س 1ـ آيا اعتكاف كودك مميز، صحيح است؟
اقوي صحّت آن است.
س 2ـ آيا «ايمان» از شرائط اعتكاف است يا «اسلام»؟
شرط صحّت اعتكاف ايمان و اسلام است.
س 3ـ آيا در اعتكاف، نيازي به قصد نمودن عبادات ديگر (علاوه بر نيت اعتكاف) هم هست؟
بنابر احتياط بايد قصد عبادت ديگر نيز بشود.
س 4ـ آيا در اعتكاف واجب و مستحبّ، قصد وجوب يا استحباب لازم است؟
لازم نيست.
س 5ـ آيا اگر از روي اشتباه، براي اعتكاف واجب، نيت استحباب نمايد (يا بالعكس) تكليف چيست؟
اشكال ندارد.
س 6ـ آيا تجديد نيت در روز سوّم اعتكاف مستحبّ، لازم است؟
لازم نيست هر چند أحوط است.
س 7ـ زمان نيت اعتكاف چه وقتي مي‌باشد؟ و آيا اوّل شب مي‌شود نيت كرد؟
وقت نيت، قبل از فجر صادق است و اكتفا به نيت اوّل شب مشكل است مگر اينكه نيت اوّل شب تا فجر ادامه داشته باشد.
س 8ـ آيا اعتكاف را به نيابت از كسي كه مرده است و يا به نيابت از كسي كه زنده است مي‌توان انجام داد؟
نيابت از ميت در اعتكاف، صحيح است و نيابت از حي محل اشكال است بلي بقصد رجاء، اشكال ندارد.
س 9ـ آيا زن‌ها هم مي‌توانند معتكف شوند؟ و اگر در روزهاي عادت، قرص بخورند (تا از حالت عادت خارج شده و روزه‌ي آنها صحيح باشد) و معتكف شوند چه صورت دارد؟
بلي اعتكاف زنان نيز صحيح است و خوردن قرص اگر مضرّ نباشد اشكال ندارد و چنانچه با خوردن قرص حائض نشود اعتكاف صحيح است.
س 10ـ آيا هر گونه روزه، و لو استيجاري و... براي اعتكاف، كافي است؟
ج ـ بلي مطلق صوم، كفايت ميكند.
س 11 ـ اگر شخصي نذر كند كه در ايام معيني معتكف شود اگر در همان ايام، روزه‌ي نذري يا استيجاري بر عهده‌ي او باشد آيا مي‌توانيد در همان اعتكاف، روزه‌ي نذري يا اجاره‌اي خود را به جا آورد؟ اگر نذر اعكتاف، بدين گونه بوده است كه روزه بر اعتكاف يا به خاطر اعتكاف باشد، آيا كفايت از روزه‌ي نذري يا اجاره‌اي ميكند؟
بلي مانعي ندارد و در فرع دوّم از سؤال هم اشكال ندارد.
س 12 ـ آيا انسان مي‌تواند نذر كند كه در سفر روزه بگيرد؟
اگر در حضر چنين نذري بكند صحيح است.
س 13 ـ آيا در حين مسافرت مي‌شود روزه‌ي در سفر را نذر كند؟
صحيح نيست.
س 14 ـ شخصي نذر كرده در ايام البيض ماه رجب، در مسجد مقدّس جمكران معتكف شود و نذر كرده در فرض مسافرت روزه هم بگيرد. آيا نذرش منعقد است؟ آيا اعتكاف او صحيح است؟ هر چند مسافر باشد)؟
در فرض سؤال، اعتكاف صحيح است.
س 15 ـ شخصي براي درك فضيلت اعتكاف در مشهد مقدّس، بعد از رسيدن به مشهد بدون قصد اقامت، نذر كرده سه روز روزه بگيرد، آيا چنين نذري صحيح است؟
صحيح نيست.
