در مورد مسائل خاص ازدواج فامیلی ، صحبت کنید.
•ازدواج فامیلی از جهاتی خوب است . از این جهات که شناخت بیشتر است وعمیق تر است و احتمال فریبکاریها خیلی کم است . مثلا خیلی بعید است که پسر عموی که تا سوم راهنمایی خوانده ، خود را کارشناس ارشد جا بزند . چون همه میدانند . بعضی ها بخاطر آموزه های دینی ، به ازدواج فامیلی تاکید دارند . ما چنین چیزی نداریم . در آموزه های دینی و اینکه معروف است بین مردم که میگویند عقد پسر عمو و دختر عمو درآسمانها بسته اند، ما گشتیم و پیدا نکردیم . نه اینکه نیست ولی همه جا را گشتیم ولی پیدا نکردیم . چنین چیزی را در هیچ کتابی پیدا نکردیم . ولی روایت از رسول خدا داریم : که با غریبه ها وصلت کنید و با قوم و خویش ازدواج نکنید . با غریبه ها ازدواج کنید تا بچه هایتان لاغر نشوند . لاتنکحوالقاب فان الولد یخلق داو . با نزدیکان ازدواج نکنید چون ممکن است بچه هایتان لاغر شوند .که این دو روایت از پیامبر است و این ها ممکن است اشاره به بیماریهایی ژنتیکی باشد که آن زمان نمیدانستند . زیرا بحث مشاوره ژنتیکی و آزمایش ژنتیکی نبوده و این طور فرمودند . حالا اگر دختران و پسران عزیز ما ، میخواهند ازدواج فامیلی داشته باشند ، بخاطر آن منفعتی که اول گفتیم . لطفاً مشاوره ژنتیکی و در صورت لزوم آزمایش ژنتیک را جدی بگیرند و از این روایت پیامبر خورده نگیرند که چرا پیامبر خودش دخترش را به فامیل داده . چون ازدواج آنها چیز جدایی است . خدایی که آنها را آفریده ، خودش هم خطرات احتمالی را از آنها دور کرده است . که فرزندان سالم و صالحی داشته باشند که همه الگوی ما هستند . پس این را نفرمایید.
• ما دخترعمو و پسر عموهستیم که میخواهیم ازدواج کنیم ولی مشاوره ژنتیکی ما را بخاطر ریسک بالا منع کرده اند . حالا تصمیم گرفتیم بچه دار نشویم . آیا با این وضعیت ، ازدواج مقدوراست یا خیر ؟
دختر خوبم ، میدانم یک ارتباط عاطفی براساس سنن و آداب بین شما برقرارشده و محبتی ایجاد شده ، ولی الان چون همدیگر را دوست دارید، میگویید که ما ازدواج میکنیم و بچه دار نمیشویم ولی دختر خوبم این حرف برای الان است که دچار احساسات شده اید . ولی واقعا تضمینی هست که وارد زندگی مشترک شوید و این احساسات فروکش نکند و باز روی حرفتان هستید و سختی بیشتر دراین است که نه خانم مشکل بارداری دارند نه آقا مشکل دارند . یعنی اگر این پسرعمو با کس دیگری و دخترعمو با کس دیگری ازدواج کند ، بچه دار میشوند . پس عزیزان چرا این کار را بکنید . متاسفانه علت این چیزها که پیش می آید ، بخاطر دلبستگی هایی است که پیش می اید که حتما باید دقت داشته باشید . دیگر صیغه های محرمیتی است که خانواده ها تا قبل از ازدواج و بعد از جواب آزمایش می خوانند . این ها عاطفه بینشان ایجادشده ، علقه ای و تعهدی ایجاد شده و اینها گاهی دیگران را متهم میکنند و ما تأکید میکنیم که در ازدواج فامیلی تا بعد از ازدواج ، هیچ کس را مطلع نکنید و اگر جواب خوب بود ف بعد دیگران را مطلع کنید که مشکلات بعدی برایتان پیش نیاید .
