اتحاد و پيوند برادري
 اخوت اسلامي از اصول اجتماعي آيين اسلام است. پيامبر اسلام - صلي الله عليه و آله - به صورتهاي مختلف در جهت استوار ساختن اين پيوند كوشيده است.
پس از ورود مهاجران به مدينه، براي نخستين بار، پيوند برادري ميان دو تيره از انصار، يعني اوس وخزرج، به دست پيامبر - صلي الله عليه و آله - گره خورد. اين دو قبيله، كه بوميان مدينه بودند وساليان درازي با يكديگر نبرد داشتند، در پرتو كوششهاي رسول اكرم با يكديگر برادر شدند وتصميم گرفتند كه گذشته ها را فراموش كنند. هدف از عقد اين پيوند آن بود كه اوس وخزرج، كه دو ستون عمده ارتش اسلام را در برابر مشركان تشكيل مي دادند، كشت وكشتار وظلم وتعدي به يكديگر را به فراموشي بسپارند وصلح وصفا را جايگزين عداوتهاي ديرينه كنند.
براي بار دوم، پيامبر گرامي - صلي الله عليه و آله - دستور داد كه ياران او، اعم از مهاجر وانصار، با يكديگر برادر شوند وهر كدام براي خود برادري بگيرد. چه بسا دو مهاجر با يكديگر ويا يكي از مهاجران با يكي از انصار عقد اخوت بستند ودست يكديگر را به عنوان برادري فشردند واز اين طريق يك نوع قدرت سياسي معنوي بر سرآنان سايه افكند.
مورخان ومحدثان اسلامي مي نويسند:
روزي پيامبر اكرم - صلي الله عليه و آله - برخاست وخطاب به ياران خود فرمود: «تآخوا في الله اخوين اخوين ». يعني در راه خدا دو تا دو تا با هم برادر شويد.
تاريخ در اين مورد از افرادي نام مي برد كه به فرمان پيامبر - صلي الله عليه و آله - در آن روز با يكديگر پيوند اخوت برقرار كردند. مثلا ابوبكر با عمر، عثمان با عبد الرحمان بن عوف، طلحه با زبير، ابي بن كعب با ابن مسعود، عمار با ابو حذيفه، سلمان با ابو الدرداء و... پيوند برادري بستند واخوت اين افراد به تصويب پيامبر رسيد.
اين پيوند برادري كه در ميان افراد معدودي صورت گرفت، غير آن اخوت همگاني وبرادري اسلامي است كه قرآن مجيد آن را در مقياس جهان اسلام اعلام كرده است وهمه مؤمنان را برادر يكديگر خوانده است.
حضرت علي - عليه السلام - برادر پيامبر - صلي الله عليه و آله - است
 رسول اكرم - صلي الله عليه و آله - براي هر يك از افرادي كه در مسجد النبي حاضر بودند برادري معين كرد. علي - عليه السلام - در آن ميان تنها ماند وبراي او برادري تعيين نشد. در اين هنگام علي - عليه السلام - با ديدگان اشك آلود به حضور پيامبر - صلي الله عليه و آله - رسيد وگفت:
براي هر يك از ياران خويش برادري تعيين كردي ولي ميان من وكسي پيوند اخوت برقرار نفرمودي!
در اين لحظه پيامبر اكرم كلام تاريخي خود كه را كه مبين مقام وموقعيت علي - عليه السلام - از حيث قرب ومنزلت او نسبت به پيامبر است خطاب به او فرمود:
«انت اخي في الدنيا والآخرة و الذي بعثني بالحق ما اخرتك الا لنفسي. انت اخي في الدنيا و الآخرة ».[1]
تو برادر من در اين جهان وسراي ديگر هستي. به خدايي كه مرا به حق برانگيخته است من كار برادري تو را به عقب انداختم كه تو را برادر خود انتخاب كنم، اخوتي كه دامنه آن هر دو جهان را فرا گيرد.
اين كلام موقعيت حضرت علي - عليه السلام - را نسبت به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله، از نظر معنويت وپاكي واز نظر اخلاص در اهداف ديني، به خوبي روشن مي سازد واز ميان دانشمندان اهل تسنن مؤلف «الرياض النضرة » به اين حقيقت اعتراف كرده است.[2]
از اينجا مبناي تفسير آيه مباهله [3] به دست مي آيد. علماي تفسير به اتفاق كلمه مي گويند مقصود از عبارت وانفسنا و انفسكم علي بن ابي طالب - عليه السلام - است كه قرآن مجيد او را «نفس پيامبر» وخود او شمرده است.زيرا تجاذب فكري وروحي نه تنها دو همفكر را به سوي هم مي كشد بلكه گاهي دو فرد را شخص واحد نشان مي دهد.
اينكه هر موجودي همجنس خود را جذب ومخالف خود را دفع مي كند اختصاص به عالم اجسام واجرام زمين وآسمان ندارد بلكه شخصيتهاي بزرگ جهان مظاهر جذب ودفعند؛ گروهي را جذب وگروه ديگري را دفع مي كنند. اين نوع كشش وگريز بر اساس سنخيت يا تضاد روحي پي ريزي شده است وسنخيت وتضاد است كه گروهي را دور هم گرد مي آورد وگروه ديگري را عقب مي راند.
از اين مسئله در فلسفه اسلامي چنين تعبير شده است:«السنخية علة الانضمام » يعني سنخيت ومشابهت، مايه اجتماع وانضمام اشياء است.
 
[1] . مستدرك حاكم، ج 3، ص 14؛ استيعاب، ج 3، ص 35.
[2] . ج 2، ص 16، نگارش محب الدين طبري.
[3] . سوره آل عمران، آيه 61.
آيت الله جعفر سبحاني - فروغ ولايت، ص 68