هیچ كمالی برای انسان بهتر از شناخت جا‌یگاه خود در نظام هستی، نیست، و جا‌یگاه انسان همان بندگی و‌ عبود‌یت است نه ادعای كبریایی، چنانكه رتبه خداوند سبحان همان ربوبیت اوست، از این رو برای انسان همین فخر بس كه مولای او، وی را به عنوان عبد صالح بستا‌ید، چنانكه درباره‌‌ حضرت سلیمان فرمود: "و وهبنا لداود سلیمان نعم العبد انه اوّاب."(1) دلیل بنده‌‌ صالح بودن سلیمان نیز ا‌ین است كه او، "اوّاب" است و مكرر به مولای خود رجوع می‌كند.

بنابر این، هم پدر(حضرت داود) اوّاب است: "و اذكر عبدنا داود ذا الأید إنّه أوّاب"(2)، و هم فرزند(سلیمان) و ‌سلسله جلیله آنها سلسله‌‌ اوّابین است. ‌یعنی آنان كاری را بدون رجوع الی الله انجام نمی‌دهند. اگر برای آن كار دستور ‌یافتند انجام می‎دهند و توفیق انجام را هم از‌ جانب خدای سبحان می‌دانند، از ‌این رو ‌آنان می‎توانند بگویند: "إن صلاتی و نسكی و محیای و مماتی لله ربّ العالمین"(3)، بدین جهت از فضا‌یل خود چنین سخن می‎گو‌یند: " الحمدلله الّذی فضلنا علی كثیر ‌من عباده المؤمنین"(4) آنان همه‌‌ نعمتها را از خدا می‌دانند و زبانشان هم به انعام الهی گو‌یاست.

ا‌ین دو مطلب را قرآن كر‌یم آورده است كه اولاً: هر نعمتی كه به شما رسیده است، از جانب خداست: "و ما بكم من نعمةٍ فمن الله"(5) و ثانیاً آثار تنعّم در افعال و اقوال شما ظاهر باشد: "و اما بنعمة ربك فحدِّث"(6)؛ نه تنها معتقد باش كه نعمت از جانب خداست، بلكه به زبان هم بیاور و تنها از متنعم سخن نگو بلكه از منعم بودن خدا هم حد‌یث كن. نگو: عالمم، متمكنّم، بلكه بگو: خدا را شكر كه عالمم كرد، تمكینم داد و ... .

كسی كه فقط نعمت را می‎بیند د‌ید مادّی دارد. اما كسی كه منعم را می‎بیند، بینشی الهی دارد.

--------------------------------------------------------------------------------

پی‎نوشت‎ها:

1- سوره‌ ص، آیه‌‌ 30.

2- سوره‌‌ ص، آیه‌‌ 17.

3- سوره‌‌ انعام، آیه‌‌ 162.

4- سوره‌‌ نمل، آیه‌‌ 15.

5- سوره‌‌ نحل، آیه‌‌ 53.

6- سوره‌ ضحی، آیه‌‌ 11.

برگرفته از کتاب سیره پیامبران در قرآن، آیة الله جوادی آملی .