•
•میخواستم بدانم اینکه میگویند : ازدواج فامیلی ممکن است مشکلات جسمی و روحی ایجاد کند ، منشأ دینی و روایی هم دارد یا فقط منشأ پزشکی دارد ؟
من در کتب روایی مشهور ، روایتی ندیدم . در کتاب المجازات نبویه مرحوم سید مرتضی نبوی از قول رسول اکرم (ص) نقل شده : با غریبه ازدواج کنید تا بچه هایان نحیف و لاغر نشود . لا تنکحوا قراب فان ولد یخلق لا یخرج زاویه . با نزدیکان ازدواج نکنید تا فرزندانتان لاغر و نحیف نباشند .
این نکته را خدمت عزیزان عرض می کنم که در مدارس استثنایی ، طبق بررسی های انجام شده ، 40 درصد والدین ازدواج فامیلی داشته اند ولی در مدارس معمولی 10 الی 12 درصد والدین، ازدواج فامیلی داشته اند و این نشان میدهد که این قضیه مهم است . اگر شما از لحاظ غریبه بودن دغدغه دارید ، ما آشنایان را توصیه میکنیم . مثل آشنای قدیمی دایی یا رفیق چندین ساله پدر . و اگر ازدواج فامیلی در میان است ، توصیه میکنیم عجله نکنید و مشاوره ژنتیک را جدی بگیرید .
•
در باره ازدواج های فامیلی و اثرات آن صحبت کنید .
من قبلا دو روایت در این مورد گفتم که با فامیل ازدواج نکنید چون فرزندانتان نحیف و لاغر میشوند . و نگفتیم در ازدواج های فامیلی بچه هایشان معلول می شوند . خانواده ها بدانند که پزشکان ازدواج فامیلی را منع نمی کنند . در یک شرایط فیزیولوژیکی ویژه و یا گروه های خونی خاص ممکن است عقب ماندگی ذهنی و جسمی و هموفیلی اتفاق بیفتد و پزشکان آنرا منع می کنند . اگر قرار بود هرکس با فامیل ازدواج کند ، بچه اش ناقص باشد ، که همه جا پر از اینگونه بچه ها بود . ما چقدر می بینیم دختر عمو و پسر عمو با هم ازدواج کرده اند و بچه های خوب و زیبا و سالم دارند.اگر ازدواج فامیلی دارید ، حتما مشاوره بکنید . آزمایش ژنتیک را انجام دهید و تدابیر پزشکی را انجام دهید که مهم است . و ممکن است مقداری هم طول بکشد ، حتما صبر کنید . و اینکه می گویند : حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) با هم فامیل بودند و بچه هایشان ناقص نشدند موید همین حرفهای ما است و البته گذشته از این ، عزیزان بدانید این ها بهترین خلقت هستند و خدا ، این ها را برای هم آفرید وخدایی که خودش صانع این بنده ها است ، خودش نواقص را از آنها دور می کند . پس همه ازدواج های فامیلی مشکل ندارد .
• آیا این روایت از رسول درست است که عقد پسرعمو و دختر عمو را در آسمانها بسته اند درست است ؟
بنده در حد توانم گشته ام و از دارالحیث قم هم جستجو کردیم و چیزی نیافتیم .
•دو تا خواستگاردارم که با یکی از آنها چهار سال رابطه دوستی داشته ام . کدام بهتر هستند ؟
خواستگار دوم بهتر است . چون ما معتقد هستیم دوستی های قبل از ازدواج خطرناک است .
