سیر مطالعاتی تاریخ معاصر پیشنهادی دکتر عباس سلیمی نمین

به طور معمول مشاهدات، بالاترین اولویت را در برقراری ارتباط با رخدادها و پدیده های اطرافمان دارد. اقوال منابع مورد اعتماد نیز در رده بعدی قرار می گیرند. همچنین دست یابی به روایت عناصر دخیل در حوادث می تواند در شکل دهی باورهای ما نسبت به آنچه در جریان آن نبوده ایم مؤثر واقع شود. نسل جوان دانشجوی امروز از یکسو خود شاهد تحولات اخیر کشورمان نبوده و از دیگر سو منابع مورد وثوق او - که منطقی ترین آن دانشجویان دوره قبل او بحساب می آیند - نتوانستند تجربیات و مشاهدات خود را به صورت تشکیلاتی به این نسل منتقل سازند. در واقع اعتماد شدید دانشجویان به تجربیات سازمان صنفی خود موجب می شد که براحتی کوله بار تجربیات تاریخی آنها را بپذیرند اما انقطاعی که بعد از دهه اول انقلاب عامدانه و آگاهانه در جنبش دانشجویی ایجاد شد، موجب گردید که این جنبش بسیاری از اندوخته های تاریخی خود را از دست بدهد. در چنین شرایطی به نظر می رسد بازخوانی روایت های دست اول از عناصر دخیل در صحنه های گوناگون سیاسی و اقتصادی می تواند منابع قابل اعتنایی را در دسترس دانشجویان قرار دهد. بدیهی است این منابع به مقتضای جایگاه ها و اهداف فردی و تشکیلاتی یا اداری راویان آنها، دربردارنده واقعیتها و تحریفاتی در کنار یکدیگر است. دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با عنایت به این امر، ضمن ارائه اصل خاطرات و مکتوبات، تلاش کرده است تا در قالب نقدهایی مستند به روایتهای شخصیتهای همگون با راویان، سره را از ناسره مشخص سازد و بدین ترتیب قدرت تمیز و تشخیص مخاطبان را تقویت کرده و حافظه تاریخی آنان را به گونه ای که گویا در صحنه رخدادها حضور یافته اند، سامان دهد.

طرح سیر مطالعاتی

(بر اساس بولتنهای دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران)

سیر تاریخی

· دوران مشروطه:

1. مشروطه ایرانی

2. انقلاب مشروطیت

3. قبله عالم

· دوران رضاخان:

1. ایران برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی ها

2. شش سال در دربار پهلوی(خاطرات محمد ارجمند سرپرست تلگرافخانه مخصوص رضاشاه)

3. خاطرات و اسناد سپهبد حاجعلی رزم آرا

4. خاطرات و تألمات دکتر مصدق

· دوران محمدرضاپهلوی:

1. خاطرات ابوالحسن ابتهاج

2. گذر عمر(خاطرات سیاسی باقر پیرنیا، استاندار استانهای فارس و خراسان و نایب التولیه آستان قدس رضوی 1332-1350)

3. خاطرات علینقی عالیخانی(وزیر اقتصاد 1341-1348)

4. یادداشتهای امیراسدالله علم

· نهضت ملی:

1. نیروهای مذهبی بر بستر حرکت نهضت ملی

2. بازخوانی نهضت ملی ایران

3. کارنامه سیاسی دکتر محمد مصدق

4. خاطرات شعبان جعفری(شعبان بی مُخ)

· دوران انقلاب اسلامی:

1. قبل از انقلاب:

1. مقدمه ای بر انقلاب اسلامی

2. خاطرات دوسفیر

3. از کاخ شاه تا زندان اوین(خاطرات احسان نراقی)

4. جریان ها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران

2. بعد از انقلاب:

1. خاطرات هاشمی رفسنجانی (انقلاب و پیروزی سالهای 57-58، انقلاب در بحران سال 59، عبور از بحران سال60، پس از بحران سال 61، آرامش و چالش سال62، بسوی سرنوشت سال 63)

2. جریان شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی (1380-1357)

3. گروگانگیری و جانشینان انقلاب

جریان های سیاسی:

· الف: چپ

1. خاطرات نورالدین کیانوری

2. مهاجرت سوسیالیستی و سرنوشت ایرانیان

3. کنفدراسیون (تاریخ جنبش دانشجویان ایرانی در خارج کشور 57-1332)

4. گذشته چراغ راه آینده است (تاریخ ایران در فاصله دو کودتا 1332-1299)

· ب: ملیون

1. خاطرات سیاسی دکتر کریم سنجابی

2. درس تجربه (خاطرات ابوالحسن بنی صدر، اولین رئیس جمهور ایران)

3. خاطرات شاپور بختیار

· ج: سازمان مجاهدین

1. از نهضت آزادی تا مجاهدین (خاطرات لطف الله میثمی)

2. خاطرات احمد احمد

3. بر ما چه گذشت (خاطرات محمدرضا اسکندری)

· د: نیروهای اسلامی

1. ناگفته ها (خاطرات شهید حاج مهدی عراقی)

2. خاطرات و مبارزات حجت الاسلام فلسفی

3. مسی به رنگ شفق (خاطرات و مبارزات سیدکاظم موسوی بجنوردی)