در مورد روانشناسي رنگ براي كودك توضيح دهيد.
 
با تشکر از شماپرسشگر گرامی ، که مسئله خود را با ما در میان گذاشتید ، امیدوارم که بتوانم پاسخی راهگشا و مفید خدمت شما ارائه نمایم .
لازم به ذکر است که از دو جنبه می توان این موضوع را مورد بررسی قرار داد: اول در رابطه با شناخت شخصیت و خصوصیات روانی کودک ، بر مبنای رنگ های استفاده شده توسط او در نقاشی و دوم در رابطه با نقش رنگ در دنیای کودکان و انتخاب نوع رنگ در محیط ، لباس و ... کودک ، جهت پرورش بهتر او .
1.رابطه شخصیت کودک و رنگ های مورد استفاده او در نقاشی
 بطور کلی رنگ ها دارای معنائی روان شناختی هستند و بی دلیل نیست که یک رنگ می تواند واجد جاذبه یا دافعه باشد . تجربه هایی که در آزمایشگاه انجام شده اند ، امکان تعیین رابطه بین پاره ای از رنگ ها و انعکاس آنها را بر سطح روانی _ فیزیولوژیک فراهم کرده اند و نشان داده اند که قرار دادن آزمودنی ها در محوطه ای به رنگ قرمز تند ، موجب تسریع ضربان قلب و تنفس و افزایش فشار خون می شود . به عبارت دیگر ، رنگ قرمز دارای تاثیر برانگیزاننده بر سیستم عصبی است . بالعکس ، انجام همین آزمایش با رنگ آبی به تقلیل تنش و کند شدن ضربان قلب و تنفس می انجامد . آبی دارای اثر آرام بخش است .
بطور کلی هر رنگ دارای یک محتوای عاطفی و هیجانی است . که در این جا خصوصیات چندین رنگ بیان می شود :
رنگ قرمز به معنای عمل و مردانگی است ، که از یک سو مبین نیرومندی امیال و از سوی دیگر ، خشم و پرخاشگری را نشان می دهد . قبل از 6 سالگی ، کودک از این رنگ بیشتر استفاده می کند . افراط در بکار بستن رنگ قرمز به معنای نیاز به حرکت و وجود یک زمینه تحریک پذیر است .
رنگ آبی معرف حساسیت ، دریافت پذیری وهیجان خواهی است و رنگی زنانه است که صلح و آرامش و سکون و در حد افراطی ، فعل پذیری و تسلیم را نشان می دهد .
رنگ بنفش ، که ترکیبی از آبی و قرمز است ، معرف جمع اضداد است . استفاده افراطی از این رنگ می تواند نشانه اضطراب و وجود تنش های متناقض باشد .
رنگ زرد معادل نور ، شادی و خوشبینی است و به منزله درخشش و گشایش محسوب می شود و میل به مشارکت یا گرایش عمیق به پیشرفت را متجلی می سازد . معمولا کودکان 8-9 ساله از این رنگ بیشتر استفاده می کنند . بکار بستن افراطی این رنگ می تواند به معنای نیاز یه آزاد سازی تنش های درونی باشد .
رنگ سبز نشانه نیاز به جلب توجه و میل به محبت است . از یکسو گرایش به مبادله و ارتباط را نشان می دهد و از سوی دیگر معرف اراده در سطح عمل ، پایداری و سرسختی می باشد .
رنگ پرتقالی که ترکیبی از قرمز و زرد است ، نشانه برونگردی ، میل به موفقیت ، شادی ، نشاط و پویایی می باشد .
رنگ صورتی مبین صلح ، تعادل و توازن می باشد و ملایمت و عطوفت را نشان می دهد .
سیاه به منزله نفی رنگ محسوب می شود و استفاده مفرط از آن مبین غمگینی و نا امیدی است .فقدان رنگ در نقاشی مبین خلا عاطفی یا ناتوانی در برونریزی عواطف است .
نکته مهم :
این تفاسیر صورت گرفته از رنگ ها ، فقط به عنوان یک نشانه می باشد و بگونه ای قطعی نمی توان در مورد آنها بحث نمود . هم چنین تفسیر درست و صحیح از این رنگ ها ، فقط از عهده یک روانشناس متخصص و متبحر بر می آید ، چراکه در بسیاری از موارد ترکیب و استفاده این رنگ ها در کنار یکدیگر معانی متفاوتی را در بر دارد و هر کسی قادر به تفسیر آنها نمی باشد .