س 16 ـ آيا زن بايد براي اعتكاف از شوهرش اجازه بگيرد؟ حتي اگر معتكف شدن او با حق شوهر، منافت نداشته باشد؟
انجام اصل اعتكاف زن، چنانچه منافي با حق زوج نباشد مشروط به اذن زوج نيست ولي خروج او از منزل بدون اذن زوج جايز نيست پس اگر بدون اذن او خارج شود و به مسجد براي اعتكاف برود از اين جهت اعتكافش باطل است.
س 17 ـ آيا فرزند بايد براي اعتكاف از والدين خود اجازه بگيرد؟ حتي اگر معتكف شدن او موجب اذيت و آزار يا زحمت آنها نباشد؟
در صورت عدم ايذاء، اذن والدين شرط نيست بلي احتياط خوب است.
س 18 ـ آيا بيشتر از سه روز مي توان اعتكاف كرد بطوري كه آن زياده بخشي از يك روز يا بخشي از يك شب باشد؟
بلي مانع ندارد.
س 19 ـ آيا نذر اعتكاف كمتر از سه روز و همچنين نذر اعتكاف معيني كه روز سوّم آن عيد قربان يا عيد فطر باشد، منعقد مي‌شود؟
هيچ يك از دو نذر مذكور در سؤال، منعقد نمي‌شود.
س 20. منظور از روز در اعتكاف چيست؟ آيا پايان روز غروب آفتاب است يا مغرب؟
منظور از غروب حُمْرِه‌ي مَشْرِقِيه است كه عرفاً مغرب گفته مي‌شود.
س 21 ـ اگر كسي نذر كند، سه روز منفصل، اعتكاف كند آيا نذرش منعقد مي‌شود؟
كافي نيست.
س 22 ـ آيا در تحقّق اعتكاف، سه روز ناپيوسته كافي است؟
كافي نيست.
س 23 ـ آيا اعتكاف در مسجد جامع صحيح است؟ اعتكاف در غير مسجد جامع چگونه است؟
اعتكاف در غير مسجد جامع، صحيح نيست.
س 24 ـ تعريف مسجد جامع چيست؟
س 25 ـ ملاك در تعيين مسجد جامع چيست؟ آيا ممكن است تعداد مساجد جامع يک شهر يا روستا متعدّد باشد؟ آيا مساجد جامع، ممكن است به هم خيلي نزديك باشند؟
ج 24 و 25 ـ مسجد جامع در مقابل مسجد بازار و قبيله و امثال اينها است كه در آنها معظم اهل بلد جمع نمي‌شوند و آماده براي اجتماع آنها هم نشده است يعني مسجدي است كه در آن اين خصوصيات باشد و ممكن است مسجد جامع متعدّد باشد و نيز نزديك هم باشند.
س 26 ـ آيا در تهران بزرگ، در مسجد جامع هر محلّه مي‌توان اعتكاف كرد؟
در هر مسجد جامعي مي‌توان اعتكاف كرد.
س 27 ـ‌جامع بودن مسجد را از چه راهي مي‌توان فهميد؟ آيا با حكم حاكم، جامع بودن مسجد معلوم مي‌شود؟
ملاك همان است كه در پاسخ سؤال 24 و 25 گفته شد.
س 28 ـ آيا اعتكاف در غير مساجد جامع، مثل نمازخانه و مساجد دانشگاه‌ها رجاءً اشكال دارد يا نه؟ در صورت صحّت، آيا احكام اعتكاف، از قبيل ترك محرَّمات جاري مي‌شود يا خير؟
ظاهر روايات اين است كه بايد در مسجد جامع باشد و معنايش اين است كه در غير مساجد جامع، صحيح نيست.
س 29 ـ آيا انسان مي‌تواند نذر كند كه در شهر ديگري معتكف شود؟
مانع ندارد.
س 30 ـ آيا اعتكاف كسي كه جاي شخص ديگري را غصب كرده يا عمداً بر فرش غصبي نشسته، صحيح است؟
در هر دو صورت بنابر احتياط، اعتكاف باطل است، و در هر دو صورت اگر بعد از اكمال دو روز بوده احتياط كند به اينكه اعتكاف را به آخر برساند و نيز اگر اعتكاف با نذر يا عهد مثلاً واجب شده ولو در روز اوّل باشد احتياط اين است كه اعتكاف را تمام كند بلي اگر جاهل به غصب يا ناسي بوده اعتكاف صحيح است.