•
دختری بیست ساله هستم و به پسر عموی بیست و چهار ساله ام علاقه دارم و می خواهم با او ازدواج کنم . ولی ازعلاقه ایشان خبر ندارم . چه کار کنم ؟
مشکل این خانم خیلی جدی نیست . چون ایشان پسر عمویشان است و با یک راه کار می توانند بفهمند که خواهان ایشان هستند یا نه . ولی کسانی هستند که طرف غریبه است و خانم در دانشگاه و یا در محل کار این مشکل را دارد . و برای این ها سخت تر است البته نباید خانم انتخاب کند بلکه کاندیدا می کند . ولی برای آن هم راه حل داریم . شما که خیلی مشکل ندارید من توصیه می کنم که دختر خانم ها این جور مسائل شان را به مادرشان بگویند . البته به دختران دم بخت می گوییم نه دختر چهارده ساله . اما خانمی که بیست سال دارد و دم بخت است چرا نباید این مسائل را با مادرشان نگویند . شما در باره آینده و زندگی با مادرتان حرف بزنید . اینکه بعضی ها می گویند خجالت می کشیم درست نیست . این یک حیای عاقلانه نیست . حضرت رسول فرمودند : ما دو نوع حیا داریم ، حیای عاقلانه و حیای احمقانه . این حیای خوبی نیست که شما به مادرتان نمی گویید . این حیا خوب است که شما پسرعمویتان را دوست دارید و به او نمی گویید . این حیای عاقلانه است . چون اگر شما برویید و از او خواستگاری کنید مشکلات زیادی دارید . شما به مادرتان بگویید . مادر شما با زنموی شما در ارتباط است . کافی است مادر شما دو بار از این پسر تعریف کند و بگوید شما چه پسر خوبی دارد . و این تابلو است که یعنی ما دختر دم بخت داریم . اگر شما میخواهید بسم الله . این محترمانه است و اگر آنها بخواهند ، عکس العمل نشان می دهند . همان موقع هم مادر پسر می گوید : دختر شما هم یک خانم به تمام معنا هستند . این یعنی اینکه ما در ذهنمان هست ولی الان آمادگی نداریم . اگر عکس العملی نشان ندادند ، شما باید یک واسطه را بفرستید البته واسطه باید متعهد باشد و معلوم نشود از طرف شماست . اینکه خودش دیده ، این دو جوان بهم می خورند ، مطرح کند و باز خورد آنها را بگیرد . این یک راه کار است که به خانواده اعلام کنند . مادرهایی هستند که یک چنین کاری را می کنند و از پسر تعریف می کنند ولی قصد ازدواج در ذهنشان نیست دقت کنند چون طرف فکر می کند شما چراغ سبز نشان داده اید و بعد عاشق دختر شما میشود و بعد میشنود شما دخترتان را شوهر دادید و بعد گله میکنند و شما می گویید : ما چنین قصدی نداشتیم و فقط تعریف کردیم . مادرها مواظب باشند . دختر خانم هایی که قوم و خویش نیستند ، باید واسطه داشته باشند نه پیک .حتما خانمی را واسطه بفرستید چون اگر آقا باشد در آینده مشکل درست میکند که این آقا کی بود ؟ خانمی مسن و متعهد . کسی که تعهد داشته باشد و نرود بگوید :من پیک فلانی هستم . این را واسطه کنند و بعد واسطه هم باید قدم به قدم جلو برود که آیا شما قصد ازدواج دارید ؟ و بعد قدم به قدم و تا وقتی قطعی نشده ، نباید نامی از شما بزبان بیاورد . چون ممکن است طرف زمینه ازدواج نداشته باشد و یا نامزد داشته باشد .
