من روی حجاب دخترم حساسم و می خواهم او چادر بپوشد. من با وجود حرف هاي اطرافيان كه هنوز زود است، اينقدر سخت نگير، او هنوز بچه است و با اين كارها جلوي ذوق وشادابي او را مي گيري و ... ايستاده ام و با حرف زدن با دخترم چه قصه يا واقعيات او را قانع كردم، اما دخترم گاهي تحت تاثير حرف هاي ديگران كارهايي مي کند كه مي بينم سر نماز از خدا عذر خواهي مي كند و پشيمان است؛ او 10 سال دارد و هنوز نمازش(حتي نمازصبحش) ترك نشده، آن هم از 7 سالگي؛ دختر با اعتقادي است. چکار باید بکنم؟ لطفا راهنماييم كنيد.
 
با سلام و عرض ارادت خدمت شما پرسشگر گرامي از اينكه در ارتباط با تربيت فرزند خود حساس هستيد و سوالات خود را در زمينه تربيت فرزند براي ما ارسال مي كنيد خرسنديم.
سوال شما را چندين بار با دقت مطالعه كردم و از اينكه اينقدر با ريز بيني به دنبال تربيت فرزند خود هستيد خوشحال شدم، با جديتي كه در شما سراغ دارم مطمئن هستم كه شما مي توانيد در تربيت فرزند خود موفق باشيد به شرطي كه اطلاعات روان شناختي و تربيتي خود را با مطالعه كتبي كه در پايان اين جواب به آن اشاره مي شود، بالا ببريد و نكات اين پاسخ را در برنامه تربيت خود مورد توجه قرار دهيد. پرسشگر گرامي در پاسخ به سوالتان در ابتدا از شما مي خواهم كاغذي آماده كنيد و روي آن توقعاتي كه از فرزند خود داريد را با دقت ياد داشت كنيد.
- به حرف پدر و مادرش بدون هيچ مقاومتي گوش دهد.
- با تمام وجود به اعضاء خانواده خود احترام بگذارد.
- سر وقت نمازهاي خود را بخواند.
- به موقع براي خواب به رختخواب خودش برود.
- از بگو و مگو با همسالان خود پرهيز كند
-راستگو باشد و اصول اسلامي را در زندگي خود به كار گيرد.
-حجاب خود را به صورت كامل رعايت كند و ...
لحظه اي تامل كنيد و دوباره خواسته هاي خود را بخوانيد، اگر واقعا كودكي در سن ده سالگي اين امور را بدون هيچ چون و چرايي اجرا كند، آيا مي توان اسم كودك را روي او گذاشت؟ اصلا تاكنون چنين كودكي از مادر به دنيا آمده است؟ مشكل در كجاست؟ در توقعات بي مورد ما از كودك و يا در جاي ديگري؟ به نظر مي رسد كه شما هنوز نسبت به حال و هواي كودكي و ويژگي هاي آن آشنايي كمي داريد و تصور مي كنيد كه كودك فرد بزرگسالي در اندازه كوچك است؛ يعني اينكه كودك تمام ويژگي هاي انسان بزرگسال را دارا مي باشد و فقط از لحاظ اندازه هاي فيزيكي با انسان بزرگسال تفاوت دارد و حال آنكه حقيقت چيز ديگري است و كودك در تمام ويژگي هاي شخصيتي، تصورات، علائق و... با فرد بزرگسال متفاوت است و همين تفاوت ها باعث شده تا روان شناسان بر اين باور باشند كه براي تربيت كودك بايد راه و روش ديگري به غير از آنچه كه براي تربيت بزرگسال به كار گرفته مي شود، به كار گيرند. پس از اين مقدمه مهم با ذكر نكاتي به بررسي سوال شما مي پردازيم :
1. به ياد داشته باشيد گاهي حساسيت بيش از حد والدين در تربيت فرزندان نتيجه معكوس داشته و گاهي باعث مي شود كه او ناخواسته بر خلاف ميل آنان رفتار كند. تجربه نشان مي دهد امر و نهي بيش از حد كودك باعث شكل گيري لجاجت در او مي شود. امير المومنين علی عليه السلام در اين باره مي فرمايند: الافراط في الملامة تشب نيران اللجاج زياده روي در سرزنش، آتش لجبازي را شعله ور مي كند. (اشاره به اينكه نهي ناصحيح، مخاطب را حريص و كنجكاو مي كند و با تشديد ناصحيح نهي، نه تنها مخاطب گوش نمي دهد، بلكه به دنده لج هم مي افتد) (بحار النوار ج74 ص 231) براي رفع اين مشكل لازم است از اين به بعد از امر و نهي فرزندتان به صورت مستقيم خودداري كنيد و برنامه تربيتي خود را به صورت غير مستقيم اجرا كنيد، براي اين كار :
- وظايفي كه او بايد انجام دهد را به صورت بازي در آوريد مثلا يك بازي تربيت دهيد كه در آن مفهوم حجاب وجود دارد و با وارد شدن نامحرم دختر شما بايد حجاب خود را رعايت كند.