س 31. اگر آجر و خاك مسجد يا لباس معتكف غصبي باشد، اعتكاف چه حكمي دارد؟
اگر مسجد، مفروش به خاك يا آجر مغصوب باشد و تحرّز از آن ممكن نباشد احتياط ترك نشود و همچنين اگر لباس معتكف، غصبي باشد.
س 32 ـ اگر جاي كسي را كه معتكف بوده غصب كند، فرموده‌اند اعتكاف او باطل است، حال اگر جاهل بود يا عامد بود ولي حال پشيمان شده و جاي خود را عوض كند، اعتكاف او صحيح است يا خير؟ در صورت عمد، آيا كفّاره دارد يا خير؟
در فرض سؤال، چنانچه جاهل بوده اعتكاف صحيح است و اگر عامد بوده پس اگر بعد از غصب و جلوس به عنوان اعتكاف پشيمان شده اعتكاف باطل است، ولي كفّاره ندارد هر چند أحوط است و اگر بعنوان اعتكاف، تصرّف در مكان مغصوب نكرده بلكه فقط شخص ذي حقّ را از مكان خود كنار زده و خودش هم در مكان ديگر اعتكاف نموده هر چند فعل حرامي مرتكب شده، امّا اعتكافش باطل نيست.
س 33 ـ اگر كسي را كه زودتر از او وارد مسجد شده، بيرون كند و جايش را بگيرد، اعتكافش صحيح است يا نه؟
از جواب سؤال 30 معلوم مي‌شود.
س 34 ـ آيا گذاشتن وسائل يا نوشتن نام و امثال آن موجب سبقت در محلّي از مسجد مي‌شود؟
ج ـ بر حسب موارد فرق ميكند و مجرّد نوشتن نام يا گذاشتن وسيله بنفسه علامت سبقت به آن مكان براي عبادت نيست بلي گاهي تناسب زمان يا مكان يا غير اينها نشانه سبقت براي عبادت است.
س 35 ـ اگر اعتكاف واجب خود را در مسجدي بجا آورد و بعداً بفهمد كه اعتكاف در آنجا صحيح نبوده است، اعتكاف او چه حكمي دارد؟
اگر اعتكاف واجب بوده بايد استيناف يا قضا شود.
س 36 ـ اعتكاف در مسجد مقدّس جمكران (صحيح) است يا خير؟
در حال حاضر كه عنوان جامعيت حاصل شده اعتكاف در آن صحيح است.
س 37 ـ آيا اعتكاف در زير زمين مسجد جمكران، كه از جهت نمازهاي يوميه و نماز آقا ا مام زمان عجّل الله تعالي فرجه الشريف، استفاده مي‌شود (البتّه به صورت مرتّب نماز جماعت ندارد)، جايز است؟
اعتكاف در زير زمين مسجد صحيح است.
س 38 ـ اگر اعتكاف در زير زمين مسجد جمكران جايز باشد، در صورتي كه بين طبقه پايين و بالا درِ ورودي باشد، آيا مي‌توان اعمال را در طبقه‌ي بالا و خواب و استراحت را در طبقه‌ي پايين انجام داد يا هر دو عمل بايد در يك مكان باشد؟
اعتكاف در طبقه‌ي بالا و زير زمين، چنانچه گفته شد صحيح است و رفتن به زير زمين، براي خواب و غيره نيز اشكال ندارد.
س 39 ـ‌آيا محوّطه‌ي اطراف مسجد جمكران، كه به عنوان حياط از آن استفاده مي‌شود، حكم مسجد را دارد؟
حياط، حكم مسجد را ندارد.