2. نقش رنگ در دنياي كودكان
رابطه رنگ با خواب كودكان :
در شب ، رنگ ها بر سلامتي روانی كودكان تأثير بسزايي دارند. در انتخاب رنگ ملافه و روبالشتي كودك اين نكته را حتماً درنظر داشته باشيد ، اصولاً در اين مورد نبايد از رنگ هاي محرك و تند استفاده كرد . رنگ هاي بسيار تيره، قهوه اي، مشكي، آبي تيره بيشتر تأثير ترسناك و وحشت انگيز دارند و در كودك ايجاد خوف مي كنند. بچه هاي كوچك از ملافه ها و روبالشتي هايي كه طرح هاي گل و اسباب بازي يا حيوانات روي آن ها حك شده باشد، بسيار خوششان مي آيد. بچه هاي پيش دبستاني هم نسبت به رنگ هاي قهوه اي روشن، قرمز سير، سبز ملايم و آبي روشن احساس خوبي دارند. بنابراين تا مي توانيد فضاي اطراف محل خواب كودك را از وجود اشياي با رنگ هاي تند و براق و درخشان خلوت كنيد. يك محيط ساده و عاري از تنوع زياد ، همراه با آرامش، مي تواند بهترين موفقيت براي خواب كودك باشد. آنچه بايد در طراحي رنگي يك اتاق خواب همواره درنظر داشته باشيم اين است كه نه تنها انتخاب مجموعه اي از رنگ ها بلكه ميزان به كارگيري آن ها و سطوحي كه اشغال مي كنند در مقايسه با هم نيز از اهميت بسزايي برخوردار است. همچنين ايجاد رابطه ميان سطوح رنگي گوناگون با استفاده از جزئياتي چون قاب عكس، حاشيه هاي كاغذ ديواري نصب شده به ديوار، تكرار طرح خاصي به روي ملحفه و روبالشتي ها مي تواند به يك اتاق ، انسجام و هماهنگي بيشتري بخشد. در طرح هاي رنگارنگ، طرح هايي با لكه هاي بزرگ رنگي با زمينه هاي رنگي قوي ، بيش از طرح هاي ريزنقش و نامفهوم نظر كودكان را جلب مي كند.
رابطه رنگ با لباس كودك :
كودك لباس را به دليل رنگ هاي جذاب و شاد آن دوست دارد. او درباره تناسب رنگ لباس و اين كه آيا چنين رنگي به او مي آيد يا نه چيز زيادي نمي داند و به همين دليل ممكن است حتي در يك زمان لباس هاي با رنگ هاي مختلف و ناهماهنگ را براي پوشيدن انتخاب نمايد. كودكان بيشتر مايل به پوشيدن رنگ هاي قرمز، سبز، نارنجي، زرد، آبي و صورتي هستند.
رابطه رنگ اسباب بازي ها با كودك :
بهترين اسباب بازي آن است كه كودك را مجذوب خود مي كند و او به سراغ آن مي رود و تحرك و لذت بيشتري از آن كسب مي كند. برخلاف آنچه والدين انتظار دارند هرقدر اسباب بازي داراي شكل غيراختصاصي تر و بنيادي تر باشد، قوه تخيل كودك را بيشتر تحريك مي كند. اما يكي از نكات بسيار مهم كه والدين بايد آن را موردتوجه قرار دهند انتخاب اسباب بازي برحسب سن كودك و رنگ آن است.
اتاق كودكان بايد چه رنگي باشد؟ رنگي كه براي دكوراسيون اتاق كودك درنظر مي گيريد بايد با مقطع سني كه كودك شما در آن قرار دارد متناسب باشد. در طول سال اول زندگي رنگ هاي ملايم براي اتاق كودكان بهترين انتخاب هستند، چراكه نوزاد به نور و سايه بيشتر توجه نشان مي دهد تا تفاوت رنگ ها، از اين رواتاق خواب نوزادان بايد با رنگ هاي روشني مانند سفيد و كرم و يا رنگ هاي زرد، صورتي، آبي يا سبز روشن، رنگ آميزي شود. هرچه كودك بزرگتر مي شود با به كارگيري رنگ هاي شاد و درخشان در اتاق مي توان فضاي خوب و سرشار از انرژي و تحرك براي او فراهم آورد. اگرچه استفاده از رنگ هاي روشن و طرح هاي شاد كه موردپسند كودكان بوده و موجبات تحريك خلاقيت آن ها را فراهم مي آورند در اتاق كودكان توصيه مي شود. براي رنگ آميزي اين اتاق ها بايد همواره از رنگ هايي استفاده كرد كه در ساخت آن ها سرب به كار نرفته باشد.
براي طراحي رنگ دكوراسيون اتاق كودكان دو راه وجود دارد :
استفاده از رنگ هاي شاد و درخشان و ديگري ايجاد فضايي مملو از رنگ هاي ملايم و رؤيايي كه اسباب بازي هاي رنگارنگ كودك در آن نقش آكسان هاي رنگي را ايفا مي كنند . هنگام طراحي رنگ در دكوراسيون اتاق كودك بايد به خاطر داشت كه اغلب كودكان مجموعه اي از اسباب بازي هاي رنگارنگ را در فضاي اتاق خود جاي خواهند داد كه بي شك نماي اتاق را تحت تأثير قرار مي دهند.
نکته :
بايد از محدود كردن انتخاب كودكان در رنگ دكوراسيون اتاقشان پرهيز كرد و به خاطر داشت كه الزاماً نبايد اتاق دختران صورتي و اتاق پسران آبي باشد.
امیدوارم که زندگی پر شور و نشاطی را تجربه نمایید و هر لحظه گامی بلند در جهت رشد و شکوفایی و تقرب الهی بردارید ، انشاالله .
در انتها نوشته خود را مزین به حدیثی نورانی از پیامبر خدا (ص) می نمایم :
« اَکرموا اَولادَکُم و اَحِسنوا ادَبَهم ، یُغفر لَکُم » ؛ فرزندانتان را تکریم کنید و آنان را به نیکی تربیت کنید ، تا آمرزیده شوید . (1)
پی نوشت
1.حکمت نامه کودک ، محمدی ری شهری ، ص 134 ، ح 226