کوچک های بزرگ در زندگی را جدی بگیریم
در آموزه های اسلام تاکید شده است که محیط خانه و خانواده با خوش اخلاقی زوجین دوام پیدا می کند و اگر در محیط خانه خوشرفتاری نباشد این كانون گرم به محلی سرد و بی روح تبدیل خواهد شد. مرد و زن باید در خانه خوشرفتاری كنند. خوش رفتاری در خانه باعث استواری کانون خانواده می شود و بهترین زمینه برای تربیت كودكان است. علاوه بر آن،خوش رفتاری زن و مرد در خانه باعث آثار مطلوب در آخرت است. بنابر بر برخی روایات کیفر بدرفتاری در خانه اثرش در همان در شب اول قبر نمایان می شود.
همسرداری
کوچک های بزرگ
در روانشناسی بحثی است به نام «کوچک های بزرگ»، یعنی: ای بسا که انسان مسأله ای را کوچک می شمارد، ولی همین مسأله ی کوچک از نظر معنا و واقعیت بسیار بزرگ باشد.
مثلاً یک مۆمن لباس نامرتب بپوشد، یا محیط و محل کارش را پاکیزه نگاه ندارد و... این ممکن است به نظر خودش یک امر عادی و ساده ای باشد. اما، برای تضعیف موقعیت آن نهاد و سازمان و زیر سۆال رفتن همکاران عامل بسیار بزرگی است.

اختصاص دادن زمان معین به همسر
محیط خانه نیز «کوچک های بزرگ» دارد، ممکن است انسان مسأله ای به نظرش ناچیز و کوچک باشد، اما برای گرم کردن محیط خانه و دل همسر خود را به دست آوردن، امری بسیار بزرگ است. به عنوان مثال، از وظایف شوهر این است که در طول شبانه روز ساعتی را به همسرش اختصاص بدهد، نه این که روز را در خارج خانه مشغول به کار باشد، شب هم دیروقت به خانه بازگردد، و شامی بخورد و بخوابد و باز فردا هم همین طور. از این رو در روایات می خوانیم که باید انسان وقتش را تقسیم کند و ساعتی را به همسرش اختصاص دهد.

توجه به خواست های مادی و معنوی همسر
هم چنین، مرد باید در خانه با حوصله به گفته های زنش گوش فرا دهد و به خواسته های مادی و معنوی او توجه کند، اگر چه سلیقه ی او را نپسندد. حتی اگر زن حرف های غیر معقول و کودکانه ای هم بزند وظیفه ی مرد این است که ابتدا به سخنان و خواسته های او توجه نماید و اگر برای خرسندی خدا، و به خاطر گرمی محیط خانه و احترام به شخصیت همسرش به سخنان او گوش بدهد و توجه کند، ثواب زیادی دارد چون رنگ خدایی پیدا کرده است و هر چه رنگ الهی به خود بگیرد فضیلت و ثواب دارد.

مشورت با زن و فرزندان
هم چنین، مرد در خانه باید مقداری از وقتش را به زن و فرزند اختصاص بدهد و با آنان بنشیند و صحبت کند و گرفتاری ها و مشکلات را با یکدیگر مطرح و با هم مشورت کنند.
مستقیم یا غیر مستقیم و با کمال آرامش و محبت و خوش اخلاقی اشتباه او را گوشزد کنید. زیرا «برای پیشبرد اهداف معنوی و مادی هیچ سلاحی بهتر و برنده تر از اخلاق نیک و خوشرفتاری نیست». (قال الصادق (علیه السلام) إنّ الصّبر و الصدق والحلم و حُسن الخُلق مِن اَخلاق الأنبیاء ؛ صبر و راستگویی و بردباری و حُسن خلق از اخلاق پیامبران است
«وشاورهُم فی الأمر فإذا عزمت فتوکّل» (سوره ی آل عمران، آیه ی 159)
خداوند به رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) می فرمایند: تو کار خویش را با توکل به خدا انجام بده. ولی، مشورت را هم فراموش نکن، یعنی با مشورت به دیگران به آنها شخصیت بده.
بنابراین، در امور خانه مشورت لازم است و استبدادگری و فکر زن را به حساب نیاوردن اشتباه است. همان طور که گفتیم حتی اگر سخنان زن معقول و کودکانه بود باید به آن توجه کرد.

