فضيلت نماز شب
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «نماز شب صورت را زيبا و خلق را نيكو و انسان را خوشبو مي گرداند، رزق را زياد و قرض را ادا مي كند، اندوه را برطرف مي سازد و چشم را جلا مي دهد».[1]
رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «نماز شب وسيله اي است براي خوشنودي خدا و دوستي ملائكه».[2]
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «در خانه هايي كه نماز شب خوانده مي شود و قرآن تلاوت مي گردد، آن خانه ها نزد آسمانيان هم چون ستاره درخشانند».[3]
كيفيت نماز شب
نماز شب مجموعاً يازده ركعت است:
1. هشت ركعت آن، كه دو ركعت، دو ركعت، مانند نماز صبح خوانده مي شود و چهار دو ركعتي آن به نيت نماز شب مي باشد.
2. دو ركعت نماز شفع: بهتر است در ركعت اول آن بعد از حمد، سوره «ناس» و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره «فلق» خوانده شود.
3. يك ركعت نماز وتر: بعد از حمد سه بار سوره «توحيد» و يك بار سوره «فلق» و يك بار سوره «ناس» بخوانيم و مي‌توان يك سوره تنها خواند، سپس دستها را براي قنوت به سوي آسمان بالا مي بريم و حاجات خود را از خدا مي خواهيم.
و براي چهل مؤمن دعا مي كنيم.
و طلب مغفرت مي كنيم و هفتاد مرتبه مي گوييم: «استغفرالله ربّي و اتوبُ اليه».
از پروردگار خود طلب آمزرش و مغفرت مي كنيم و به سوي او بازگشت مي نمايم.
آن گاه 7 بار مي گوييم «هذا مقامُ العائذٍٍِ بكَ منَ النّارِ»؛ اين است مقام كسي كه از آتش قيامت به تو پناه مي برد.
و بعد از آن 300 مرتبه مي گوييم: «العفو» و سپس مي گوييم: «ربّ اغفرلي و ارحمني وتُب عَليَّ انّكَ انتَ التّوابُ الغفُورُ الرّحيم».[4]
احكام نماز شب
1. هشت ركعت به نيت نماز شب و سپس دو ركعت نماز شفع و آن گاه يك ركعت نماز وتر، كه با فضيلت ترين نماز شب، نماز وتر و شفع است و دو ركعت شفع برتر از وتر است.
2. براي نماز شب مي توان به نماز شفع و وتر اكتفا كرد، بلكه هنگام تنگي وقت مي توان تنها به نماز وتر اكتفا نمود.
3. وقت نماز شب از نيمه شب تا فجر صادق است، و هنگام سحر از ساير مواقع بهتر است و تمامي ثلث آخر شب سحر محسوب مي شود. و افضل از آن خواندن نماز شب نزديكيهاي فجر است.[5]
4. جايز است انسان نماز شب را نشسته بخواند حتي در حال اختيار. ولي اگر مي خواهد نشسته بخواند بهتر آن است كه هر دو ركعت نشسته را يك ركعت ايستاده حساب كند. بنابراين بايد هشت بار دو ركعت نشسته و هر دو ركعت به يك سلام كه جمعاً شانزده ركعت مي شود به نيت نماز شب بخواند و دوباره دو ركعت هر دو ركعت به يك سلام به نيت نماز شفع و دو بار يك ركعت هر يك ركعت به يك سلام به نيت نماز وتر، ولي در حال اضطرار و مريض همان يازده ركعت كفايت مي كند.
5. شخص مسافر مي تواند نماز شب را پيش از نيمه شب بخواند.
6. جواني كه مي ترسد خواب بماند و نماز شب از او فوت شود مي تواند نماز شب را پيش از نيمه شب بخواند.
7. كساني كه براي خواندن نماز شب بعد از نيمه شب عذري دارند مانند پيرمردان و يا كسي كه از سرد شدن هوا مي ترسد و يا از جنب شدن در خواب مي ترسد... مي توانند نماز شب را قبل از نيمه شب بخوانند.
8. خواندن سوره در ركعتهاي نماز شب لازم نيست و مي تواند فقط به خواندن سوره حمد اكتفا كند. هم چنين قنوت در ركعتهاي دوم مستحب است و مي تواند بدون قنوت بخواند.
9. نماز وتر يك ركعت است و مي شود آن را بدون قنوت به جا آورد.
10. لازم نيست همه يازده ركعت را در يك مجلس بخواند، بلكه مي تواند در دو سه نوبت بخواند، بلكه تفريق افضل است، همان طور كه رسول خدا تهجد مي كرد.
11. مستحب است كه نماز شب را بلند بخواند تا اگر از خانواده اش كسي مي خواهد براي به نماز شب برخيزد بيدار شود، چنان چه در روايت است و شهيد و ديگران نيز تصريح به استحباب جهر نموده اند.
بديهي است كه استحباب بلند خواندن نماز شب در جايي است كه امن از ريا و سُمعه باشد و اگر خداي ناخواسته خوف ريا و سُمعه در بلند خواندن باشد بايد آهسته بخواند.[6]
[1] . بحار الانوار، ج 87، ص 153.
[2] . همان منبع، ص 161.
[3] . وافي، ج 2، ص 23.
[4] . رساله نوين، ج 1، ص 170.
[5] . تحرير الوسيله، ج 1، ص 136.
[6] . كتاب شمع سحر، شب مردان خدا، مفاتيح الجنان.