بسياري از اصحاب امام جواد ـ عليه السلام ـ از اصحاب پدر بزرگوار و فرزندان آن حضرت بودند كه عده‌اي از آنها سالها عمر كرده و حتي تأليفات گرانبهايي مشتمل بر احاديث امامان ـ عليه السلام ـ از خود به يادگار گذاشته‌اند. يكي از اصحاب امام جواد ـ عليه السلام ـ حضرت عبدالعظيم حسني است كه مقدار قابل توجهي حديث از آن حضرت نقل كرده است. اين بزرگمرد علويِ حسني، در ري سكني گزيد و به ترويج و اشاعه احاديث اهل بيت ـ عليه السلام ـ همت گماشت. در اثر فعاليتهاي او بود كه شيعيان ري رو به افزايش گذاشتند و تشيع در اين ديار رو به گسترش نهاد.[1]
داود بن قاسم مشهور به ابوهاشم جعفري، يكي ديگر از اصحاب امام جواد ـ عليه السلام ـ است. او احاديث زيادي از امام جواد ـ عليه السلام ـ نقل كرده و يكي از برجسته‌ترين ياران آن حضرت مي‌باشد. ابوهاشم از خاندان جعفربن ابي طالب بود و در كتب رجال از وي به نيكي ياد شده است.
علي بن مهزيار يكي از اصحاب امام جواد ـ عليه السلام ـ و شخصيتي است پر ارج و شناخته شده در ميان شيعيان؛ وي در اصل از هنديجان بود و پس از آن كه به اهواز آمد، به اهوازي شهرت يافت. به نوشته نجاشي او از امام رضا و امام جواد ـ عليه السلام ـ هر دو روايت نقل كرده و از نزديكان امام جواد ـ عليه السلام ـ بوده و آن حضرت در بزرگداشت وي عنايت ويژه‌اي داشته‌اند. [2]روايات او از امام جواد ـ عليه السلام ـ نسبتأ زياد است.[3] به نوشته نجاشي، ابن مهزيار با علي بن اسباط كه فطحي مذهب بود، مناظراتي داشت ومسائلي در اين باره ميان آن دو رد و بدل گرديد. سرانجام آن دو مسائل مورد بحث خود را پيش امام جواد ـ عليه السلام ـ بردند كه اين امر، با بازگشت علي بن اسباط از عقيده باطل خود، خاتمه يافت.
خيران الخادم يكي از وكلاي امام جواد ـ عليه السلام ـ بود كه كشي از او ياد كرده است. [4]ابراهيم بن محمد همداني يكي از وكلاي آن حضرت بوده و رواياتي از وي نقل كرده است.[5]
احمد بن محمد بن ابي نصر بُزَنطي كه از اصحاب اجماع به شمار مي‌رود، يكي از ياران امام جوادـ عليه السلام ـ است. وي از خواص شيعيان امام رضا و امام جواد ـ عليه السلام ـ بود كه همه علماي رجال از او ستايش كرده‌اند. او در سال 221 بدرود حيات گفت. ابن نديم از وي و كتابش كه مشتمل بر روايات او از امام رضا ـ عليه السلام ـ مي باشد ياد كرده و دو كتاب «الجامع» و «المسائل» را از آثار وي دانسته است. [6]
[1] . كتابي با عنوان «عبدالعظيم الحسني، حياته و مسنده» توسط استاد عطاردي به رشته تحرير كشيده شده و مختصري از آن ذيل نامه آن بزرگوار در مسند امام جواد - عليه السلام - صص 298ـ 308 آمده است.
[2] . رجال النجاشي، ص 177.
[3] . مسند الامام الجواد - عليه السلام -، ص 316.
[4] . رجال كشي، ص 508.
[5] . مسند الامام الجواد - عليه السلام -، ص 252 به نقل از جامع الرواه.
[6] . الفهرست، ابن نديم، ص 276.
رسول جعفريان- حيات فكري و سياسي امامان شيعه، ص491