خوشرفتاری لازمه ی موعظه
مثلاً، وقتی از کار به خانه برمی گردید و فرزند خویش را بیرون از خانه مشغول بازی ببینید نباید داد و فریاد کنید و همسر خود را تحقیر کنید که بچه داری نمی کند. زیرا، اثر مناسب نخواهد داشت. اگر می خواهید همسر خود را نصیحت و موعظه کنید، باید در کمال آرامش و در ضمن صحبت های معمولی باشد. مستقیم یا غیر مستقیم و با کمالآرامش و محبت و خوش اخلاقی اشتباه او را گوشزد کنید. زیرا «برای پیشبرد اهداف معنوی و مادی هیچ سلاحی بهتر و برنده تر از اخلاق نیک و خوشرفتاری نیست». (قال الصادق (علیه السلام) إنّ الصّبر و الصدق والحلم و حُسن الخُلق مِن اَخلاق الأنبیاء ؛ صبر و راستگویی و بردباری و حُسن خلق از اخلاق پیامبران است. (سنن النبی ص 59)
من ندیدم در جهان جستجو هیچ اهلیت به از خلق نکو
هر کسی که محبتش به همسر خود بیشتر باشد ایمانش به خداوند زیادتر است
مصادیق خوشرفتاری
1-همکاری با همسر در امور منزل
از دیگر مصادیق خوشرفتاری مرد این است که قولاً و عملاً به زن بفهماند که در انجام کارها یاور اوست. نباید مرد در خانه همچون مهمان باشد و زن برای او سفره ی غذا پهن کند، آب بیاورد، چای بریزد، سفره را جمع کند و... مرد نیز باید در کارهای خانه شریک و یاور همسرش باشد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) در خانه و مسافرت و جنگ، کارها را تقسیم می کردند و خود هم کمک می کردند. (این شهر آشوب» در کتاب «مناقب» روایت کرده است که پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلم) کفش خود را پینه می زد، لباس خود را می دوخت، در خانه را خود باز می کرد، شیر گوسفندان و شترها را می دوشید و چون خادمش در دستاس کردن خسته می شد به او کم می کرد و آب وضوی شبش را خود تهیه می کرد، و در همه کارها به اهل خانه کمک می کرد. (مناقب ج1، ص146).)
مثلاً در یکی از جنگ ها هنگام تهیه غذا، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) تقسیم کار فرمودند و جمع آوری هیزم را خود به عهده گرفتند. اصحاب اصرار می کردند که پیامبر خود بنشیند و آنها کارها را انجام دهند. ولی حضرت فرمودند: من هم در غذا خوردن شریک شما هستم، و باید کاری انجام بدهم. بنابراین ما هم باید در کارِ خانه سهیم باشیم. حضرت علی (علیه السلام) هر وقت فراغتی می یافت، در کارهای خانه به کمک حضرت زهرا (سلام الله علیها) می پرداخت.
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: «خدمهُ العیالِ کَفّاره الکَبائر و یُطفیءُ عضب الرّب» (بحارالانوار، ج 103، کتاب نکاح)
«خدمت کردن به خانواده، کفاره ی گناهان کبیره است و آتش غضب خداوند را خاموش می سازد»
در امر بچه داری هم باید به همسرتان کمک کنید، به گونه ای نباشد که همیشه زن شب ها از خواب بلند شود و کودک را شیر بدهد یا آرام کند شما هم باید در امر نگهداری کمک کنید.
برخی از بزرگان بچه داری را با همسرشان تقسیم کرده بودند به طوری که اداره ی روزانه ی فرزندان به عهده ی زن بود و شبانه خود این مهم را عهده دار بودند.
خانواده یک نظام اجتماعی
2-پرهیز از سخنان نیش دار
از دیگر مصادیق «خوش رفتاری» اینست که هنگام سخن گفتن از کلام تند و نیش دار استفاده نکنید. با یک سخن نیش دار ممکن است
محبت چندین ساله را از بین ببرید. بعضی در لفافه و به شوخی سخنان نیش دار و تندی می زنند که این کاری زشت و ناپسند است و بر این کار گناه بسیار بزرگی مترتب است. چنین شخصی روز قیامت مسخره می شود، سخنان نیش دارش در عالم برزخ به مار و عقرب بدل می شود و به آزار او می پردازند.
امام سجاد (علیه السلام) از امام حسین (علیه السلام) روایت می کند که هنگام خداحافظی کردن فرمودند: «یا بُنیّ ایّاک و ظُلم مَن لا یَجدُ علیک ناصراً الاّالله» (سفینه البحار، ج 2، صفحه ی 109) «ای پسرم، مبادا به کسی که در برابر تو جز خداوند پناه و یاری ندارد ظلم روا داری»

