امام محمدبن علي التقي- عليه السلام - نهمين پيشواي شيعيان امامي مذهب و از برگزيدگان خدا است براي هدايت امت نياي خويش مي‌باشد.
كليني، شيخ مفيد و شيخ طوسي تولد آن حضرت را در ماه رمضان دانسته‌اند. شيخ مفيد روز آن را پانزدهم رمضان و شماري ديگر از مورخان آن را در نوزدهم ماه مزبور دانسته‌اند. تولد آن حضرت بدون ترديد در سال 195 هجري بوده است. رحلت آن حضرت، به نقل كليني و شيخ طوسي و نوبختي، در آخر ذي قعده سال 220 هجري است. مسعودي آن را در پنجم ذي حجه دانسته و برخي منابع ششم ذي حجه را نقل كرده‌اند.
مادر آن حضرت سبيكه (سكينه) نوبيه و به روايت ديگر خَيًزُران بوده كه او را از خانواده ام‌ّالمؤمنين ماريه قبطيه دانسته‌اند. نام مادر آن بزرگوار، ريحانه نيز ذكر شده است، به نوشته نوبختي نام اين بانو دره بوده كه بعدها او را خيزران خوانده‌اند.
مشهورترين لقب امام نهم، «جواد» است و القاب ديگري همچون: زكي، مرتضي، قانع، رضي، مختار، متوكل، منتجب نيز براي آن حضرت برشمرده‌اند. كنيه‌اش ابوجعفر است كه معمولا در روايات تاريخي ابوجعفر ثاني ذكر مي‌شود تا با ابوجعفر اول، يعني حضرت باقر - عليه السلام - اشتباه نشود.
عمر آن حضرت 25 سال بوده و پس از شهادت پدر بزرگوارش در سال 203 تا 220 امامت شيعه را بر عهده داشته است.
رسول جعفريان - حيات فكري و سياسي امامان شيعه، ص471