بحران تجرّد و دوست‌یابی نامشروع
قضیه نامبارک و زشت دوست یابی که جایگاه مبارک و زیبای ازدواج را اشغال کرده، از جمله مفاسدی است که در اثر عدم اهتمام جامعه به امر مقدّس ازدواج سالم و به موقع پدید آمده است .
ازدواج-رابطه نامشروع
اهمیت ازدواج
مسأله ازدواج و تشکیل خانواده، از نگاه دین مبین اسلام، فوق‌العاده اهمیت دارد تا جایی که در تعالیم دینی، فراهم کردن زمینه ازدواج جوانان بر دولت اسلامی و همه افراد جامعه واجب شمرده شده و در آیات شریفه قرآن کریم و روایات معصومین«سلام‌الله‌‌علیهم» تأکیدات فراوانی، بر این امر شده است. قرآن کریم با تأکید می‌فرماید:
«وَ أَنْكِحُوا الْأَیامى‏ مِنْكُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ یكُونُوا فُقَراءَ یغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»[1]
جوان‌ها را همسر دهید و زمینه ازدواج دخترها و پسرها را فراهم کنید و از فقر و اینکه نتوانند زندگی خود را اداره کنند، نترسید، زیرا اگر جداً به اسلام عمل کنید، خداوند متعال زندگی رفاهی به آنها عنایت می‌کند و آنها را بی‌نیاز می‌‌سازد.
پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم» نیز می‌فرمایند:
«النِّكَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیسَ مِنِّی»[2]
می‌فرمایند: ازدواج سنّت من است و اگر این سنّت، در هر اجتماعی نباشد، آن اجتماع مسلمان نیست.
امّا با وجود همه سفارشات و تأکیدات قرآن و عترت، متأسّفانه سنّت ازدواج به هنگام، از میان جامعه فعلی رخت بربسته‌ است. مثلاً پسر سی سال دارد و هنوز ازدواج نکرده است! دختر بیست و پنج یا سی سال دارد، امّا هنوز ازدواج نکرده است؛ یعنی از نظر اسلام، ازدواج جوانان با تأخیر پانزده تا بیست ساله مواجه شده است.

بحران تجرّد و دوست‌یابی
جامعه فعلی، در زمینه ازدواج، دچار بحران شده و این بحران، برای سلامت اخلاقی جامعه بسیار خطرناک است. یکی از خطرهای آن، گسترش فساد اخلاقی و دوست‌یابی نامشروع در اجتماع است. بسیاری از جوانان و حتی نوجوانان به شیوه‌های گوناگون و از طریق اینترنت و تلفن همراه و نظایر آن، با افراد نامحرم طرح دوستی می‌ریزند. قضیه نامبارک و زشت دوست یابی که جایگاه مبارک و زیبای ازدواج را اشغال کرده، از جمله مفاسدی است که در اثر عدم اهتمام جامعه به امر مقدّس ازدواج سالم و به موقع پدید آمده است.
اگر پسر یا دختری بر اثر ازدواج نکردن به گناه بیفتد، گناه او علاوه بر اینکه برای خود او نوشته می‌شود، گریبان همگان را خواهد گرفت. بسیاری از دوستی‌های بین دختر و پسر، از عدم ازدواج به موقع سرچشمه می‌گیرد
قرآن کریم، اینگونه دوست یابی‌ها را در حدّ اعمال منافی عفّت، ناپسند می‌داند و در هنگام معرّفی دختر و پسر شایسته، می‌فرماید:
«مُحْصَناتٍ غَیرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدان‏»[3]
«مُحْصِنینَ غَیرَ مُسافِحینَ وَ لا مُتَّخِذی أَخْدان»[4]
بر اساس این دو آیه شریفه، پسر شایسته و دختر شایسته، کسانی هستند که اهل زنا نیستند و دوست نامحرم هم ندارند.
بنابراین جامعه‌ای که در آن دوست یابی، جایگزین ازدواج شود، مسلّماً اسلامی و مورد نظر و پسند قرآن نخواهد بود. برای رفع این معضل و ناهنجاری اجتماعی نیز چاره‌ای جز بازگشت به تعالیم اسلامی و ترویج ازدواج اسلامی و به هنگام وجود ندارد.