3-خطا پوشی
مصداق دیگر خوش رفتاری «بخشیدن کارهای ناپسند و خطاهای همسر است». مثلاً، اگر از زن خود دروغی شنیدید، به رُخش نکشید و به طور غیر مستقیم نهی از منکر کنید.
زیرا، به رو آوردن و به رخ کشیدن اشتباهات و گناهان، زیان بسیاری دارد. ضرب المثل مشهور «تخم مرغ دزد، شتر دزد می شود»، سخن زیبایی است. زیرا، ممکن است فرزند شما از روی جهالت دست به جیب شما کند و پولی بردارد، اما اگر شما چنین چیزی از کودک یا همسرتان دیدید، مستقیماً به او نگویید، چون جری می شود. و به طور غیر مستقیم به او بفهمانید که دزدی در هر صورت حرام و کاری زشت است. اگر کسی چنین کاری کند دستش اگر در همین دنیا بریده نشود در عالم آخرت قطع خواهد شد. بنابراین اشتباهات زن و فرزند خویش را با ذکر روایتی و به صورت غیر مستقیم گوشزد کنید. با آگاهی دادن به او از خدا و شب اول قبر که واقعاًٌ شب هولناکی است و روز قیامت و آتش جهنم، از تکرار آن اشتباهات جلوگیری کنید. با دیدن خطایی از زن و فرزند خود داد و فریاد هیاهو راه نیندازید که نه تنها نتیجه ی مطلوب نمی گیرید، بلکه او را در عمل خطای خود جری می کنید و ارتکاب خطا را برای او آسانتر می کنید تا آنجا که این خطا برای او عادی می شود.
پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلم) کفش خود را پینه می زد، لباس خود را می دوخت، در خانه را خود باز می کرد، شیر گوسفندان و شترها را می دوشید و چون خادمش در دستاس کردن خسته می شد به او کم می کرد و آب وضوی شبش را خود تهیه می کرد، و در همه کارها به اهل خانه کمک می کرد
راه جلوگیری از خطا
راه جلوگیری از کار خطا این است که در موقعیتی مناسب به طور غیر مستقیم به او بگویید که (مثلاً) در فلان کتاب خواندم که روزی زنی خدمت رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) رسید و عرض کرد: من در نظر دارم که ازدواج کنم، مرا از وظیفه یک زن مسلمان نسبت به همسرش آگاه فرمایید. پیغمبر (صلی الله علیه و آله وسلم)فرمودند: زن باید:
اولاً- در مسئله زناشویی مطیع همسرش باشد.
ثانیا- در خانه دست کج و دو رو نباشد و بدون اطلاع شوهرش کاری را که همسرش نمی پسندد انجام ندهد.
ثالثاً-در صورت بروز اختلافات و نزاع، زن بخواب نرود مگر اینکه همسرش از او خرسند شود. آن زن از حضرت سۆال کرد: حتی اگر تقصیر با مرد باشد، زن باید برای آشتی گام بردارد؟ حضرت فرمودند: آری اگر چه تقصیر با او باشد.

خوشرفتاری با همسر از نشانه های ایمان
وقتی زن در خانه از شما راضی باشد، بدانید که از جمله ی بهترین مسلمانها هستید.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) بارها فرمودند:
«خَیرُکُم خَیرُکُم لأهلِه و أنا خیرُکُم لأهلِه» (من لا یحضره الفقیه، ص 324، حدیث 5)
«بهترین شما آنهایی هستند که برای زنان خود بهترند و من بهترین شما هستم درباره ی همسران خودم.»
هرچه خوشرفتاری و محبت به همسر و فرزند بیشتر باشد مسلمانی و ایمان هم بیشتر است. در خبر آمده است.
«کسی بر ما اهلبیت مهربانتر است که بر همسر خودش مهربانتر باشد» (وسایل الشیعه، جلد 14، ص 11، باب نکاح)
در حدیثی دیگر می خوانیم: «هر کسی که محبتش به همسر خود بیشتر باشد ایمانش به خداوند زیادتر است» (من لا یحضره الفقیه، ص 409)