اصلاح تباهی‌ها نزد خداست (۷)
و لِما فَسَدَ صَلاح.[۱]
در تبیین این جمله از دعای نورانی مکارم الاخلاق، به آیه‌ای که بر تبدیل سیئات به حسنات کسانی که توبه کرده و عمل صالح انجام دهند، اشاره شد و گفتیم روایات ناظر به این آیه را می‌توان در چهار دسته جای داد. دسته اول و دوم را خواندیم و اینک دو دسته دیگر:
دسته سوم، روایاتی است که به پاک شدن از ياد حافظان اعمال اشاره مى‌كند. در روايتى از امام صادق(علیه‌السلام) می‌خوانیم:
أوحى اللَّهُ عزّ وجلّ إلى داوودَ النَّبيِّ(علیه‌السلام): يا داوودُ، إنّ عَبديَ المؤمنَ إذا أذْنَبَ ذَنباً ثُمّ رَجعَ و تابَ مِن ذلكَ الذَّنبِ و اسْتَحيى مِنّي عندَ ذِكْرِهِ غَفَرْتُ لَهُ، و أنسَيْتُهُ الحَفَظَةَ و أبْدَلْتُهُ الحسَنَةَ، و لا ابالي و أنا أرْحَمُ الرّاحِمينَ.[۲]
خداوند عزّوجلّ به داوود پيامبر(علیه‌السلام) وحى كرد: اى داوود! هرگاه بنده مؤمن من گناهى كند و سپس از آن گناه برگردد و توبه نمايد و به هنگام ياد كردن از آن گناه از من شرم كند، او را مى‌آمرزم و آن گناه را از ياد فرشتگان نگهبان اعمال مى‌برم و آن را به نيكى بدل مى‌كنم. و از اين كار باكى ندارم كه من مهربانترين مهربانانم.
دسته چهارم نیز رواياتی است که تنها به تبدیل حسنات به جاى سيئات اشاره دارند، ولی چگونگى آن را بيان نکرده‌اند، مانند این روایت از ابن عباس که می‌گوید:
قَرَأنا هٰذِهِ عَلىٰ رَسولِ اللّٰهِ(صلی‌الله‌علیه‌وآله) سَنَتَينِ ﴿وَ الَّذِينَ لاٰ يَدْعُونَ مَعَ اللّٰهِ إِلٰهاً آخَرَ وَ لاٰ يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّٰهُ إِلاّٰ بِالْحَقِّ﴾[۳] ثُمَّ نَزَلَت: ﴿إِلاّٰ مَنْ تٰابَ وَ آمَنَ...﴾[۴] فَما رَأَيتُ رَسولَ اللّٰهِ(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فَرِحَ بِشَيءٍ قَطُّ فَرَحَهُ بِها و فَرَحَهُ بِ ﴿إِنّٰا فَتَحْنٰا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً﴾[۵] .[۶]
ما دو سال اين آيه را نزد پيامبر خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) مى‌خوانديم: «و كسانى‌اند كه با خدا هيچ معبودى ديگرى را نمى‌خوانند و كسى را كه خدا [خونش را ] حرام كرده است، جز به حق نمى‌كشند». سپس [اين آيه] نازل شد: «مگر كسانى كه توبه كنند و ايمان آورند...» و من هرگز نديدم پيامبر خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به اندازه‌اى كه از اين آيه و از [آيه] «به راستى ما براى تو پيروزى آشكارى فراهم آورديم» خوش‌حال شد، از چيزى خوش‌حال شود.
به نظر می‌رسد این چهار دسته روایات با همدیگر منافات ندارند و می‌توان همه آنها را در تبیین تبدیل سیئات به حسنات جمع نمود. به این معنا که خداوند متعال در پی توبه و کردار نیک افراد، کاری کند که هم در این جهان و هم در آخرت، بدی‌ها به نیکی‌ها تبدیل شود و هم اینکه سیئات را از یاد فرشتگان نگهبان پاک کند.
در جلسه آینده در این باره بیشتر توضیح می‌دهیم.
[۱] الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین (علیه‌السلام)، الدعاء ۲۰.
[۲] ثواب الاعمال، الشیخ الصدوق (۳۸۱ ق): ص۱۳۰، ح۴۹۲.
[۳] سوره فرقان: آیه۶۸.
[۴] سوره فرقان: آیه۷۰.
[۵] سوره فتح: آیه١.
[۶] السنّة، ابن أبي عاصم (۲۸۷ق): ج۲، ص۴۷۰، ح٩٧٢.
