ناهنجاري اجتماعي اذيت و آزار ديگران

اذيت و آزار ديگران و دوري از رحمت خداوند

يکي از نا هنجاري هاي اجتماعي، اذيت و آزار ديگران با اشاره، زبان و کردار است.
● تقدم حقوق اجتماعي برحقوق فردي
يکي ازنا هنجاري هاي اجتماعي، اذيت و آزار ديگران با اشاره، زبان و کردار است. از آن جايي که از نظر اسلام، جامعه از جايگاه بلند و ويژه اي برخوردار مي باشد، هرگونه رفتاري که اين پايگاه بزرگ انسانيت را در معرض خطر قرار دهد، به عنوان کرداري زشت، گناه و گاه جرم معرفي شده است.
از نظر اسلام هرگاه ميان امر شخصي و امر اجتماعي تضاد و تزاحمي پديد آيد، همواره امر اجتماعي بر امر شخصي مقدم مي شود، زيرا جايگاه جامعه فراتر و برتر از جايگاه شخص است. از اين رو براي حفظ بنيادهاي اجتماعي مي توان از شخص گذشت و جامعه را حتي با از دست شخص بلکه اشخاص حفظ کرد؛ زيرا حفظ جامعه به معناي حفظ انسانيت و بشريت است و فساد و تباهي و فروپاشي آن نيز به معناي فروپاشي انسانيت تلقي مي شود. بر اين اساس همواره حقوق جامعه بر حقوق فردي مقدم مي شود و حتي مي توان براي حفظ حقوق جامعه، حقوق فردي را تباه کرد.
در نگاه اسلام هر چند که دين به عنوان مجموعه اي از آموزه هاي وحياني براي انسان آمده است، ولي هر گاه شرايط به گونه اي رقم بخورد که ميان فرد و دين يکي از آن ها قرار باشد آسيب ببيند، حفظ دين مقدم بر حفظ جان و مال و عرض شخص خواهد بود؛ لذا پيامبران و مصلحان و مؤمنان همواره همه داشته هاي خويش را در راه حفظ دين فدا مي کردند. و امام حسين(ع) براي اصلاح امت اسلام جان خويش و عزيزترين انسان ها را در اين راه گذاشت.اين همه تأکيد و توجه به جايگاه جامعه و پاسداشت اصول و پايه ها و ارزش هاي آن، به خوبي جايگاه حفظ حريم حرمت هاي ديگران را روشن مي سازد. از اين رو در آموزه هاي وحياني، بر حفظ ارزش ها و اصول روابط اجتماعي تأکيد بسيار شده است.

● ضرورت حفظ حريم افراد جامعه
يکي از مسايل مهم اجتماعي، حفظ حريم افراد جامعه از سوي کساني است که جامعه را تشکيل مي دهند؛ زيرا اين گونه است که جامعه برپا مي ماند و همگرايي و همدلي در آن افزايش مي يابد و انسجام اجتماعي تقويت مي گردد. بخش بزرگي از آموزه هاي وحياني اسلام به مسايلي اختصاص دارد که اين پيوندهاي اجتماعي را استوار کرده و پايه هاي آن را محکم مي کند. از جمله اين آموزه ها مي توان به احسان، ايثار، تعاون، عفو و گذشت و مانند آن اشاره کرد.
در مقابل، هر گونه علل و عواملي که پيوندها و انسجام اجتماعي را کاهش دهد به عنوان عملي زشت و رفتار ناهنجار معرفي و گاه به عنوان گناه و گاه ديگر به عنوان جرم تلقي شده و مجازات و مکافات دنيوي و اخروي بر آن بار شده است.
از جمله اين عوامل مي توان به اذيت و آزار مؤمنان اشاره کرد که ترکيب آنان، امت اسلام و جامعه اسلامي را مي سازد. از پيامبر گرامي(ص) روايت شده فرمود: من نظر الي مؤمن نظره ليخيفه بها، اخافه الله عزو جل يوم لاظل الاظله؛ هر که مؤمني را با نگاه خود بترساند، خداوند او را در روزي که هيچ سايه اي جز سايه او نيست، بترساند. (وسايل الشيعه، حر عاملي، ج۸، ۶۱۴)
در اين روايت، کوچک ترين عملي که موجب ترس و اذيت مومن شود، به عنوان گناهي معرفي مي شود که شخص بايد آماده مجازات آن در روز رستاخيز باشد. بنابر اين حتي نگاه ترسناکي که مومني را به هراس افکند، رفتاري زشت و داراي مجازات اخروي دانسته شده و از آن پرهيز داده شده است.

