أ. نوآوري در آفرينش : خدا در خلقت نظام هستي ، نوآور است : « بديع السّماوات والأرض » ( انعام ، آيه101 ) .
ب. نوآوري در طراحي جهان : خدا در طراحي و شكل دادن عالم نيز مبتكر و بي سابقه است و آسمان و زمين را بي الگو آفريده است . مواد پديد آورده را در طرحي نو و به شكلي بي مانند درآورد : « هو الله الخالقُ البارئُ المصوّر » ( حشر ، آيه24 ) . خدا هم طرّاح آفرينش تك تك موجودات و هم تصويرگر شكل زيبا و اندام موزون انسان است : « و صوّركم فأحسن صُوركم » ( غافر ، آيه64 ) .
ج. اندازه گيري در آفريده ها : خدا براي شكل بخشي زيبا و همگون موجودات به صورت دقيق آن ها را اندازه گيري كرد : « فَقَدَرنا فنِعمَ القادرون » ( مرسلات ، آيه23 ) و هريك را هماهنگ با قدر و قَدَر آن آفريد : « إنّا كلّ شيءٍ خلقناه بِقَدَر » ( قمر ، آيه49 ) .
د. فيض بخشي به موجودات : خدا حساب شده و به اندازه به هر يك از موجودات ، فيض وجود عطا كرده است : « و كلّ شيءٍ عنده بِمقدار » ( رعد ، آيه8 ) و اين فيض متناسب با هدفي است كه هر موجودي براي آن آفريده شده است : « قال ربّنا الّذي أعطي كلّ شيءٍ خلقه ثمّ هدي » ( طه ، آيه50 ) و به سخن ديگر ، هر يك از مخلوقات ، هر آنچه را براي نيل به هدف غايي خود لازم دارد ، خدا به مقدار كافي و لازم به او مي دهد : « و إن من شيءٍ إلّا عندنا خزائنه و ما نُنزّله إلّا بقدرٍ معلوم » ( حجر ، آيه21 ) ؛ « و خلق كلّ شيءٍ فقدّره تقديرا » ( فرقان ، آيه2 ) .
هر. هدفمندي دروني موجودات : خداي سبحان موجودات را به گونه اي در درون خود نظام مند و مجهّز آفريد كه همواره به سوي هدف نهايي از خلقت خود در حركت و تكاپو باشند . نتيجۀ تجهيز كامل موجودات : « و ءاتاكم من كلّ ما سألتموه » ( ابراهيم ، آيه34 ) براي پيمودن مسير كمال خود و هدفدار بودن آن ها : « ربّنا الّذي أعطي كلّ شيءٍ خلقه ثم هدي » خلقت زيباي آن هاست : « أحسن كلّ شيءٍ خلقه » ( سجده ، آيه7 ) .
تعبير « لقد خلقنا الإنسان في أحسن تقويم » ( تين ، آيه4 ) و « ثمّ أنشأناه خلقاً ءاخر فتبارك الله أحسن الخالقين » ( مؤمنون ، آيه14 ) به جهت ويژگي هاي ممتاز انسان در آفرينش اوست ، و گرنه همۀ مخلوقات در " أحسن تقويم " و بهترين صورت و نظام به دست باكفايت " أحسن الخالقين " آفريده شده اند : « أ تدعون بعلاً و تذرون أحسن الخالقين » ( صافّات ، آيه125 ) .
و. هماهنگي و نظام مندي هستي : خدا مجموعۀ نظام هستي را منظم و هماهنگ ، بدون كم و كاست آفريد : « الّذي خلق سبع سماوات طباقاً ما تري في خلق الرّحمن من تفاوت » ( ملك ، آيه3 ) . " تفاوت " از مادۀ " فوت " است ؛ يعني در هيچ گوشه اي از نظام احسن هستي ، " فوت " و جاي خالي نيست و هرچيزي هماهنگ با مجموعۀ نظام در جايگاه ويژۀ خود آفريده شده است .
از نظر قرآن كريم هرچه انسان در انسجام عالم هستي بيشتر مطالعه كند ، درمي يابد كه فطور و خللي در آن نيست : « فارجع البصر هل تري من فطور * ثمّ ارجع البصر كرّتين ينقلب إليك البصر خاسئاً و هو حسير » ( ملك ، آيات3-4 ) .
