صراط

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنّ الصِّراطَ بينَ أظهُرِ جَهَنَّمَ دَحضُ مَزَلَّةٍ.۱

۰.همانا صراط بر روى جهنّم كشيده شده و لغزنده است.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
ـ في قولهِ تعالى: «اهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقِيمَ» ـ: «إهدِنا» أرشِدْنا «الصِّراطَ المُستَقيمَ» يَعنِي دِينَ الإسلامِ؛ لأنَّ كُلَّ دِينٍ غيرَ الإسلامِ فَلَيسَ بِمُستَقيمٍ الذي ليسَ فيهِ التَّوحيدُ «صِراطَ الذينَ أنْعَمْتَ علَيهِم» يَعنِي بهِ النَبِيِّينَ و المُؤمِنِينَ الذينَ أنعَمَ اللهُ علَيهِم بِالإسلامِ و النبوَّةِ «غَيرِ المَغْضوبِ علَيهِم» يقولُ: أرشِدْنا غَيرَ دِينِ هؤلاءِ الذينَ غَضِبتَ علَيهِم و هُمُ اليَهودُ «و لا الضّالِّينَ»۲ و هُمُ النَّصارى.۳

۰.ـ درباره آيه «ما را به صراط مستقيم هدايت فرما» ـ فرمود: «اهدنا» يعنى ما را رهنمون شو، «صراط مستقيم» يعنى دين اسلام؛ زيرا هيچ دينى جز اسلام راست و مستقيم نيست، چون توحيد و يگانه پرستى در آن نيست، «صراط كسانى كه نعمتشان دادى» يعنى، پيامبران و مؤمنان، كه خداوند نعمت اسلام و نبوّت را ارزانيشان داشت، «نه غضب شدگان»، می‌فرمايد: ما را به غير دين آنان كه بر ايشان خشم گرفته‌ای، يعنى يهود، راهنمايى فرما، «و نه گمراهان» يعنى نصارا.

۰.امام زین العابدین علیه السلام:
نَحنُ الصِّراطُ المُستَقيمُ، و نحنُ عَيبَةُ عِلمِهِ.۴

۰.ماييم صراط مستقيم و ما صندوق علم او هستيم.

۰.امام صادق علیه السلام:
ـ في معنى الصِّراطِ ـ: هُو الطَّريقُ إلى مَعرِفَةِ اللهِ عز و جل، و هُما صِراطانِ: صِراطٌ في الدُّنيا و صِراطٌ في الآخِرَةِ، فأمّا الصِّراطُ الذي في الدُّنيا فهُو الإمامُ المَفروضُ الطاعَةِ، مَن عَرَفَهُ في الدُّنيا و اقتَدى بِهُداهُ مَرَّ على الصِّراطِ الذي هو جِسرُ جَهَنَّمَ في الآخرةِ.۵

۰.ـ درباره معناى صراط ـ فرمود: آن، راه شناخت خداوند عز و جل است، و دو صراط وجود دارد: صراطى در دنياست و صراطى در آخرت. صراط دنيا همان امامى است كه اطاعتش واجب است. هر كه در دنيا او را بشناسد و از راهنمايي‌هايش پيروى كند از صراط آخرت كه پلى است بر روى دوزخ، بگذرد.

۰.امام صادق علیه السلام:
ـ في قولِهِ تعالى: «اِهْدِنا الصِّراطَ المُستَقيمَ»۶ ـ: أرشِدْنا الصِّراطَ المُستَقيمَ، أرشِدْنا لِلُزُومِ الطَّريقِ المُؤَدِّي إلى مَحَبَّتِكَ، و المُبَلِّغِ إلى جَنَّتِكَ، مِن أن نَتَّبِعَ أهواءَنا فَنَعطَبَ.۷

۰.ـ درباره آيه «ما را به صراط مستقيم هدايت فرما» ـ فرمود: يعنى ما را به راه راست رهنمون شو، مارا به پيمودن راهى كه به محبّت تو می‌انجامد و به بهشتت می‌رساند، رهنمون شو، تا از هواهاى نفْس خود پيروى نكنيم و به هلاكت نيفتيم.