اگر ازدواج های فامیلی مشکل دارند ، چرا حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع) که دختر عمو و پسر عمو بودند ، با هم ازدواج کردند و فرزندان سالمی داشتند ؟
البته این دو عزیز دختر عمو و پسر عمو نبودند . حضرت علی (ع) پسر عموی پیامبر بودند . شاید بخاطر همین است که شایع شده است عقد پسر عمو و دختر عمو در آسمانها بسته شده است . البته ما گشتیم و چنین روایتی پیدا نکردیم . ما باید این شُبه را از بین ببریم . بالاخره ازدواج فامیلی بود . ما نگفته بودیم ازدواج فامیلی بد است . حتی متخصصان امر هم نمی گویند فامیل ها با هم ازدواج نکنند نهی نمی کنند . می گویند: اگر بنا هست فامیل های درجه یک با ازدواج کنند ، به جهت مشکلاتی که ممکن است در فرزندانشان ایجاد شود ، مشاوره و آزمایش ژنتیک را جدی بگیرند . ازدواج فامیلی از جهاتی راحت تر است . بهر حال فامیل نزدیک ، یک عمر با هم رفت وآمد می کنند و همدیگر را می شناسند . در ازدواج غیر فامیلی ، بعضی مواقع صداقت نیست . ازدواج داشته ایم که طرف ، تحصیلا ت خود را دروغ گقته است . اما پسر عمو نمی تواند درباره تحصیلات خود دروغ بگوید . اگر این ها را جدی بگیرند ، منعی برای ازدواج فامیلی نیست . حالا ممکن است بگویند : این دو عزیز بزرگوار آزمایش ژنتیک ندادند و فرزندانشان سالم بودند . بله این درست است ولی خداوندی که این دو را برای هم آفریده ، مشکلات آنها را هم حل می کند و نمی گذارد مشکلی برای آنها پیش بیاید .
• خواستگار پاک و با ایمانی دارم ولی چون از طائفه ما نیست پدرم مخالفت می کند . آیا این درست است ؟
خیر این خلاف شرع است . این فکر خلاف دین است . شرع این را نمی پذیرد . یک وقت اختلاف مذهب است یا اختلاف فرهنگی ولی از دو طائفه مختلف بودن ، هیچ توجیه منطقی وجود ندارد و هیچ دلیل قانع کننده ای ندارند . بهترین شما نزد خدا با تقوی ترین شماست . در بعضی استانها مشکل طائفه گری خیلی مهم است .
•
•
پدرم می گوید : باید با دخترعمویت ازدواج کنی و اگر این کار را نکنی ، من تو را نمی بخشم . من هم دختر عمویم را دوست ندارم . چه کار باید بکنم ؟
این همان ازدواج تحمیلی است که قبلا گفته ایم . در بعضی از مناطق کشورمان ، روی ازدواج دخترعمو و پسرعمو تعصب خاصی دارند و مشکلاتی برایشان ایجاد کرده است بیشتر مواقع پدرها از اهرم های فشار مثل نمی بخشم و آق می کنم و یا نفرین می کنم ، استفاده می کنند یا از فشارهای عاطفی و مالی هم استفاده می کنند . فشار عاطفی خیلی سنگین تر است . مادر گریه می کند و پدر هم آه می کشد و این ها لطمه می زند و این باعث میشود که فرزند ما ، تن به ازدواج تحمیلی بدهد . من از این آقا تقاضا می کنم زیر با تحمیل پدر نروید . این ازدواج ، از بدترین نوع ازدواج است و آخرش هم جدایی است و در آخر بازهم پدر شما رنج می برد . الان رنج ببرند بهتر است تا بعداً بیشتر رنج ببرند . پیامدهای این ازدواج تحمیلی خیلی زیاد است . از پدران عزیز هم تقاضا می کنیم به بچه هایتان تحمیل نکنید و سخت گیری های بیخودی نکنید و برای جوانان مشکل درست نکنید و زمینه انحراف آنها را فراهم نکنید . بعضی مواقع می گویند : شما ازدواج کن ، بعداً محبت ایجاد میشود . این حرف یک جورهایی درست است ولی در اینجا این آقا ، ایشان را دوست ندارند و ممکن است محبت بین آنها ایجاد نشود . البته استثنا هم ممکن است باشد ولی خیلی کم است . اگر این آقا نسبت به خانم بی احساس باشد و خانم تمام شرایط را داشته باشند ، این اشکالی ندارد و بعدا محبت ایجاد میشود ولی اگر از خانم بدش می آید ، این کار را نکنند . پدر ها و مادرها حق انتخاب ندارند ولی حق اقدام دارند . شما به حق اقدام مادرتان احترام بگذارید . یک موقع پدر و مادر می بینند پسرشان عاشق شده است و کر و کور شده است و دختر خانم همتای پسرشان نیست ، مخالفت می کنند . شما در اینجا رضایت والدین تان را بدست آورید . چون آنها با عقل و منطق تصمیم می گیرند . پدر ها با دلیلی ، حق رد کردن ازدواج فرزندانشان را دارند ولی حق انتخاب ندارند .