س 40 ـ آيا اين عبارت صحيح است؟ «پشت بام و سرداب و محراب مسجد، هر چه به سبب توسعه‌ي مسجد به آن افزون شده جزو مسجد به حساب مي‌آيد، مگر آنكه بدانيم جزو مسجد نيست يعني در صورت شكّ، چنين جاهائي، حكم مسجد را دارد»؟
پشت بام و سرداب و محراب جزو مسجد است و آنچه به مسجد بقصد اينكه جزو مسجد باشد افزوده شده مثل اينكه خود مسجد را توسعه داده باشند، مسجد محسوب است و اگر شكّ داشته باشيد در اينكه آنچه افزوده شده بقصد مسجديت بوده يا نه مسجد محسوب نمي‌شود بنابراين عبارت سؤال، من حيث المجموع كامل نيست.
س 41 ـ جايي را كه انسان نداند جزو مسجد است يا از متعلّقات آن، حكم مسجد را دارد؟
از جواب سؤال قبل معلوم شد كه مورد اين سؤال حكم مسجد را ندارد.
س 42 ـ آيا فرض اوليه بر اين است كه قسمت‌هاي مختلف مسجد، حكم مسجد را دارند يا اينكه بايد مسجد بودن آنها ثابت شود؟
بايد مسجد بودن ثابت شود.
س 43 - اعتكاف در مكان‌هائي كه شكّ داريم جزء مسجد است (مثل بام، سرداب، حياط و مقداري كه به مسجد افزوده شده) چه حكمي دارد؟
جواب اين سؤال از پاسخ سؤال 40 و 41 و 42 معلوم شد.
س 44 ـ آيا اعتكاف در دو مسجد متّصل به هم (بطوري كه بخشي از وقت را در يكي و بخشي از آن را در ديگري بماند) جايز است؟
اعتكاف، بايد در مسجد واحد باشد و بنحو مذكور در سؤال، اعتكاف باطل است.
س 45 ـ اگر اعتكاف، به سبب پيش آمدن مانعي به هم بخورد:
الف ـ آيا مي‌توان همان اعتكاف را بعد از برطرف شدن مانع در همان مسجد به پايان برد؟
ب ـ آيا مي‌توان آنرا در مسجد ديگري ادامه داد؟
الف و ب ـ ادامه آن اعتكاف، صحيح نيست چه در همان مسجد و يا در مسجد ديگر.
س 46 ـ در چه مواردي معتكف مي‌تواند از مسجد خارج شود؟
در مواردي كه ضرورت عقلي يا شرعي يا عادي وجود داشته باشد مانند رفع حصر از بول و غائط يا احتياج به غسل در مورد جنابت يا استحاضه و مانند اينها و همچنين براي اقامه شهادت يا تشييع جنازه يا عيادت مريض.
س 47 ـ در چه مواردي واجب است معتكف از مسجد خارج شود؟ اگر در مواردي كه واجب است خارج شود اين كار را نكند، آيا به اعتكاف او ضرري مي‌زند؟
در موردي كه مثلاً در مسجد جنب شود اگر خارج نشود اعتكافش باطل است ولي اگر مثلاً وجوب خروج براي اداء دين واجب الأداء و يا انجام واجب ديگري كه متوقّف بر خروج است باشد گناه كرده ولي اعتكاف باطل نمي‌شود.
س 48 ـ در هنگام خروج در موارد مجاز يا خروج ضروري از محلّ اعتكاف:
الف ـ آيا مي‌توان زير سايه راه رفت؟ آيا مي‌توان در سايه نشست؟
ب ـ آيا انتخاب نزديك‌ترين مسير، واجب است؟
الف و ب ـ أحوط مراعات نزديك‌ترين راه است و واجب است مكث او به مقدار حاجت باشد نه زائد بر آن و واجب است در صورت امكان در سايه ننشيند بلكه احتياط اين است كه در سايه، راه هم نرود بلكه احتياط اين است كه مطلقاً ننشيند مگر در مورد ضرورت.
س 49 ـ در موراد زير اگر عمداً و از روي اختيار، در غير موارد مجاز، از مسجد بيرون رود، اعتكاف او چه حكمي دارد؟
الف ـ اگر جاهل به حكم باشد.
ب ـ اگر به سبب فراموشي يا اكراه از مسجد خارج شود.
