الصلاه ادخال السرور في قلب المؤمن بمالا اثم فيه(11) و چنان که فرموده اند هرکس شيعيان ما را شاد بسازد ما را خشنود ساخته است. بنابراين، اصل شادي و سرورنه تنها نکوهيده نيست بلکه مورد تمجيد است.
غنا در سيره پيشوايان معصوم(ع)
ريان بن صلت مي گويد: به امام رضا(ع) گفتم: عباس از قول شما به من گفت: که (شما) گوش دادن به غناء را تجويز مي کني... امام(ع) پاسخ داد: «کذب الزنديق»؛ «آن زنديق دروغ گفت» (و افزود:) او همواره، از مسائل مربوط به غنا مي پرسيد من به او گفتم: مردي پيش ابوجعفر (امام باقر(ع)) آمد و حکم گوش دادن غنا را سؤال کرد. امام از او پرسيد هنگامي که خدا حق و باطل را يک جا جمع کند، غنا در شمار کداميک خواهد بود؟ او پاسخ داد: در شمار باطل، امام(ع) فرمود: پس پاسخ مسئله خود را دريافت داشتي «حسبک فقد حکمت علي نفسک». امام هشتم سپس فرمود: «فهکذا کان قولي له» من نيز به عمربن قره، بيش از اين نگفتم.(12)
حرمت غناء به گونه اي در سيره ائمه معصومين (سلام الله عليهم اجمعين) و پيامبر اکرم(ص) در ميان مردم، شايع و مطرح بوده است که حتي: عاصم بن حميد از مسئله در ميان نهادن اين سؤال که: آيا در بهشت غنا وجود دارد؟ در محضر امام صادق(ع) از فرط حياء بسيار دچار دشواري شده بود. امام(ع) به او فرمود:(13)
در بهشت، درختي است که خدا به باد، دستور مي دهد تا بر آن بوزد و شاخه هاي آن به يکديگر اصابت کرده آهنگي ويژه از آن برمي خيزد که هيچ کسي به زيبايي آن آهنگ نشنيده است. امام (ع) پس از آن فرمود: اين آهنگ دلربا و جذاب، براي کسي است که آهنگ غيرمجاز دنيا را به خاطر خدا رها کرده باشد.
ساز و آواز و کنسرت ها و اتومبيل ها و ورزش نمي توانند جاي فعاليت ها و کارهاي سودمند اجتماعي را بگيرند. راديو نيز مانند سينما و موزيکال، کاهلي کاملي به کساني مي بخشد که با آن سرگرمند بدون شک الکليسم کارگران ما را از پا در مي آورد و سر و صداي راديو و سينما و ورزش نامناسب روحيه ي فرزندان را فلج مي کند
ضرر موسيقي در نظر دانشمندان غربي :
براساس نظر بسياري از روان شناسان، موسيقي احساسات بشر را در مسير غيرطبيعي و غيرطبيعي و غيرعادي توسعه مي دهد، و انسان را در يک عالم ناخودآگاهي کامل فرو مي برد و قوه ي خيال بافي غيرطبيعي و غير واقعي را در انسان زياد مي کند. موسيقي سبب لذت نيست بلکه فقط قوه ي خيال را تحريک مي کند، و انسان از آن خيال هاي خود لذت مي برد به خاطر آن که اگر چند نفر حتي يک نوع موسيقي گوش دهند. لذتي که اينها از موسيقي مي برند يک جور نيست، و آن تخيلاتي که در آن فرو مي روند يک شکل نيست بلکه هر کس يک نوع لذتي مي برد و در يک عالم خيالي سير مي کند. لذا مي گويند اکثر بيماري هاي رواني از همين جا شروع مي شود که انسان در يک عالم گنگ فرو مي رود که خود نمي تواند تعريف نمايد.(14)
و اينک به نظر بعضي از دانشمندان ر اين مورد توجه فرماييد.
1- دکتر ولف آدلر (پروفسور دانشگاه کلمبيا)
موسيقي علاوه بر اينکه سلسله اعصاب ما را در اثر جلب دقت خارج از طبيعي آن، سخت خسته مي کند. عمل ارتعاش صوتي که در موسيقي انجام مي شود توليد تعرض خارج از حد طبيعي در جِلد (پوست) مي نمايد که بسيار زيانمند است.(15)
2- دکتر آلکسيس کارل، فيزيولوژيست بزرگ فرانسوي:
ساز و آواز و کنسرت ها و اتومبيل ها و ورزش نمي توانند جاي فعاليت ها و کارهاي سودمند اجتماعي را بگيرند. راديو نيز مانند سينما و موزيکال، کاهلي کاملي به کساني مي بخشد که با آن سرگرمند بدون شک الکليسم کارگران ما را از پا در مي آورد و سر و صداي راديو و سينما و ورزش نامناسب روحيه ي فرزندان را فلج مي کند.(16)
3- دکتر آرنولد فريدماني (پزشک بيمارستان نيويورک و رئيس کلنيک سردرد)
او با کمک دستگاه هايي الکتروني تعيين امواج مغز و تجربياتي که طي مراجعه ي هزاران بيمار بدست آورده ثابت کرده است يکي از عوامل مهم خستگي هاي روحي و فکري و سردردهاي عصبي، گوش دادن به موسيقي راديو است مخصوصاً براي کساني که به موسيقي آن دقت و توجه مي کنند.(17)
4- دکتر ربرت (متخصص روانشناسي کودک در انگليس)
اطفال در رحم مادر تحت تأثير موسيقي قرار مي گيرند و اگر مادر حامله به موسيقي گوش دهد ضربان قلب طفل در رحم زياد مي شود اين حالت از 6 ماهگي به بعد است.(18)
5- دکتر اوريزن اسوت مارون:
هيجان بزرگترين عامل سکته هاي قلبي است هنرمندان اغلب به علت سکته ي قلبي در گذشته اند. از اين بيان معلوم مي شود هيجانِ حاصله از موسيقي تا چه حد خطرناک است.(19)
پي نوشت ها:
1 و 2- وسايل الشيعه، ج17، ص315، طبع آل البيت
3- حديث شماره 12، ص22 دراينجا ذر
4- غررالحكم، ج 2165.
5-همان، ج 2435 .
6- غررالحكم، ج2، ص411، ح 3067 .
7- همان، ج 2، ص 425، ح 3132 .
8- همان، ج 1، ص 232، ح 937 .
9- همان، ج 6، ص 134، ح 6815 .
10- بحارالانوار، ج 44، ص 287 .
11- همان، ص 194 .
12- بحارالانوار، ج 49، ص 263، مستدرك سفينه البحار، ماده غني.
13- بحارالأنوار، ج 8، ص 127 .
14- بهشت جوانان، ص 355. برگرفته از کتاب موسيقي از نظر دين و دانش.
15- بهشت جوانان، ص 356. تأثير موسيقي بر روان و اعصاب ص 133 و مانند آن مناظره ي دکتر وپير ص 452.
16- بهشت جوانان، ص 356. تأثير موسيقي بر روان و اعصاب ص 134.
17- بهشت جوانان، ص 356. موسيقي از نظر دين و دانش ص 47.
18- همان .
19- بهشت جوانان، ص 357. موسيقي از نظر دين و دانش ص 52.
