تفاوت غذاهای سحری و افطار در رمضان
1390/05/16
داشتن تغذیه اى صحیح در ماه رمضان باعث مى شود تا روزه داران بتوانند با سلامتى این ماه را به پایان برسانند.
گرفتن روزه چه فوایدى براى بدن و سلامتى آن دارد؟
روزه دارى مى تواند به تغذیه مناسب کمک شایانى نماید. بدن انسان براى حفظ سلامتى خود، همواره مقدارى از چربى مواد غذایى را در نقاط مختلف ذخیره مى کند.
به مرور زمان چربى هاى ذخیره شده تغییر رنگ داده و فشرده مى شوند و احتمال این که مورد استفاده مجدد قرار بگیرند بسیار کمتر مى شود.
روزه دارى حتى در افراد لاغر یا با وزن طبیعى، به بدن فرصتى مى دهد تا این چربى ها را از ذخایر آن آزاد کرده و مصرف نماید و پس از پایان روزه دارى به جاى آن چربى هاى تازه و مناسب ترى را جایگزین نماید.
غذا خوردن سبب مى شود خون فراوانى به دستگاه گوارش سرازیر شود که به دنبال آن بى حالى و کاهش توان فعالیت هاى دقیق فکرى اتفاق مى افتد. روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون کافى به سراسر بدن، بالاخص به سیستم اعصاب مى تواند به سلامتى بدن کمک شایانى بنماید.
از نظر روانى هم، روزه دارى بسیار مفید است، چرا که مبارزه با خود در زمینه جلوگیرى از خوردن، سبب افزایش اعتماد به نفس مى شود که عامل اساسى در پیشگیرى از مشکلات روانى است.
چه غذاهایى براى سحرى و چه غذاهایى براى افطارى مناسب است و اساسا آیا باید میان این دو وعده، تفاوتى از لحاظ مواد غذایى که مورد استفاده قرار مى گیرد، قائل شد یا خیر؟
بسیارى از افراد معتقدند هنگام سحرى بایستى از مواد غذایى که انرژى بالایى دارند استفاده کنند تا در طول روز احساس گرسنگى نکنند. به همین خاطر، خوردن غذاهاى چرب را ترجیح مى دهند، ولى بایستى توجه داشت که به دنبال مصرف مواد غذایى چرب، تشنگى شدیدى عارض می شود که باعث ایجاد مشکلات عدیده اى در این افراد مى گردد.
از طرف دیگر عده اى مواد قندى را ترجیح مى دهند. ذکر این نکته ضرورى است که مصرف مواد قندى و شیرینى به مقدار زیاد و در یک وعده، باعث افزایش ناگهانى هورمون انسولین در خون می شود و با توجه به این که این هورمون باعث کاهش قند خون مى گردد ممکن است عوارضى چون سرگیجه، بى حالى، پرخاشگرى، عصبانیت و ضعف ناگهانى به وجود آید.
پس بهتر است در وعده غذایى سحرى از موادغذایى استفاده شود که بتواند هم انرژى روزانه را تامین کند و هم از افت ناگهانى قند خون جلوگیرى کند و مهم تر از همه این که باعث ایجاد تشنگى شدید نشود.
آیا مى شود سحرى را به طور کلى حذف کرد؟
بسیارى از افراد، وعده سحرى را به دلایل مختلفی از جمله عدم توانایى در بیدار شدن هنگام سحر، حذف مى کنند. بایستى توجه داشت که در روزهاى عادى فاصله زمانى بین دو وعده غذایى شام و صبحانه روز بعد، حدود ??ساعت است که تقریبا هفت ساعت از آن در حال خواب مى گذرد. در ماه مبارک رمضان هم بایستى سعى شود همین حداکثر فاصله زمانى بین وعده هاى غذایى رعایت شود. در صورت نخوردن غذا در سحرى و حذف آن، فاصله بین یک وعده افطار تا وعده افطار بعدى حدود 20 تا 24 ساعت مى شود که خالى ماندن معده و نداشتن اسلام و سلامت - انرژى براى این مدت زمان طولانى، بسیار مضر است، زیرا تمامی فعل و انفعالات بدنى، از جمله روند ترشح اسید و آنزیم هاى گوارشى، عدم در دسترس بودن آب براى فعل و انفعالات حیاتى و اتمام انرژى به علت مصرف فقط یک وعده غذا، دچار اختلال می گردند و عوارض مختلفى چون سوزش سردل ، زخم معده ، عدم تمرکز فکرى ، بی خوابى و عصبانیت دیده مى شود.
اگر فقط افطار بخوریم و سحری را حذف کنیم، در این حالت در کمترین زمان فعالیت(شب)، بیشترین غذا خورده مى شود و در بیشترین زمان فعالیت(طول روز) که بدن ما نیازمند به سوخت و ساز فعال براى انجام فعالیت هاى روزمره است، هیچ گونه اسلام و سلامت - انرژى در دسترس نیست و این مساله سبب افت در میزان و کیفیت فعالیت هاى روزانه مى گردد.
تفاوت بین وعده سحرى و افطارى چگونه باید باشد؟
بدن ما در زمان افطار، در حال استراحت کامل است، بنابراین هنگام شروع افطار بایستى از مواد غذایى سبک استفاده شود که به طور ناگهانى به دستگاه گوارش فشاری وارد نشود. لذا توصیه مى کنیم افطار خود را با چند عدد خرما همراه با یک استکان چاى یا شیر ولرم باز کنید و بین افطارى و شام خود فاصله اى را در نظر بگیرید، مثلا در این فاصله مى توانید وضو گرفته و نمازتان را بخوانید که هم ثواب نماز اول وقت را ببرید و هم حرکات نماز باعث شود بدنتان کمى از حالت استراحت درآید.
توصیه مى شود که شام خود را با غذاهاى سبک، کم قند و فیبردار مثل سوپ و سبزیجات یا سالاد که فشار چندانى به معده وارد نمى کنند شروع کرده و سپس به سراغ شام اصلى بروید. چرا که مصرف بیش از حد مواد غذایى شیرین و پُرچرب هنگام افطار، منجر به تشنگى مى شود و مصرف زیاد نوشیدنی ها ، بالاخص مایعات خنک، با رقیق کردن اسید و آنزیم هاى دستگاه گوارش سبب اختلال در هضم و جذب مواد غذایى مى گردد و این مساله مشکلاتی مانند درد شکم و نفخ را در پیش دارد.
زولبیا و بامیه به صورت سنتى، از قدیم سر سفره هاى افطار موجود است. ضرورتى در مصرف آن وجود دارد؟
هنگام افطار ذخیره قندى بدن بسیار کم است و به همین دلیل بهتر است در زمان افطار، با خوردن مواد قندى این کمبود جبران شود. بنابراین مصرف زولبیا یا بامیه در هنگام افطار مجاز است، البته به مقدار کم، زیرا مصرف بیش از حد آن به خاطر استفاده از روغن، کره و ماست و ادویه جات مختلف در ترکیبات این نوع شیرینى و عدم اطمینان کافى به منابع مذکور ممکن است سبب مسمومیت هاى غذایى شود.
علاوه بر آن مصرف بیش از حد زولبیا و بامیه با توجه به این که اشتها را کاهش مى دهد، باعث عدم مصرف مواد غذایی مورد نیاز بدن مى شود.
دکتر رضا آمری نیا- پزشک و متخصص تغذیه