الف ـ اعتكاف باطل است ب ـ در صورت نسيان محلّ اشكال است و احتياط به اتمام و اعاده در صورت وجوب اعتكاف ترك نشود و بعيد نيست صورت اكراه، ملحق به موارد ضرورت باشد كه اعتكاف باطل نشود.
س 50 ـ اگر كسي در مسجد جنب شد آيا مي‌تواند در مسجد غسل كند؟ وظيفه‌ي او چيست؟
س 51 ـ اگر در مسجد الحرام يا مسجد النّبي (ص) جنب شود وظيفه‌ي او چيست؟
ج 50 و 51 ـ جايز نيست در مسجد غسل كند، و واجب است بدون تيمُّم از مسجد خارج شود و اگر در مسجد الحرام و يا مسجد النّبي باشد فوراً تيمُّم ميكند و خارج مي‌شود. بلي اگر بتواند در مقدار زماني كه مساوي با زمان خروج از مسجد است غسل كند، جايز است در مسجد غسل كند و اعتكافش صحيح است.
س 52 ـ توقّف با حال جنابت در مسجد، آيا ضرر به اعتكاف مي‌زند؟
چنانچه در پاسخ سؤال 47 گفته شد اعتكافش باطل مي‌شود.
س 53 ـ خارج شدن معتكف از مسجد در موارد ذيل چه حكمي دارد؟
الف ـ براي وضو
ب ـ غسل مستحبي و مسواك زدن
ج ـ جهت تلفن زدن به خانواده در موارد غير ضروري و امور متعارف
د ـ جهت ديدار با خانواده در بيرون از محدوده‌ي مسجد
هـ ـ براي شركت در دروس حوزه و دانشگاه
و ـ نماز جماعت يا نماز جمعه
ز ـ راهپيمايي (روز قدس يا 22 بهمن)
الف و بقيه‌ي سؤالات ـ براي شركت در دروس و نماز جماعت و تلفن به خانواده و راهپيمائي و ديدار با خانواده محلّ اشكال بلكه ممنوع است، و براي نماز جمعه اشكال ندارد و همچنين براي وضو و غسل مستحبّي و براي مسواك زدن هم اگر ضرورت داشته باشد اشكال ندارد.
س 54 ـ‌شخصي قصد اعتكاف در مسجد الحرام را دارد. آيا مي‌تواند قبل از اذان صبح، در مسجد تنعيم مُحْرِم شود و بقيه‌ي اعمال را در حال اعتكاف، انجام دهد؟
با توجّه به اينكه محلّ سعي (بين صفا و مروه) جزء مسجد نيست.
ظاهراً اشكال ندارد.
س 55 ـ در عمل اعتكاف رفتن به حياط مسجد،آبدار خانه، دفتر مسجد، و ديگر قسمت‌ها و نيز صحبت كردن و خنديدن چه حكمي دارد؟
صحبت كردن و خنده اشكال ندارد و بقيه‌ي موارد سؤال، در صورت ضرورت اشكال ندارد.
س 56 ـ معتكف در روز سوّم اعتكاف، براي غسل مستحبّي از مسجد خارج مي‌شود. آيا اعتكاف باطل مي‌شود يا خير؟ بر فرض بطلان، تنها قضا لازم است يا كفّاره هم لازم مي‌باشد؟
در فرض سؤال، اعتكاف باطل مي‌شود پس اگر اعتكاف مستحبّ بوده قضا ندارد و اگر اعتكاف واجب معين بوده قضا و اگر واجب غير معين بوده استيناف دارد.
س 57 ـ آيا شخص معتكف مي‌تواند براي شركت در نماز جمعه از مسجد محلّ اعتكاف خارج شود؟
اشكال ندارد.
س 58 ـ با توجّه به مشكلاتي كه صرف غذا در مسجد دارد، آيا صرف غذا در سالن غذا خوري كه در محوّطه مسجد است براي معتكفين جايز است؟
جايز نيست.
س 59 ـ آيا روحاني كه معتكف شده است، مي‌تواند براي امامت جماعت به مسجد ديگر و يا به منبر در محل ديگر برود و به محلّ اعتكاف برگردد؟
جايز نيست.
