پيامبر بزرگوار اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ به حق، بنده حقيقي حضرت حقّ است، و به اين معنا هر روز در پنج نوبت شهادت مي دهيم«و اشهد ان محمّداً عبده و رسوله»، يعني: گواهي مي دهيم كه حضرت محمّد ـ صلّي الله عليه و آله ـ بنده و فرستاده اوست. حضرتش گوي سبقت را در اين وادي بر همگان و از همگان ربوده و در اين معني و ديگر معاني الگو و اسوه مي باشد، كه:«لقدكان لكم في رسولِ اللهِ اسوةٌحسنةٌ.[1]»، يعني: هر آنچه وجود رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ براي شما الگوي نيكويي مي باشد. در احوالش چنين نقل كرده اند:«كان النّبي ـ صلّي الله عليه و آله ـ اذا قام الي الصلوة يربد وجهه خوفاً من الله تعالي و كان لصدره اولجوفه أزيز كأزيز المرجل»، يعني: پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ هر گاه كه به نماز مي ايستادند چهره اش به جهت خوف از خداوند تغيير مي كرد، و صدايي همچون جوشش ديگ از درون حضرت شنيده مي شد.[2] عايشه همسر پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي گويد: شبي حضرت از رختخواب برخاست و مشغول مناجات شد تا نزديك صبح عبادت كرد و پس از آن گريه هاي سختي سر داد، به حضرت عرض كردم: چرا خودت را به زحمت مي افكني در حالي كه خداوند، گناهان گذشته و آينده تو را بخشيده است؟ فرمودند: اي عايشه! آيا به پاس اين همه نعمت بنده شكرگذاري نباشم.[3] در ابتداي وحي آنقدر بر پنجه پا به عبادت ايستاد تا پاي مباركش ورم كرد و آيه نازل شد:«طه(1) ما انزلنا عليك القرآن لتشقي(2).[4]»، يعني ما قرآن را بر تو نازل نكرديم كه خود را به سختي بيفكني. و نيز روايت شده است:«كان اذا قام الي الصلوة كأنّه ثوب ملقي»، يعني: وجود مبارك پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ هرگاه به نماز مي ايستاد، گويا جامه اي پهن شده به روي زمين بود.[5]
علاّمه مجلسي در«حيوة القلوب» مي نويسد: پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ وقتي شب مي خواست بخوابد، آب وضو را نزديك سر خود مي گذاشت و سر آب را مي پوشاند و مسواك را زير فراش خود قرار مي داد، و قدري مي خوابيد و چون بيدار مي شد، نظر به اطراف آسمان مي كرد، و آيات آخر سوره آل عمران را تلاوت مي فرمود، سپس مسواك مي كرد و وضو مي گرفت، و چهار ركعت نماز مي خواند، و ركوع و سجود را به قدري طول مي داد كه گويا سر از ركوع بر نخواهد داشت، و همچنين سجود را طول مي داد، و به رختخواب برمي گشت، و قدري مي خوابيد، سپس بيدار شده و باز نظر به آسمان مي كرد، و آيات را مي خواند و مسواك مي كرد، و وضو مي گرفت و به همان طريق چهار ركعت نماز خوانده و باز به رختخواب برمي گشت و قدري مي خوابيد و باز برمي خواست، و به همان آداب عمل مي كرد .و نماز وتر و نافله صبح را مي خواند و سپس به مسجد براي اداي نماز صبح مي رفت.[6]
استمداد از نماز در رفع مشكلات زندگي:
«و عن حذيفة قال: كان رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ اذا حزبه امر فزع الي الصّلاة»، يعني: حذيفه گويد: شيوه رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ چنان بود كه چون مشكلي براي او پيش مي آمد، به نماز پناه مي برد، و از آن استعانت مي جست.[7] «و عن النبّي ـ صلّي الله عليه و آله‌ ـ قال: كانوا يعني الانبياء يفزعون اذا فزعوا الي الصّلاة»، از رسول خدا ـ صلّي الله عليه و اله ـ روايت شده كه فرمودند: پيامبران خدا چنان بودند كه چون دچار نگراني مي شدند به نماز پناه مي بردند[8].«و عن الذين الدّرداء قال: كان رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ اذا كانت ليلة ريح كان مفزعه الي المسجد حتّي يسكن، و اذا حدث في السّماء حدث من كسوف شمس او قمر كان مفزعه الي الصّلاة»، يعني: ابو درداء گويد: رسم رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ چنان بود كه چون شبي باد سهمگيني مي آمد به مسجد پناه مي برد، تا آرام گيرد، و چون در آسمان كسوف و خسوفي اتّفاق مي افتد به نماز پناه مي برد.[9]
در احوالات اصحاب رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ و بزرگان نيز مي نويسند كه: در سختي ها و مشكلات و مصائب به نماز پناه مي بردند، و از آن استمداد مي جستند كه از باب نمونه به اين روايت توجّه كنيد. از ابن عبّاس روايت شده كه در مسيري مي رفت كه خبر مرگ فرزندش را به او دادند[10]. در اين وقت او از مركب پياده شد و به كناري رفت و دو ركعت نماز به جاي آورد و بازگشت و آنگاه گفت: ما همان كاري را كه خدا به ما دستور داده بود انجام داديم كه مي فرمايد:«و استعينوا بالصبر و الصّلاة ...[11].»
[1] . سوره احزاب (33)/ 21.
[2] . فلاح السائل/161، بحارالانوار/ ج 84/ 248.
[3] . مشكاة الانوار/ 35، بحارالانوار/ ج 84/ 262.
[4] . سوره طه(20)/1 و2.
[5] . فلاح السائل/161، بحارالانوار/ ج84/248.
[6] . نقل از كتاب ارزش و اهمّيّت نماز به زبان ساده، 45 و 46.
[7] . تفسير الدّر المنثور/ ج 1/ 67.
[8] . همان مأخذ.
[9] . همان مأخذ.
[10] . در روايت ديگري دارد كه خبر مرگ برادرش«قثّم» را به او دادند.
[11] . تفسير الدّر المنثور/ ج1/ 67.