آثار اعراض از سنّت ازدواج
جامعه اسلامی، آن‌چنان که شایسته است، به سنّت نبی اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم» اهمیت نمی‌دهد و نتیجه اعراض از سنّت نبوی نیز گرفتاری در دام شیاطین است. پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم» فرمودند: «فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیسَ مِنِّی»، یعنی هر که از سنت من اعراض کند، از من نیست. و معلوم است هر که از امّت پیامبر نباشد، از یاران شیطان است. وقتی در جامعه، متابعت از شیطان جایگزین متابعت از سنّت رسول خدا«صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم» شد، اعمال شیطانی، مانند دوست یابی نیز گسترش می‌یابد.
ازدواج
دوری از سنّت ازدواج، علاوه بر فساد اخلاقی، معضلات دیگری نیز در پی دارد. مثلاً گرفتار شدن در دام‌ عشق‌های هوسی، باعث افت علم برای اشخاص و اجتماع می‌شود. دختر و پسری که در این دام گرفتار می‌شوند، نمی‌توانند به خوبی درس بخوانند و به درستی مطالعه کنند و اگر هم مطالعه کنند، فقط به دنبال کسب مدرک هستند؛ در حالی که وقتی علم می‌تواند موجبات ترقّی و رشد و پیشرفت جامعه‌ای را فراهم کند که حقیقتاً شخص، در راه کسب آن تلاش و کوشش کند و بتواند آن را تعالی ببخشد.
گسترش بی حجابی و بی عفّتی در جامعه و اختلاط زن و مرد نیز از جمله آثار دوری از سنّت ازدواج اسلامی است. فساد اخلاقی که در حال حاضر جامعه را فرا گرفته، در اثر عمل بی‌توجهی جامعه به ازدواج اسلامی است. اگر دختر و پسر به موقع ازدواج کنند، دیگر به دنبال ارتباط نامشروع و سایر مفاسد اخلاقی نخواهند رفت و در نتیجه، فساد اخلاقی در اجتماع کاهش می‌یابد.

رفع موانع ازدواج، با تکیه به دستورات قرآم کریم
کار جامعه اسلامی تشویق و زمینه‌سازی برای ازدواج به موقع و آسان است و کار خداوند متعال، روزی رساندن و تأمین مخارج زندگی زوجین:
«وَ أَنْكِحُوا الْأَیامى‏ مِنْكُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ یكُونُوا فُقَراءَ یغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»
البته باید توجّه داشت که خداوند رزّاق، ضامن روزی و خرج حقیقی بندگان شده است و از آنجا که از تشریفات و تجمّلات بیزار است، هزینه آن را هم تأمین نخواهد کرد. در واقع خداوند متعال رزق و روزی به اندازه ساده زیستی و ضرورت و حتّی به اندازه رفاه مخلوقات خویش را ضامن شده و عطا می‌کند: «إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتینُ»[5]
تجمل
اگر جوانان و خانواده‌ها تشریفات و تجمّلات را کنار بگذارند، خداوند رزّاق، نیاز و مخارج حقیقی آنها را برآورده خواهد کرد. متأسّفانه جوانان و جامعه ما آن‌طور که شایسته است، به این حقایق اعتقاد ندارند و چون ضمانت خداوند برای تأمین روزی را باور نمی‌کنند، تن به ازدواج نمی‌دهند. گروهی از جوانان نیز انتظار دارند ازدواج کنند و خداوند متعال، از راه غیب هزینه تجمّلات و تشریفات زندگی را برای آنان بفرستد، در حالی که حق تعالی از تجمّل‌گرایی بیزار است و تأمین مخارج ساده زیستی را ضمانت کرده است.