- از جنگ قدرت با كودك خود بپرهيزيد .
- از داستان براي انتقال مفاهيم مورد نظر خود استفاده كنيد. كودك زبان داستان را بيش از هر چيز ديگري درك مي كند. موضوعات مورد نظر خود را انتخاب كنيد و براي آن داستاني جذاب بسازيد و آن را براي فرزندتان تعريف كنيد. در ضمن مي توانيد كتاب هاي داستاني كه به نظرتان مناسب مي آيد را انتخاب كنيد و براي او بخوانيد.
- رفتار هاي نادرست او را ياد آوري نكنيد.
- از داد و فرياد استفاده نكنيد .
- در برنامه تربيتي خود از تغافل استفاده كنيد. يعني برخي از رفتارهاي نادرست فرزند خود را ناديده بگيريد و به جاي اينكه به صورت مستقيم به او تذكر دهيد، رفتار منفي او را مد نظر بگيريد و براي رفع آن برنامه ريزي كنيد.(به عنوان مثال چنانچه كودك شما در طول روز يك بار موهايش پيدا مي شود و او متوجه چنين چيزي نيست؛ لازم نيست بلافاصله به او متذكر شويد كه موهاي او پيدا شده است).
2. براي اينكه در برنامه تربيتي خود موفق باشيد، لازم است با همسر خود به صورت هماهنگ عمل كنيد، چرا كه عدم هماهنگي افرادي كه در تربيت كودك نقش دارند، تاثيرات بسيار منفي در تربيت كودك دارد. براي اين كار لازم است همسر خود را در جريان برنامه تربيتي خود قرار دهيد و از او بخواهيد كه از شيوه اي هماهنگ استفاده كند.
3. توقعات خود را بر اساس توانايي هاي كودك تنظيم كنيد. براي اين كار لازم است ويژگي هاي رواني كودك را به طور كامل شناسايي كنيد. مطالعه كتاب هايي كه در زمينه روان شناسي رشد نگاشته شده است در اين مورد بسيار مفيد است.
4. كودك در سنين ده سالگي لازم دارد تا كودكي كند، زمينه اين كار را براي او فراهم كنيد.
5. گرچه من هم مانند شما اعتقاد دارم كه براي آموزش حجاب زمان مناسبي را انتخاب كرده ايد اما بر اين باورم كه در اين زمينه نبايد زياد سخت گير بود و با كودك مانند يك فرد بزرگسال رفتار نكرد.
6. ارتباط عاطفي خود را با او بيشتر کنید. به طور حتم زماني مي توانيد به اهداف تربيتي خود در مورد فرزندتان برسيد كه رابطه عاطفي مثبتي با او داشته باشيد. پس تمام همت خود را براي داشتن رابطه عاطفي با او بكارگيريد.
7. با افرادي كه داراي تقيدات ديني هستند ارتباط بر قرار كنيد تا كودك شما از آنان الگو گيري كند.
8. با كودك خود به گونه اي برخورد كنيد كه به اين نتيجه برسد، چادري بودن و داشتن حجاب به هيچ عنوان مانع شادي و بازي كردن او نيست و انسان مي تواند علاوه بر داشتن حجاب به بازي و شادي مشغول شود.
9. با او درباره احساسي كه از چادر دارد صحبت كنيد و سعي كنيد احساسات او را در اين زمينه به صورت كامل بشناسيد؛ ابن كار به شما كمك مي كند تا برنامه تربيتي خود را بر اساس نيازهاي كودك خود تنظيم كنيد.
10. به هيچ عنوان به ديگران اجازه ندهيد در حضور كودكتان شيوه تربيتي شما را زير سوال ببرند؛ از لحاظ تربيتي مي تواند تاثيرات منفي به دنبال داشته باشد.
 
معرفي منابع براي مطالعه بيشتر :
1. آموزش اخلاق، رفتار اجتماعي و قانون پذيري به كودكان؛ جان بزرگي مسعود و همكاران؛ تهران: انتشارات ارجمند
2. آزادي كودك و حدود آن؛ دكتر علي قائمي