عملی هم پایه با مجاهدت در راه خدا
پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در سرزمین بی کشت و زرع در کنار خانه محترم تو سکونت دادم، پروردگارا! تا نماز را بر پا دارند پس دل های گروهی از مردم را به آنان گرایش ده.
خانواده یک نظام اجتماعی
خانواده به عنوان کیان جامعه انسانی از جایگاهی منحصر و والا برخوردار است و در آموزه های دینی ما بر این جایگاه و رعایت حریم و حرمت آن به کرات تاکید شده است؛ از این رو، اهمیت جایگاه خانواده و رسیدگی به آن از کتاب ارزشمند مفاتیح الحیات ارائه می شود:
خانواده نخستین کانون رشد و آرامش بشری است (1) که مراقبت از آن مسوولیتی سنگین به شمار می آمده و موجب نجات و رنج و عذاب دنیوی و اخروی می گردد. (2) قرآن و روایات برای خانواده اهمیت ویژه ای قائل شده و احکام و آداب فراوانی برای رشد و بالندگی آن مقرر کرده اند (3) که افزون بر رعایت آنها برای رفاه و آسایش و رشد و تعالی خانواده باید از خدای سبحان نیز نجات و آسایش خانواده را خواست.
وقتی حضرت ابراهیم (علیه السلام) به فرمان خدا همسر و فرزند خود را به مکه آورد، دست به دعا برداشت و عرض کرد: پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در سرزمین بی کشت و زرع در کنار خانه محترم تو سکونت دادم، پروردگارا! تا نماز را بر پا دارند پس دل های گروهی از مردم را به آنان گرایش ده و آنان را از میوه ها و محصولات روزی عطا کن باشد که سپاسگذاری کنند (4)؛ همچنین جناب لوط که پس از تلاش فرهنگی فراوان نتوانست مردم را از هلاکت برهاند برای نجات خانواده باایمان خود چنین دعا کرد: پروردگارا! من و خانواده ام را که تنها گروندگان به من اند از وزر و بال آنچه این مردم انجام می دهند، رهایی بخش(5).
حضرت یعقوب (علیه السلام) برای تامین نیاز خانواده خود فرزندانش را به دربار حاکم مصر فرستاد تا با دریافت گندم مورد نیاز قحطسالی را سپری سازند و حتی در دومین بار برای دریافت گندم فرزند محبوب خود بنیامین را نیز همراه برادران گسیل داشت(6).
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر معروفی صدقه به شمار می آید و هر آنچه را که مومن برای خود و خانواده و همسرش هزینه کند و نیز هر آنچه با آن آبروی خود را حفظ کند، برایش صدقه نوشته می شود(7) و فرمود: بهترین شما کسانی هستند که برای خانواده خود بهترین باشند و من برای خانواده خودم بهترین شما هستم(8) و نیز فرمودند: کسی که به بازار می رود و تحفه ای بخرد و آن را برای خانواده خویش ببرد مانند کسی است که صدقه ای را به سوی نیازمندان می برد.
حضرت یعقوب (علیه السلام) برای تامین نیاز خانواده خود فرزندانش را به دربار حاکم مصر فرستاد تا با دریافت گندم مورد نیاز قحطسالی را سپری سازند و حتی در دومین بار برای دریافت گندم فرزند محبوب خود بنیامین را نیز همراه برادران گسیل داشت
امام رضا (علیه السلام) فرمودند: هر کس روزی را از راه حلالش بجوید و برای خود و خانواده اش هزینه کند همانند مجاهدت در راه خدا است(9). آن امام در ادامه این حدیث فرمودند: اگر مردی دچار تنگدستی شد، به ضمانت خدا و پیامبرش (صلی الله علیه و آله) به میزان غذای مورد نیاز خود و خانواده اش وام بگیرد و اگر پیش از بازپرداخت وام خود وفات یافت، بر عهده پیشوای مسلمانان است که وام وی را بپردازند.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هر گاه یکی از شما تنگدست شد سفر کند و در پی فضل خدا باشد و خود و خانواده اش را ناراحت نکند.(10)
احسان و نیکی به خانواده باید متناسب با توانایی فرد باشد از این رو امام رضا(علیه السلام) فرمودند: صاحب نعمت باید برای خانواده خود گشایشی فراهم کند.(11)

پی نوشت ها:
1. اعراف، آیه 189
2. تحریم، آیه 6
3. آیات مربوط به ازدواج، طلاق، نفقه، ارث و ..
4. ابراهیم، آیه 37
5. شعراء، آیه 169
6. یوسف، آیات 58 – 68
7. مستدرک الوسایل، ج 7، ص 399
8.الکافی، ج 5، ص 93
9. همان
10. تهذیب الاحکام، ج 3، ص 329
11. الکافی، ج 4، ص 11