حضرت علي بن محمد - عليه السلام- ملقب به «هادي»، دهمين امام شيعيان است كه تولد آن حضرت بنا به روايت كليني، شيخ مفيد و شيخ طوسي و نيز ابن اثير، در نيمه ذي حجه سال 212 هجري[1] بوده است. در برخي از منابع، 27 ذي حجه،[2] و در منابعي ديگر در ماه رجب سال 214 ـ دوازدهم يا پنجم[3] يا سيزدهم ـ[4] ياد شده است.[5] مادر آن حضرت را سمانه[6] يا سوسن[7] ناميده‌اند.
شهادت آن حضرت در سال 254 بوده، هر چند در ماه و روز آن اختلاف فراوان وجود دارد. برخي از منابع آن را سوم رجب دانسته‌اند، [8]در حالي كه منابع ديگر، رحلت را در 25 يا 26 جمادي الثاني ياد كرده‌اند.[9]
آن حضرت و فرزند گراميش امام حسن - عليه السلام- به عسكريين شهرت يافتند؛ [10]زيرا خلفاي بني عباس آنها را از سال 233 به سامرا (عسكر) برده و تا آخر عمر پر بركتشان در آنجا، آنها را تحت نظر قرار دادند.
امام هادي- عليه السلام- به لقبهاي ديگري مانند: نقي، عالم، فقيه، امين و طيب شهرت داشت و كنيه مباركش ابوالحسن است. از آنجا كه كنيه امام موسي كاظم و امام رضا - عليهما السلام- نيز ابوالحسن بود، لذا براي اجتناب از اشتباه، ابوالحسن اول به امام كاظم - عليه السلام- و ابوالحسن ثاني به امام رضا - عليه السلام- و ابوالحسن ثالث به حضرت هادي - عليه السلام- اختصاص يافته است.
نقش انگشتر امام هادي - عليه السلام- بنا به روايت ابن صباغ مالكي، «الله ربي و هو عصمتي من خلقه» بوده است.[11]
[1] . الكافي، ج 1، ص 497؛ الارشاد، ص 327؛ التهذيب، ج 6، ص 92؛ كامل ابن اثير، ج 7، ص 189.
[2] . مسار الشيعه، ص 23.
[3] . مصباح المتهجد، ص 741.
[4] . كشف الغمه، ج 2. ص 374.
[5] . اثبات الوصيه، ص 221؛ كشف الغمه، ج 2، ص 374.
[6] . الكافي، ج 1. ص 497؛ الارشاد، ص 307؛ اثبات الوصيه، ص 220.
[7] . فرق الشيعه، ص 102.
[8] . مسار الشيعه، ص 34؛ مصباح المتهجد، ص 753؛ فرق الشيعه، ص 10.
[9] . كشف الغمه. ج 2، ص 384؛ الكافي، ج 1. ص 497؛ مروج الذهب، ج 1، ص 84.
[10] . يافعي در «مرآة الجنان»، ج 1، ص 160، با اشاره به مطلب فوق دليل شهرت «سامرّا» به عسكر را آن دانسته كه معتصم خودش با لشكرش بدانجا انتقال يافت؛ نك: تذكرة الخواص، ص 359؛ معاني الاخبار، ص 65.
[11] . الفصول المهمه، ص 277.
رسول جعفريان ـ حيات فكري و سياسي امامان شيعه، ص499