۰.التفسير المنسوب إلى الإمامِ العسكريِّ علیه السلام:
ـ في قولِهِ تعالى: «اِهْدِنا الصِّراطَ المُستَقيمَ» ـ: يقولُ: أدِمْ لَنا تَوفِيقَكَ الذي بهِ أطَعناكَ في ماضِي أيّامِنا حتّى نُطِيعَكَ كذلكَ في مُستَقبَلِ أعمارِنا. و الصِّراطُ المُستَقيمُ هُو صِراطانِ: صِراطٌ في الدُّنيا و صِراطٌ في الآخِرَةِ، فأمّا الصِّراطُ المُستَقيمُ في الدُّنيا فهُو ما قَصُرَ عنِ الغُلُوِّ، و ارتَفَعَ عنِ التَّقصيرِ، و استَقامَ فلَم يَعدِلْ إلى شَيءٍ مِنَ الباطِلِ، و أمّا الطَّريقُ الآخَرُ فهُو طريقُ المُؤمنينَ إلى الجَنَّةِ الذي هو مُستَقيمٌ.۸

۰.ـ درباره آيه «ما را به صراط مستقيم هدايت فرما» ـ فرمود: آدمى می‌گويد: آن توفيقى را كه عطايمان كردى تا در ايّام گذشته عمرِ خود طاعتت كنيم بر ما ادامه بده تا در ايّام مانده عمر خود نيز طاعتت كنيم. صراط مستقيم دو گونه است: صراطى در دنيا و صراطى در آخرت. صراطِ مستقيمِ در دنيا، همان راهى است كه از افراط و تفريط به دور است، راه ميانه است و به سوى باطل كمترين انحرافى ندارد، و صراط آخرت، همان راه مؤمنان به سوى بهشت است كه راهى است مستقيم.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
الصِّراطُ أدَقُّ مِن الشَّعرَةِ و أحَدُّ مِنَ السَّيفِ.۹

۰.صراط، باريك تر از مو و تيزتر از شمشير است.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
... ثُمّ يُوضَعُ علَيها [أي عَلى جَهَنَّمَ] الصِّراطُ... علَيها ثلاثُ قَناطِرَ، فأمّا واحِدَةٌ فعَلَيها الأمانَةُ و الرَّحِمُ، و أمّا ثانيها فعلَيها الصلاةُ، و أمّا الثالثةُ فعلَيها عَدلُ رَبِّ العالَمِينَ لا إلهَ غَيرُهُ.۱۰

۰.... آن گاه، صراط [بر روى جهنّم] گذاشته مى‌شود... روى آن سه پل قرار دارد: روى يكى از آن‌ها امانتدارى و خويشاوندى جاى دارد، روى دومى نماز و روى سومى عدالتِ پروردگارِ جهانيان كه خدايى جز او نيست.

۰.امام صادق علیه السلام:
ـ في قولِ اللهِ عز و جل: «إنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرصادِ» ـ: قَنطَرَةٌ على الصِّراطِ لا يَجُوزُها عبدٌ بِمَظلِمَةٍ.۱۱

۰.ـ درباره آيه «همانا پروردگار تو سخت در كمين است» ـ فرمود: [كمينگاه] پلى است بر روى صراط كه هر بنده‌ای مظلمه‌ای به گردن داشته باشد، نمی‌تواند از آن بگذرد.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
أسبِغِ الوُضُوءَ، تَمُرَّ على الصِّراطِ مَرَّ السَّحابِ.۱۲

۰.وضو را كامل بگير تا از صراط همچون ابر بگذرى.

۱.۱‌. كنز العمّال: ۳۹۰۳۴

۲.. الفاتحة: ۶، ۷.

۳.۲‌. الدرّ المنثور: ۱ / ۲۵

۴.۳‌. معاني الأخبار: ۳۵ / ۵

۵.۴‌. بحار الأنوار: ۲۴ / ۱۱ /۳

۶.. الفاتحة: ۶.

۷.۵‌. بحارالأنوار: ۴۷/ ۲۳۸ /۲۳

۸.۶‌.التفسيرالمنسوب‌إلى‌الإمام‌العسكريّ علیه السلام: ۴۴/ ۲۰

۹.۷‌. بحار الأنوار: ۸ / ۶۵ /۲

۱۰.۸‌. بحار الأنوار: ۸ / ۶۵ /۲

۱۱.۹‌. ثواب الأعمال: ۳۲۱ / ۲

۱۲.۱۰‌. بحار الأنوار: ۷۶ / ۴ /۸