س 60 ـ آيا كارمندان و معلّمين مي‌توانند معتكف شوند و سر كلاس و محلّ كار رفته و سپس به مسجد برگردند؟
جايز نيست.
س 61 ـ آيا در حال اعتكاف بوئيدن عطريات و گياهان خوشبو «براي لذّت بردن» حرام است يا اگر لذّت هم نبرد، جايز نيست؟
نسبت به عطريات، اعتبار تلذّذ در حرمت، محلّ تأمّل است، ولي در مورد گل‌ها بعيد نيست حرمت مخصوص به مورد التذاذ باشد. بلي براي كسي كه فاقد حسّ شامّه است اشكال ندارد.
س 62 ـ اگر در حال اعتكاف معامله‌اي انجام دهد، آيا آن معامله صحيح است؟
در فرض سؤال، معامله صحيح است.
س 63 ـ آيا در صورت نياز و ضرورت مي‌تواند خريد و فروش نمايد؟ آيا در اين امور توكيل يا نقل به غير بيع لازم است (يعني به شخص ديگري وكالت دهد تا از طرف او خريد و فروش كند يا به غير خريد و فروش، مثلاً با قرض يا بخشش نقل و انتقال كنند)؟
در صورتي كه خريد و فروش براي أكل و شرب در خود اعتكاف، مورد نياز باشد و توكيل، متعذر باشد و بدون بيع، رفع حاجت نشود اشكال ندارد.
س 64 ـ حكم موارد زير براي زن و شوهر در حال اعتكاف چگونه است؟
الف ـ لمس
ب ـ بوسه
ج ـ نگاه از روي شهوت
د ـ صحبت تلفني از روي شهوت
الف و ب ـ لمس و بوسه‌ي با شهوت بنابر احتياط، براي معتكف و معتكفه حرام بلكه موجب بطلان اعتكاف است. ج و د ـ نگاه با شهوت به كسي كه نظر بر او در غير حال اعتكاف جايز است اشكال ندارد هر چند احتياط در ترك آن است و همينطور صحبت تلفني از روي شهوت با كسي كه اينگونه صحبت در غير حال اعتكاف جايز است، اشكال ندارد.
س 65 ـ آيا استمناء از محرَّمات اعتكاف مي‌باشد؟
بنابر احتياط از محرَّمات است.
س 66 ـ كدام يك از موارد زير به صحّت اعتكاف ضرر مي‌زند؟
الف ـ غصب كردن جاي معتكفين ديگر
ب ـ در حال اعتكاف لباس غصبي پوشيدن
ج ـ غصبي بودن زمين مسجد
د ـ غصبي بودن فرش مسجد
الف ، ب ، ج ، د ـ تفصيل آن در پاسخ به سؤال 30 و 31 بيان شد.
س 67 ـ ارتكاب كدام يك از محرَّمات اعتكاف، اعتكاف را باطل ميكند؟
جماع هر چند در شب واقع شود و لمس و بوسه با شهوت به احتياط واجب، بلكه أحوط بطلان اعتكاف است به ساير محرَّمات.
س 68 ـ اگر يكي از محرَّمات اعتكاف را سهواً مرتكب شود، به صحّت اعتكاف ضرري وارد ميكند؟
جماع، چه عمدي باشد و چه سهوي، مبطل اعتكاف است ولي نسبت به ساير محرَّمات اختصاص مبطل بودن به صورت عمد كه در فرض سهوي بودن مبطل نباشد محلّ اشكال است بنابراين اگر ساير محرَّمات سهواً صادر شود جمع بين اتمام و استيناف يا اتمام و قضا در موردي كه اتمام اعتكاف واجب باشد ترك نشود.
س 69 ـ عطر و گلاب زدن يا بو كردن عطر و گلاب، اعتكاف را باطل ميكند يا خير؟ آيا لذّت بردن يا نبردن از بوي خوش فرقي در حكم ايجاد ميكند؟
پاسخ اين سؤال از پاسخ سؤال قبلي معلوم شد.