• ازدواج با فامیل بهتر است یا با غریبه ؟
نمی توان گفت که کدام بهتراست چون هرکدام شرایطی دارد. در ازدواج با فامیل، انسان شناخت بیشتری دارد و احتمال دغل کاری و فریب در مسائل کلان خیلی کمتر می شود مثلا اگر دختر خانم لیسانسی با پسرعموی خود که تحصیلات او تا دوم دبیرستان است ، ازدواج کند بعید است که آن آقا بتواند عنوان لیسانس خانم را از دیگران پنهان کند یا اگر فردی با یک بیمار روحی در فامیل ازدواج کند بعید است که بتواند آن بیماری را از دیگران پنهان کند و در مسائل اقتصادی هم همینطور . فردی که ماشین یا ملکی دارد و قصد ازدواج با دختران فامیل را دارد ، بعید است که بتواند این مسائل را از دید دیگران پنهان نماید . پس از این جهات خوب است که با فامیل ازدواج کنند ولی در اینجا حداقل دو مشکل وجود دارد یکی بحث مشاوره ی ژنتیکی است که متاسفانه خیلی از افراد آن را جدی نمی گیرند . وقتی طرفین فامیل باشند باید پیش مشاور ژنتیک بروند تا با سوالاتی که از آنها می شود ، اگر مشکلی وجود داشته باشد آنها درصد ریسک را اعلام کنند . شاید درصد ریسک متوسط باشد . در غریبه ها هم بیماریهای ژنتیکی وجود دارد ولی در فامیل درصد ریسک بالاتر است مثلا پنجاه درصد است که به آن ریسک متوسط می گویند و در چنین مواقعی آنها را دعوت به گفتگو می کنند تا مزایا و مضرات این ازدواج را با هم بررسی کرده و خودشان تصمیم آخر را بگیرند و آنها هیچ منعی نمی کنند اما اگر ضریب خونی بالا باشد به این معنی است که مثلا دختر خانم ، هم دخترعمو و هم دختر خاله ی آقا باشد در این صورت ازدواج را منع می کنند و امکان دارد علاوه بر درصد خونی ، در شجره ، بیماری باشد مثلا برادر یا خواهر یکی از طرفین بیماری ژنتیکی داشته باشند ، در اینجا منع ، جدی تر خواهد شد اما متاسفانه بعضی ها به حرف مشاور ژنتیک هم توجه نکرده و ازدواج می کنند. متوجه نبودن آنها شاید به دلیل عقاید غلط مانند اینکه عقد پسرعمو و دختر عمو را در آسمانها بسته اند باشد که این حرفها کاملا غلط است و یا آنها را منتسب به پیامبر اکرم هم می کنند و گفته می شود که ایشان روایت کردند. یا مثلا اینکه چون ناف این دو نفر را برای هم بریده اند باید با هم ازدواج کنند و متاسفانه در بعضی از مناطق جنوبی کشورمان به این داستان خیلی حساس هستند به گونه ای که یک پسرعمویی گریه می کرد که غیرت من اجازه نمی دهد که دختر عمویم با فرد دیگری ازدواج کند و باید حتما با من ازدواج کند و هرچه به او گوشزد می کردیم که شما از دو دنیای منفاوت هستید و به هم نمی خورید ایشان قبول نمی کردند . از عزیزانی که در این مناطق زندگی می کنند خواهش می کنم که در این مورد تجدید نظری داشته باشند . موردی داشتیم که دخترخانمی را می خواستند به ازدواج پسرعمویش درآورند و پسرعمو موافق نبود و ایشان با خانم دیگری ازدواج کرده بود و الان این دخترخانم با تحصیلات عالیه و سن بالا هنوز ازدواج