موانع مهمّ ازدواج
امروزه مهریه‌های سنگین، جهیزیه‌های تجمّلی و ولیمه‌های تشریفاتی، سه مانع مهم‌ّ ازدواج جوانان محسوب می‌شوند و همه موظّفند برای رفع این موانع، فکر و اقدام کنند. اگر این سه مانع بزرگ از سر راه ازدواج برداشته شود و ساده‌زیستی جایگزین آن گردد، تا حدّ قابل توجّهی معضل عزوبت و تجرّد حل خواهد شد. این موانع تشریفاتی، معمولاً به دست خود افراد پدید می‌آید و قرآن کریم نیز به شدّت با آن برخورد کرده است:
«وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ ، فی‏ سَمُومٍ وَ حَمیمٍ ، وَ ظِلٍّ مِنْ یحْمُومٍ ، لا بارِدٍ وَ لا كَریمٍ ، إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ مُتْرَفینَ ، وَ كانُوا یصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظیمِ»[6]
اصحاب شمال، بسیار شومند؛ در دنیا دود جهنّم اسراف و تشریفات، آنها را نابود می‌کند و در قیامت هم تجسّم عمل آنان، دود و هرم جهنّم می‌شود و به سختی باید پاسخ‌گوی تجمل‌گرایی‌ و تشریفات خود باشند. کسانی که جهیزیه سنگین و ولیمه آن‌چنانی می‌دهند و مهریه‌های بالا برای ازدواج خود و فرزندانشان قرار می‌دهند، از مصادیق بارز مسرفین و تجمّل گراها هستند.

تجمّل‌گرایی، در اثر بی‌خردی
قرآن کریم در سوره مبارکه ملک می‌فرماید:
«وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فی‏ أَصْحابِ السَّعیرِ»
امروزه مهریه‌های سنگین، جهیزیه‌های تجمّلی و ولیمه‌های تشریفاتی، سه مانع مهم‌ّ ازدواج جوانان محسوب می‌شوند و همه موظّفند برای رفع این موانع، فکر و اقدام کنند. اگر این سه مانع بزرگ از سر راه ازدواج برداشته شود و ساده‌زیستی جایگزین آن گردد، تا حدّ قابل توجّهی معضل عزوبت و تجرّد حل خواهد شد
جهنّمیان وقتی به جهنّم می‌روند، خواهند گفت: اگر ما عقل داشتیم، به جهنم نمی‌آمدیم. آدمی که عقل داشته باشد، تجمّل‌گرایی و فخرفروشی را موجب بزرگ شدن و کسب آبرو نمی‌داند. وقتی کسی چادر را که نشان شخصیت زن مسلمان است، از مد افتاده می‌داند، مسلّماً در صحّت عقل او باید شک کرد! وقتی کسی به جای تحصیل علم و تلاش در جهت رشد و تعالی علمی، به هوس‌های زودگذر خود می‌اندیشد و در دانشگاه و دبیرستان به دوستی با نامحرم می‌پردازد، مسلّما عقل او دچار اشکال است. پدر و مادری که برای ارضای تجمّل‌گرایی خود و برای اینکه در آینده بیشتر بتوانند با ازدواج تشریفاتی فرزندان خود فخر فروشی کنند، ازدواج آنان را به تأخیر می‌اندازند، تعقّل و خردورزی ندارند و باید در قیامت پاسخ‌گوی فرزندان خود باشند.

خلاصه
ازدواج از منظر اسلام بسیار مقدّس و با اهمیت است. همگان باید برای گسترش فرهنگ آن، تلاش کنند و به صورت یک حرکت انقلابی، خود را در راه احیای این سنّت حسنه، مسئول بدانند. همه مردم، خود جوانان، والدین آنها، دولت‌ و حکومت، همه و همه نسبت به این وظیفه خطیر موظّف هستند. اگر پسر یا دختری بر اثر ازدواج نکردن به گناه بیفتد، گناه او علاوه بر اینکه برای خود او نوشته می‌شود، گریبان همگان را خواهد گرفت. بسیاری از دوستی‌های بین دختر و پسر، از عدم ازدواج به موقع سرچشمه می‌گیرد.
موانع ازدواج، مانند مهریه‌ها و جهیزیه‌های سنگین و ولیمه‌های تشریفاتی، باید برداشته شوند تا ازدواج تسهیل گردد. بسیاری از گرفتاری‌هایی که دامن جامعه را گرفته است، بر اثر کارهای خود افراد است و مربوط به طبیعت یا دین نیست.

پی نوشت‌ها :
1.نور / 32
2. جامع الاخبار، ص 101
3. نساء / 25
4. مائده / 5
5. ذاریات / 58
6. واقعه / 41-46