س 70 ـ اگر زني را كه معتكف است، طلاق رجعي دهند، تكليفش چيست؟ اعتكاف او چه حكمي دارد؟
در فرض سؤال، اعتكاف مطلَّقه باطل است و بايد براي نگهداشتن عدّه به منزل برود و اگر اعتكافش واجب موسَّع بوده بايد بعد از خروج از عدّه، استيناف كند و اگر واجب معين بوده پس اگر تعين از جهت وقوع طلاق در روز سوّم اعتكاف باشد بعيد نيست مخير باشد بين اتمام اعتكاف و خروج پس از آن و بين ابطال اعتكاف و خروج فوري و اگر تعين از جهت اجاره و نذر و شبه آن باشد بايد خارج شود.
س 71 ـ حكم طلاق و ازدواج در حال اعتكاف چيست؟
ظاهراً اشكال ندارد.
س 72 ـ ارتكاب سهوي محرَّمات اعتكاف، چه حكمي دارد؟ آيا در اين مورد، حكم جماع نيز مانند ساير محرَّمات است؟
به پاسخ سؤال 68 مراجعه نمائيد.
س 73 ـ آيا ا نسان مي‌تواند از آغاز، هنگام نيت، شرط كند كه اگر برايش اتفاقي افتاد يا مشكلي پيش آمد ـ مثلاً بگويد اگر هوا سرد شد ـ اعتكاف را رها مي‌كنم؟ حتي در روز سوّم؟ آيا لازم است اتّفاق يا مشكل خاصّي را در نظر بگيرد يا نيازي نيست؟
جايز است در حين نيت (نه قبل از آن و نه بعد از شروع در اعتكاف) شرط رجوع از اعتكاف را در هر وقت كه بخواهد حتي در روز سوّم بنمايد، حتي بدون عروض هيچ سببي.
س 74 ـ آيا در اعتكاف نذري، انسان مي‌تواند هنگام خواندن صيغه‌ي نذر، شرط كند كه اگر مانعي پيش آمد اعتكافم را رها مي‌كنم؟
صحّت اشتراط رجوع از اعتكاف در نذر، محلّ تأمّل بلكه محلّ منع است بلي نذر اعتكاف مشروط، صحيح است.
س 75 ـ آيا معتكف مجاز است كه در هنگام نيت شرط كند كه «هر وقت خواست» (حتي در روز سوّم) از اعتكاف برگردد؟ اگر بعد از نيت حكم شرط خود را ساقط نمود آيا شرط او ساقط مي‌شود يا خير؟
در قست اوّل سؤال به پاسخ سؤال 73 مراجعه نمائيد و اما اسقاط حكم شرط، ظاهر اين است كه ساقط نمي‌شود اگر چه احتياط در ترتيب آثار سقوط است، به اينكه اگر بعد از اكمال دو روز، شرط را ساقط كند اعتكاف را تمام كند و آن را رها نكند.
س 76 ـ اگر در حال اعتكاف واجب، سهواً يا عمداً جماع كند، در مورد قضا يا اعاده‌ي اعتكاف، تكليف چيست؟ اگر اعتكاف مستحبّ باشد، حكم چگونه است؟
بسياري از سؤالات، تكراري است پاسخ اين سؤال را در جواب سؤال 68 ملاحظه نمائيد و در اعتكاف مستحبّ، استيناف و قضاء واجب نيست، مگر اينكه دو روز را تكميل نموده باشد كه در اين صورت چون اعتكاف، واجب مي‌شود بايد آن را قضا نمايد.
س 77 ـ اگر يكي از محرَّمات اعتكاف غير از جماع را عمداً يا سهواً انجام دهد و نيز در مورد لمس كردن و بوسيدن با شهوت كه از روي سهو باشد، در هر يك از موارد زير حكم چيست؟
الف ـ اگر اعتكاف، واجب معين باشد.
ب ـ اگر اعتكاف واجب غير معين باشد.
ج ـ اگر اعتكاف مستحبّ باشد و در دو روز اوّل، مرتكب يكي از محرَّمات مورد سؤال شود.
د ـ اگر اعتكاف مستحبّ باشد و در روز سوّم، مرتكب يكي از محرّمات مورد سؤال شود.
اگر واجب معين باشد بايد آنرا قضا كند و فوريت واجب نيست هر چند أحوط است و اگر غير معين باشد واجب است استيناف كند و همچنين در اعتكاف مستحبّ اگر بعد از تكميل دو روز، فاسد كرده باشد و اگر قبل از آن بوده چيزي بر او نيست و اين احكام بنابر احتياط واجب است چنانچه در پاسخ سؤال 68 بيان شد.
س 78 ـ آيا واجب است كه قضاي اعتكاف را فوراً به جا آورد؟
پاسخ سؤال 77 را ملاحظه نمائيد.
س 79 ـ اگر كسي نذر كند ايام معيني را معتكف باشد و از آن ايام معين تخلّف نمايد آيا قضا بر او واجب است؟
بلي بايد قضاي اعتكاف را بجا آورد.
س 80 ـ اگر شخص معتكف در اثناء اعتكاف واجب (به نذر يا مثل آن) بميرد، آيا قضاي آن بر ولي او واجب است؟
در فرض سؤال، قضاء آن بر ولي واجب نيست هر چند أحوط است بلي اگر مورد نذر، روزه‌ي در حال اعتكاف باشد قضاء آن بر ولي واجب است.
س 81 ـ اگر اعتكاف واجب يا مستحبّ را با جماع باطل كند، كفّاره بر او واجب است؟ آيا ارتكاب اين عمل در شب يا روز، فرقي در حكم ايجاد ميكند؟ آيا ارتكاب اين عمل در دو روز اوّل يا روز سوّم فرقي در حكم ايجاد ميكند؟
در اعتكاف واجب هر چند جماع، در شب باشد كفّاره واجب مي‌شود و در اعتكاف مستحبّ اگر بعد از تكميل دو روز باشد بنابر احتياط، كفّاره دارد و قبل از آن وجوب كفّاره معلوم نيست.
س 82 - آيا براي انجام كفّاره اولويتي در موارد كفّاره (آزاد كردن برده، دو ماه روزه گرفتن، 60 فقير را اطعام كردن) وجود دارد؟ (يعني بهتر باشد كه مثلاً 60 روز روزه بگيرد و اگر نتوانست مورد ديگر را انجام دهد)؟
احتياط مستحبّ آن است كه دو ماه روزه بگيرد و اگر نمي‌تواند شصت مسكين را اطعام كند.
س 83 ـ آيا باطل كردن اعتكاف بوسيله‌ي جماع يا ساير محرَّمات، كفاره دارد؟ و اگر كفاره دارد آيا مثل كفّاره ماه رمضان است؟
نسبت به سؤال بطلان، به سبب جماع، تكرار سؤال 81 است و نسبت به بطلان بوسيله‌ي محرَّمات، كفّاره واجب نيست هر چند أحوط است و كفّاره‌ي ابطال اعتكاف، مانند كفاره‌ي ماه رمضان است.
س 84 ـ اگر نذر كند در ماه رمضان معتكف شود، سپس در ماه رمضان روزه‌ي خود را باطل كند، چند كفّاره بر او واجب مي‌شود؟
در فرض سؤال، سه كفّاره واجب مي‌شود يكي براي ابطال اعتكاف و يكي هم براي ابطال روزه و سوّمي براي حنث نذر.
س 85 ـ اگر روزه‌ي قضا را در هنگام اعتكاف واجب بگيرد و سپس روزه‌ي خود را بعد از ظهر باطل كند، چند كفّاره بر او واجب است؟ اگر اعتكاف مستحبّ باشد، حكم چگونه است؟
در اعتكاف واجب، دو كفّاره دارد و در اعتكاف مستحبّ، چون قضاي روزه را بعد از ظهر باطل كرده يك كفّاره واجب است و جهت ابطال اعتكاف هم اگر در روز سوّم باطل كرده أحوط لزوم كفّاره است