نکرده چون به او اجازه ی ازدواج با غیر پسرعمو را نداده اند. در بعضی موارد بین طرفین صیغه ی محرمیت بعنوان صیغه ی تعهد می خوانند و همه از این موضوع آگاه می شوند که قرار است این دو باهم ازدواج کنند درصورتی که آنها هنوز آزمایش نداده اند و این کار بسیار اشتباهی است . در مواردی که قابلیت آزمایش نباشد اگر به حرف مشاور توجه نکنند و اصرار به ازدواج داشته باشند ، به طور حتم آنها را از ازدواج منع می کنند . مواقعی است که جوانهای عاشق چون این داستانها را برای بچه دار شدن می بینند ، عنوان می کنند که ما اصلا بچه نمی خواهیم و چون الان داغ بوده و متوجه نیستند بعد از شش ماه یا یکسال ، احساس خسران و زیان می کنند و در آینده به این فکر می افتند که اگر ما با هر فرد دیگری ازدواج می کردیم بچه دار می شدیم زیرا هرکدام از آنها به تنهایی مشکلی نداشته و می توانند با افراد دیگری ازدواج کنند و بچه های سالمی هم داشته باشند. حالا اگر وارد مرحله ی آزمایش شوند و جواب این باشد که آنها ناقل نیستند پس می توانند بچه دار هم می شوند ولی اگر آنها ناقل باشند پس ازدواج می کنند ولی جنین باید تحت مراقبت و آزمایش باشد و چه قدر هم این آزمایشات حساس و گران است و ممکن است ضررهایی هم برای جنین داشته باشد تا بفهمند که آیا آن ژن معیوب به جنین منتقل شده است یا نه . اگر منتقل نشده بود که بچه را به دنیا می آورند ولی اگر آن ژن به جنین منتقل شده باشد باید از پزشکی قانونی مجوز گرفته و بچه را سقط کنند ، آن هم تا قبل از چهار ماهگی و این یک مشکل بزرگ است . واقعا اگر می خواهید ازدواج فامیلی داشته باشید خواهش می کنم مشاوره ی ژنتیکی را جدی بگیرید . مشکل بعدی ازدواج فامیلی بعد از ازدواج است که آنها اطلاعات زندگی خود را به خانواده های خود انتقال می دهند البته قبلا گفته شده که رازهای زندگی خود را جز به مشاور به هیچ فرد دیگری نگویید ، ولی آنها گله و شکایت خود را پیش خانواده ها برده و آنها هم چون عاطفی هستند به جان هم افتاده و رابطه های آنها باهم قطع خواهد شد . اما اگر این زوج غریبه بودند و این کار را می کردند چون خانواده های آنها قبلا باهم رابطه ی نسبی نداشتند و تازه باه م رابطه ی سببی پیدا کرده اند در صورت اختلاف و قطع رابطه ی خانواده ها معضلی پیش نمی آید ولی در ازدواج فامیلی این دعوا به عمه و عمو و اقوام دیگر هم رسیده و عده ای از آنان ممکن است طرف دختر را بگیرند و عده ای هم موضع طرف پسر را بگیرند . بنابراین اگر این نکته ها رعایت شود ازدواج فامیلی مشکلی نخواهد داشت البته به این معنی نیست که تحقیق هم نکنیم چون ما کلیات زندگی هم را می دانیم ولی عزیزان ، شما جزئیات را نمی دانید مثلا اینکه دختر درمحیط کار یا در دانشکده چگونه است و این سوالات را حتما از دوستان یا هم دانشگاهی او یا همسایگان و همکارانش بپرسید و صرف اینکه طرف مقابل فامیل است مانع تحقیق شما از ایشان نشود.
