مهدي منتظر از اولادامام حسين (ع)
محدثين شيعه و سنّي، روايات متعددي از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل كرده‌اند كه حضرت مهدي - عجل الله تعالي فرجه الشريف- از اولاد امام حسين ـ عليه السلام ـ است از جمله:
1. شيخ صدوق به روايت عبدالرحمان بن سَمره از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در يك حديث طولاني كه صفات امام علي ـ عليه السلام ـ و حسنين ـ عليهما السلام ـ را بيان داشته نقل كرده است كه:
«حسن و حسين ـ عليهما السلام ـ دو امام و سيد اهل بهشت هستند. و نه امام از نسل حسين ـ عليه السلام ـ امام اين امت است. كه نهم آن قائم امت بوده و زمين را از قسط و عدل پر مي‌كند...[1] هم چنين شيخ صدوق سي و هشت حديث با سندهاي مختلف در اين مورد بيان كرده است.
و باز شيخ صدوق از امام حسين ـ عليه السلام ـ پنج حديث نقل نموده كه آن حضرت فرموده است، امام قائم از فرزندان من مي‌باشد كه از آن جمله مي‌توان به روايتي اشاره كرد كه عبدالرحمان بن حجاج از امام صادق ـ عليه السلام ـ و او از پدر بزرگوارش امام باقر ـ عليه السلام ـ و وي از امام سجاد ـ عليه السلام ـ نقل كرده كه امام حسين فرموده است: نهم از فرزندان من، سنتي از حضرت يوسف و موسي بن عمران را به همراه دارد. او قائم اهلبيت ما است و او صاحب غيبت است.[2]
 2. حافظ محمد گنجي شافعي (م 685) روايات متعدد به سندهاي مختلف از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ آورده است كه از جمله، به روايت از حذيفه اين گونه بيان مي‌كند كه حضرت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «اگر از دنيا باقي نماند مگر يك روز، خداوند در آن روز مردي را بر مي‌انگيزد كه اسمش اسم من و خلقش خلق من است و مردم بين ركن و مقام با او بيعت كنند... جناب سلمان (ره) برخاست و فرمود: يا رسول الله از نسل كدام يكي از فرزندان شماست؟» حضرت اشاره به امام حسين ـ عليه السلام ـ كرده و دست روي بازوي او گذاشت و فرمود: «از نسل اين فرزندم مي‌باشد.»[3]
 3. ابراهيم بن محمد جويني شافعي، به همين مضمون [4] روايتي را نقل كرده است.
4. علاء الدين متقي، هندي (م 977) با سندهاي متعدد نيز به همين مضمون روايتي را نقل كرده است.[5]
 5. علي بن محمد مالكي مشهور به ابن صباغ (م 652) اين روايت را ذكر كرده است.[6]
بنابراين، از روايات فوق به دست مي‌آيد، كه حضرت مهدي (عج) از نسل امام حسين ـ عليه السلام ـ است نه از امام حسن ـ عليه السلام ـ.
نكته: شايد در روايات كه آمده است پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرموده است حضرت مهدي (عج) از نسل حسين ـ عليه السلام ـ است و يا در بعضي از روايات ديگر آمده كه از نسل امام حسن ـ عليه السلام ـ است. اشاره به اين است كه چون مادر امام محمد باقر ـ عليه السلام ـ دختر امام حسن ـ عليه السلام ـ مي‌باشد. و از اين طريق نسل حضرت مهدي (عج) به امام حسن ـ عليه السلام ـ نيز مي‌رسد. بنابراين، هيچ گونه منافاتي ندارد كه حضرت مهدي از طريق امام حسين ـ عليه السلام ـ از نسل فرزند پسري، و از امام حسن ـ عليه السلام ـ از نسل فرزند دختري باشد[7].