● آزار زباني
امام صادق (ع) به آزار زباني به عنوان رفتار ناهنجار ديگر اجتماعي اشاره کرده و براي آن مجازاتي سخت تر در رستاخيز بيان مي کند. به اين معنا که هرگونه رفتار خرد و کلاني که موجبات اذيت و آزار مومنان را فراهم آورد در دنيا و آخرت تاثيرات خود را به جا خواهد گذاشت و شخص از بازتاب و مکافات عمل خويش بي بهره نخواهد ماند. اگر کسي با نگاهش کسي را مي آزارد از سايه الهي بي بهره خواهد شد، اگر با زبان و سخني درشت، ديگري را بيازارد مي بايست خود را آماده اين کند که از رحمت الهي محروم شود. آن حضرت مي فرمايد: من اعان علي مومن بشرط کلمه لقي الله عز وجل يوم القيامه مکتوب بين عينيه: آيس من رحمتي؛ هر که با جزيي از يک کلمه به زيان مومني کمک کند، روز رستاخيز خدا را در حالي ديدار مي کند که ميان دو چشمانش نوشته شده است: نوميد از رحمت من. (کافي، کليني، ج ۲، ص ۳۶۸)
از نظر پيامبر (ص) اذيت و آزار مومن برابر با اذيت و آزار رسول خدا(ص) و برابر با اذيت خداوند است که چنين شخصي در تمامي کتب آسماني از تورات و انجيل و زبور و قرآن، انساني ملعون مي باشد. (بحار الانوار، مجلسي، ج ۵۷، ص ۱۵۰)
برخي از افراد با کارهاي خويش دل مومنان را به درد مي آورند و آنان را اندوهگين مي سازند. اين افراد حتي اگر همه دنيا را براي شاد کردن وي به او بخشند و آن را کفاره آن قرار دهند، اين کار نمي تواند کفاره زشتي عمل دل شکستن و اندوهگين کردن مومن باشد و شخص آزاردهنده گمان نکند که با اين کارش پاداشي مي برد؛ زيرا اندوهي که در دل مومني انداخته و حزني که در يک دم بر جانش نشانده است، هيچ چيز نمي تواند آن را بزدايد. اين است که گفته اند انسان نبايد کاري کند که دلي اندوهگين گردد که هيچ چيزي نمي تواند کفاره آن باشد. پيامبر گرامي مي فرمايد: هر که مومني را غمگين کند، آن گاه دنيا را به او بدهد، اين بخشش کفاره عمل او نخواهد بود و براي او پاداشي به دنبال نخواهد داشت. (همان)

● حرمت مومن بالاتر از حرمت کعبه
امام رضا (ع) به نقل از پيامبر (ص) فرمود: من استذل مومنا او حقره لفقره و قله ذات يده شهره الله يوم القيامه ثم يفضحه؛ هر که مومني رابه خاطر فقر و تهي دستي اش خوار و کوچک شمارد، روز رستاخيز خداوند او را شهره مي کند و رسوايش مي نمايد. (همان، ص ۱۴۲)
بنابر اين آزاردهنده مومن بايد همواره اين آمادگي را داشته باشد که مجازات الهي دامن گير وي در دنيا وآخرت شود و اين سنت الهي است که هر کسي را به کارش در دنيا و آخرت پاداش دهد. البته آن چه در اين دنيا از مجازات و عذاب هاي دنيوي مي بيند تنها بخشي از آن عذاب الهي است.
با اين توصيف نبايد هرگز به اذيت و آزار مومنان امت اسلام اقدام کرد که هر که مومني را خوار کند، خداوند نيز خوار و ذليلش مي کند. (همان) و اين خواري و ذلت را در دنيا نيز خواهد چشيد.
هدف از اين همه سخت گيري نسبت به حفظ حرمت مومنان که شهروندان امت اسلام و جامعه ايماني هستند از آن روست که اگر اين گونه واکنش شديد و سخت نسبت به شهرونداني که هنجارشکني مي کنند، وجود نداشته باشد، امت اسلامي نمي تواند انسجام و همدلي را حفظ کند و در مسير کمالي گام بردارد. هر مومني در دستگاه الهي از چنان قرب و منزلتي برخوردار است که ارزش و احترام ديگر موجودات در برابر آن هيچ است؛ زيرا تنها مومن است که ظرفيت تحمل اسماي الهي را دارد و همه هستي در برابر انسان مومن، مي توان گفت کم وزن است. وزن و اعتبار مومن است که به جهان، بها و ارزش مي دهد و اين مطلب شامل خدا و مانند آن نيز مي شود. بنابر اين حفظ حرمت حريم مومنان و شهروندان امت اسلام، يکي از مهم ترين اصول ارزشي اسلام است که بايد از سوي همگان پاس داشته شود.
کريم عبادزاده
روزنامه کيهان