مادر:
مادر آن جناب را به نامهاي متعددي معرفي نموده اند: مانند نرجس، صيقل، ريحانه، سوسن، خمط، حكيمه، مريم و اين تعدد اسم بي وجه نيست[8] زيرا: فرزند امام حسن ـ عليه السلام ـ در محيطي بسيار خطرناك تولد يافته زيرا خلفاي بني عباس و حتي بعضي از بني هاشم به وسيله مأمورين خود از خانه هاي علويين مراقبت كامل به عمل مي آوردند. از اينرو از جانب خداوند تمام پيش بيني هاي لازم به عمل آمد: اولاً چنان كه در روايات است آثار آبستني در مادرش ظاهر نشد ثانياً امام حسن ـ عليه السلام ـ براي مراعات احتياط نام آنجناب را براي كسي فاش نكرد، ثالثاً در حين وضع حمل جز حكيمه خاتون و بعضي از كنيزان كسي حضور نداشت و اين خود نيز در تعدد اسامي بي اثر نبوده است.[9]
اما درباره «مليّت» مادر امام نيز دو قول عمده وجود دارد كه عبارتند از:
الف) مرحوم كليني مي نويسد: مادر قائم (عج) كنيزي از «نوبه» استان شمالي سودان بوده است.[10]
ب) مرحوم صدوق مطابق روايتي او را «مليكه» دختر «يشوع» پسر قيصر روم و مادرش را از حواريين مسيح مي داند كه توسط نيروهاي اسلامي به اسارت در آمد و به صورت كنيز در معرض فروش قرار گرفت و به واسطه فرستاده امام هادي ـ عليه السلام ـ از بازار برده فروشان بغداد خريداري شد و به محضر امام هادي ـ عليه السلام ـ در سامرا فرستاده شد.»[11]
كه قول مشهور نيز همين است (و مرحوم صدوق هم آنرا بيان كرد) و مادر حضرت را نرجس خاتون مي دانند وترديدي نيست
 در اين كه «نرجس» مادر صاحب الامر (عج) خانم والامقامي بوده است زيرا شايستگي و پاكي او مورد تأييد بوده است چگونه مي توان عظمت روحي و معنوي او را كتمان كرد و يا در آن شك كرد در حالي كه حضرت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و حضرت علي ـ عليه السلام ـ و صادقين ـ عليهما السلام ـ او را بهترين و سيده كنيزان مي خوانند.
و حكيمه «عمه امام عسكري ـ عليه السلام ـ » كه خود از بزرگ بانوان خاندان امامت است، مادر بزرگوار امام زمان را بانوي خود و بانوي خاندان خويش مي خواند و خود را خدمتگزار او مي دانست.[12] به يقين اگر آن بانوي گرامي (نرجس) از امتيازات والايي بهره مند نبود هرگز آن معصومين با عظمت، او را اين چنين مدح نمي كردند و او را با واژه هاي «بهترين» و «سيده» توصيف نمي كردند و هرگز حكيمه خاتون، اين همه اسم گل را (ريحانه، سوسن و...) بر او نمي نهاد و او را به اين اسامي نمي خواند.
 
[1] . ابي جعفر محمد بن بابويه قمي (شيخ صدوق)، كمال الدين، وتمام النعمه، ج 2، باب 24، ص 282، انتشارات جامعه مدرسين، قم، 1363.
[2] . همان، ج 2، باب 30، ص 328.
[3] . محمد گنجي شافعي، البيان في اخبار صاحب الزمان، طبع مؤسسة اعلمي مطبوعات، بيروت، 1977 م.
[4] . شيخ الاسلام ابراهيم بن محمد جويني شافعي، فرايد السمطين، ج 2، باب 35، مؤسسه طبع و نشر، بيروت، طبع اول، 1978 م.
[5] . علاء‌الدين متقي هندي، كنز العمال، مؤسسه الرساله، بيروت، 1979.
[6] . علي بن محمد مالكي مشهور به ابن صباغ، الفصول المهمه، منشورات اعلمي، تهران.
[7]- (لطف الله صافي گلپايگاني، منتخب الاثر، ف 2، ب 9، ح 1، مؤسسه السيد المعصومه، قم، 1421 هـ).
[8] . برخي از محققان مي نويسند امكان دارد نام اصلي او همان «نرجس» بوده باشد و اسامي ديگر به جز «صيقل» را بانوي او «حكيمه» دختر امام جواد ـ عليه السلام ـ به او داده باشد زيرا در آن زمان كنيزان را براي خوش آمدگويي به اسامي گوناگون مي خواندند و نرجس و ريحانه و سوسن همه اسامي گل ها هستند و صدوق نيز روايتي را نقل مي كند كه اين احتمال را تقويت مي كند.
درسنامه تاريخ عصر غيبت، آقائي، جباري، عاشوري و حكيمي، دفتر تحقيقات و تدوين كتب درسي مركز جهاني علوم اسلامي، چاپ شريعت قم، ص 29.
[9] . ابراهيم اميني، دادگستر جهان، انتشارات شفق، چاپ قدس، ص 113-114.
[10] . كافي، ج 1، ص 323 .
[11] . كمال الدين، ص 317 .
[12] . مهدي پيشوايي، سيرة پيشوايان، مؤسسه امام صادق ـ عليه السلام ـ ، چاپ سيزدهم. ص 66، درسنامه تاريخ عصر غيبت، ص 30.
مركز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه