تربیت جنسی در سیره نبوی
نویسنده : پورامینی، محمد باقر

درآمد

تربیت جنسی به حکم نیروی فوق العاده غریزه جنسی، از مهمترین بخشهای رفتار شناسی اخلاقی است و درباره این موضوع، نظرات و دیدگاه‏های مختلفی طرح گردیده و ساز و کارهای متعدد و گاه متضادی ارایه شده است؛ از جمله بسیاری از مکاتب و نظام‏های تربیتی سکولار، با تکیه بر مبنای اصالت لذت، اصالت سودگرایی، اصالت وجدان و یااصالت جامعه، با نفی دین و دیدگاه دینی به این موضوع پرداخته‏اند، آنان ریشه رفتارهای اخلاقی را در عقلانیت جستجو می‏کنند.(1)

در برابر، حضور هدایت گرایانه پیامبران الهی و امامان معصوم، تبیین کننده ضرورت نقش دین در تمام عرصه‏ها به منظور فراهم آوردن زمینه رشد و اعتلای فراگیر انسان بوده است، در این مورد می‏توان از حضور فراگیر پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله یاد کرد؛ ایشان هدف مبعوث شدن و محور ماموریت آسمانی خویش را تثبیت، تتمیم و تکمیل ارزش‏ها و رفتارهای اخلاقی می‏دانست(2)، او می‏کوشد آن دسته از قابلیت‏های درونی را که دستمایه انسان برای رسیدن به اوج کرامت، بزرگ منشی و خدا گونه شدن است، شکوفا کند و زمینه بروز آنها را فراهم آورد.(3) در راستای تحقق این رسالت، سمت و سو دهی صحیح و سالم به تمایلات جنسی مرد و زن را نیز در زمره آن دانست.

در این مقاله، پس از آشنایی با مفهوم تربیت جنسی، به بررسی شیوه‏های تربیتی رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در سالم سازی تمتعات جنسی مرد و زن و حذف شیوه‏های غلط و ناشایست جنسی می‏پردازیم.

چیستی تربیت جنسی

تربیت(4) شاخه‏ای از علوم تجربی انسان است که به مجموعه عادات فکری که باید کسب شود و مجموعه خصایل اخلاقی که باید رشد کند، اطلاق می‏شود.(5) همچنین می‏توان تربیت را به فرایندی از آموزش و پرورش اطلاق کرد که طی آن تلاش می‏شود به مخاطب در جهت شکوفا سازی استعدادهای و قابلیت‏های درونی‏اش کمک شود.

جنسیت یا تمایل جنسی(6) در یک معنا فعالیت شهوانی است که موجب جذب یک جنس در مقابل جنس دیگر شده، به لذت یا تولید مثل منجر شود، و در معنای دیگر مفهوم زیست شناسی جنسی را در بر می‏گیرد؛ یعنی همان اندام جنسی مردانه یا دستگاه تناسلی زنانه.(7)

«تربیت جنسی» در یک معنای فراتر از احساس جنسی، به رشد شخصیت اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی افراد نیز نظر دارد و در این مقاله با الهام از سیره نبوی، به نوعی فرآیند زمینه سازی و به کارگیری شیوه‏هایی برای ایجاد صفات و رفتارهای جنسی سالم و زدودن صفات و رفتارهای جنسی ناشایست در انسان می‏پردازیم.

بلوغ مهمترین رویداد تاریخ جنسی هر فرد در دوران نوجوانی است و طی آن تحولاتی سریع و ناگهانی در رشد جسمانی، فیزیولوژیک و روانی تحقق می‏یابد، و می‏توان ظهور جوانه‏های بلوغ را مرحله‏ای از تکامل آدمی انگاشت که در آن، دستگاه جنسی، نظام کلی دفع داخلی و عموما اندام فرد بازسازی می‏شود.(8) بلوغ جنسی با ترشّح غدد جنسی و ظهور ویژگیهای ثانوی جنسی از قبیل رویش موهای زاید و فعالیت غدد عرق در زیر بغل و برخی از آثار اختصاصی دو جنس مشخص می‏شود، پسران با احتلام و دختران با شروع قاعدگی به این مرحله از رشد، قدم می‏گذارند.(9) با وجودی که بلوغ جنسی در دختران زودتر از پسران شروع می‏شود لیکن پسران پس از بلوغ بیشتر از دختران خواستار اوج لذت جنسی هستند.(10)

آنچه می‏توان بر آن تکیه کرد این است که میل جنسی و گرایش به لذت بردن از این غریزه فطری و خدادادی با آغاز بلوغ، در تمام دختران و پسران وجود دارد و به عنوان یکی از نیرومندترین غرایز انسان بشمار می‏آید، به گونه‏ای که نوجوان و جوان خود را در چنگال قوی این غریزه به نوعی بی‏دفاع، ناتوان و آن را خارج از اراده و اقتدار شخصی احساس می‏کند.

براستی، در برابر این «نیاز» جنسی چه باید کرد؟

دوری و پشت پا نهادن بدان، یا گرایش به ارضای آن، خواه به هر وسیله ممکن و یا در چهار چوب بایدها و نبایدهای ترسیمی از سوی دین؟

در مسیحیت به نوعی در جهت سرکوب شهوت جنسی گام برداشته شده است و رهبانیت و دوری از زن را توصیه می‏نمایند، در این دیدگاه، ارباب کلیسا با پلید انگاشتن رابطه جنسی، به صورتی افراطی به محدود کردن این امر پرداخته‏اند.(11) این نگرش منفی به علاقه جنسی، در آیین‏های دیگر نیز به چشم می‏خورد؛ آن‏گونه که برتراند راسل مدعی است که «در همه آیین‏ها، نوعی بدبینی به علاقه جنسی وجود دارد، مگر در اسلام که هرگز آن را پلید نشمرده است.»(12) البته چنین نگرش منفی به امیال جنسی به نوعی در میان برخی از مسلمانان نیز وجود داشت که رسول خدا با نفی رهبانیت و دوری از ازدواج(13)، در زدودن آن تلاش کرد.

در نقطه مقابل، نظریه پردازانی چون زیگموند فروید(14) با اصل انگاری لذت بی‏حد و مرز، انسان را در جهت ارضای کامل جنسی با هر شکل ممکن آزاد گذارده‏اند، فروید معتقد بود که مهار غرایز و عدم ارضای شهوات جنسی، عقده‏های روانی را ایجاد می‏کند و برای آرام سازی غرایز باید به اشباع بی‏حد و حصر آن پرداخت؟!! سیمای کنونی غرب به نوعی ترسیم کننده این دیدگاه است.(15) هر چند که منتقدان جدی نیز همچون اریک فروم، یونگ و هورنای در برابر فروید موضع گرفته، به نقد دیدگاه وی پرداخته‏اند.

این نوع نگاه به امیال جنسی به نوعی اسیر شدن در برابر خواستهای شهوانی و دوری از سعادت و کمال است و چون امیال آدمی در مرحله معینی توقف ندارد و همواره او را به جلو سوق می‏دهد، به کامیابی محدود و معقول قانع نمی‏شود و سرانجام آدمی را در دامی بزرگ و نابودی گرفتار می‏سازد. از این رو پیامبر در برابر این دلدادگی محض و تسلیم به خواسته‏های آزادانه و حریم شکنانه جنسی ایستادگی نمود و انسان را تشویق به تامین و پاسخگوئی سالم نیاز جنسی، رهنمون ساخت.

کامیابی جنسی

غریزه جنسی یک اصل و واقعیت پذیرفته شده‏ای است که مانند تشنگی، گرسنگی و سایر نیازها، در جهت ارضاء، وجود آدمی را به فعالیت وا می‏دارد و او را تا حصول نتیجه برمی‏انگیزد.

برای ارضای این غریزه، شیوه‏های مختلفی وجود دارد؛ برخی از آنها مانند ازدواج (خواه دائم یا موقت) با طبیعت انسانی موافق و سازگار است. پاره‏ای دیگر مغایر با طبیعت بشر و فلسفه آفرینش این غریزه می‏باشد که به آن انحراف جنسی می‏گویند.

رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله بر حق طبیعی انسان در بهره گیری از لذت جنسی تاکید داشتند و تامین این نیاز را با رعایت حریم‏ها و حدود تعریف شده، توصیه می‏فرمودند. آن حضرت ضمن تشویق به تاهل و ازدواج کردن، به تنظیم و تعدیل علاقه جنسی و رعایت اخلاق جنسی سفارش می‏نمود. زیرا تکیه بر نظام اخلاقی و معنوی، خویشتن‏داری و کنترل تمایلات جنسی، در فرهنگ اسلامی تا پیش از مرحله ازدواج، اصلی مهم است، تا پس از سپری شدن دوران نوجوانی و ورود به جوانی به ازدواج اقدام کرده و ضمن بهره جستن از این لذت، حیات جنسی خویش را در مسیر صحیح مستقرسازد.

پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ازدواج را وسیله‏ای برای کامجویی سالم لذت جنسی و ارضای نیاز جنسی، عفت و سلامت فرد و جامعه می‏دانست و می‏فرمود:

«ازدواج بهترین وسیله برای حفظ و فروهشتن نگاه شهوانی، عفت جنسی، پاکدامنی وشرافت انسانی است.»(16)

بنابه فرمایش امیرالمؤمنین، رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله فراوان این جمله را می‏فرمود:

«هر کس دوست دارد از سنت من پیروی کند، ازدواج نماید، زیرا ازدواج از سنت من است.»(17)

ایشان با ازدواج هر یک از یاران، خرسند می‏گشت و پس از اطلاع، درباره او چنین می‏فرمود: «دینش کامل شد.»(18)

حضرت محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله تجرد را پلید می‏شمرد و بدترین مردم را عزب‏ها و مجردانی می‏دانست که توان ازدواج دارند ولیکن بدان روی نمی‏آورند(19)، بی‏شک چنین واکنشی بجا و شایسته است چون روی گردانی از ازدواج، ضمن آسیب رسانی به روح و جسم آدمی، تهدیدی برای جامعه نیز به شمار می‏آید. روزی رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به توصیف قیامت برای مردم پرداخت، مخاطبان از این سخنان به شدت متاثر شده، گریه کردند. دو نفر از مسلمانان به منزل عثمان بن مظعون آمده و با یکدیگر قرار گذاشتند تا روزها روزه بگیرند و شب‏ها عبادت کنند، در بستر نخوابند، گوشت نخورند، با زنان نزدیکی نکنند، عطر استمعال ننمایند و... حتی بعضی تصمیم گرفتند آلت رجولیت خود را قطع کنند! وقتی این خبر به پیامبر رسید، فرمودند: من به چنین روشی مامور نیستم. آن گاه فرمودند: «من هم عبادت می‏کنم، گوشت می‏خورم و سراغ زنان می‏روم. هر کس از سنت من اعراض کند از من نیست.»(20)

جوانی از اهالی مد ینه به نام عکّاف می‏گوید:

روزی خدمت رسول خدا رسیدم؛ حضرت فرمود: عکاف! زن داری؟ گفتم: نه؛ فرمود: آیا در این‏باره مشکلی داری؛ گفتم خیر، فرمود: تو که سالم و توانگری. گفتم: آری بحمداللّه، فرمود: در این صورت تو از برادارن شیطانی، یا باید از راهبان مسیحی باشی، و اگر مسلمانی، بایستی مانند مسلمانان رفتار کنی.(21)

رسول خدا برای دگرگونی فرهنگ غلط برخی از یاران، «زنان را وسیله و کانون آرامش» می‏شمرد(22) و به نوعی بر این نکته تصریح می‏کرد که «از اخلاق پیامبران دوست داشتن زنان است».(23) ایشان در حدیثی چنین فرمودند که «لذتم در زنان قرار داده شده است»(24) این سخن و روش پیامبر به واقع تفسیر حقیقی این آیه است که فرمود:

«و من ءایته أن خلق لکم مّن أنفسکم أزوجا لّتسکنوا الیها و جعل بینکم مّودّة و رحمة انّ فی ذلک لأیت لّقوم یتفکّرون؛ از نشانه‏های او اینکه از (نوع) خودتان همسرانی برای شما آفرید تا با آنها آرام گیرید، و میانتان دوستی و رحمت نهاد. آری، در این (نعمت) برای مردمی‏که می‏اندیشند قطعا نشانه‏هایی است.»(25)

کنترل جنسی

عفت و پاکدامنی عمومی به دلیل سالم سازی عرصه‏ها و فعالیت‏های اجتماعی به عنوان یکی از برترین خصلت‏ها بشمار آمده است. رسول گرامی‏اسلام اصل عفت را به عنوان یک ارزش در جامعه رواج داد و بر پاکدامنی زن و مرد مسلمان و دوری از آلودگی و فحشا پای فشرد و طنین روح بخش کلام الهی را برایشان بازگو کرد و مؤمنان را مصداق این آیه قرآنی دانست که «دامن خود را (از ناپاکی) حفظ می‏کنند.»(26)

عفت جنسی در نظر پیامبر اسلام، بسیار تأکید شده است، بدان حد که رسول خدا آن را محبوبترین پاکی نزد خدای تعالی دانسته(27)، انسان با عفت را نیز در گروه محبوبان الهی می‏شمرد.(28)

آن حضرت آرامش و آسایش را از آثار عفت می‏دانست(29) واز بی‏عفتی امت خود بیم داشت(30) و آنان را از دوزخی شدن به سبب بی‏عفتی جنسی برحذر می‏داشت.(31)

در فرهنگ تربیتی پیامبر اسلام، عفت جنسی دارای گستره‏ی وسیعی است و شامل کاستن روابط بی‏مورد میان مرد و زن نامحرم، و همچنین لزوم پوشش برای بانوان و پرهیز از چشم چرانی می‏شود.

نگاه شهوت آلود، بذر شهوت را در دل می‏افشاند(32) و رسول خدا نگاه شهوانی را تیری مسموم از تیرهای شیطان می‏دانست.(33) قرآن کریم نیز به مردان و زنان مؤمن چنین توصیه می‏کند:

«قل للمؤمنین یغضّوا من أبصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک أزکی لهم انّ اللّه خبیر بما یصنعون و قل للمؤمنات یغضضن من أبصار هنّ و یحفظن فروجهنّ؛ به مردمان با ایمان بگو دیده فرو نهند و پاکدامنی ورزند، که این برای آنان پاکیزه‏تر است، زیرا خداوند به آنچه می‏کنند آگاه است و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را از هر نامحرمی فرو بندند و پاکدامنی ورزند.»(34)

در شأن نزول صدر آیه 30 نقل شده است که روزی در مدینه، مرد جوانی از انصار، زن زبیایی را دید که مانند رسم جاهلیت روسری خود را از روی گوش گذارنده و بر پشت افکنده بود و خرامان راه می‏رفت از مقابل جوانی گذشت و مرد جوان که نگاهش سخت معطوف به او گشته بود، به دنبال وی وارد یکی از کوچه‏های مدینه شد ناگاه استخوان یا شی‏ء تیزی که داخل دیوار بود، صورت او را درید. وقتی آن زن دور شد، جوان متوجه شد که خون از چهره‏اش فرو می‏ریزد. با خود گفت: سوگند به خدا، نزد رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏روم و او را از این ماجرا آگاه می‏سازم. وقتی جوان به حضور پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله رسید، حضرت از علت جراحت صورت او پرسید. جوان ماجرا را بیان کرد. در این هنگام جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد «قل للمؤمنین یغضّوا.»(35)

رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله درباره چشم چرانی زنان و مردان متاهل می‏فرماید:

«خشم خدا نسبت به زن شوهرداری که دیدگانش را به غیر همسرش یا به نامحرمان بدوزد، شدید است. در این صورت خداوند همه اعمال او را بی‏نتیجه (بدون پاداش) می‏گرداند.»(36)

انحرافات جنسی

پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله هم مروّج عفت جنسی بود و هم توصیه به کامیابی مشروع و سالم می‏فرمود و مردم را از انحرافات جنسی بر حذر می‏داشت. از جمله این انحرافات که آسیب‏های شدیدی بر فرد و جامعه وارد می‏سازد، می‏توان از نمونه‏هایی ذیل یاد کرد:

1 ـ زنا: آمیزش جنسی میان مرد و زنی که از نظر شرعی پیمان زناشویی نبسته‏اند، زنا خوانده می‏شود. این نوع رابطه جنسی، راهی زشت و ناروا دانسته شده و همگان را به دوری از آن توصیه شده‏اند.(37) رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله مسلمانان را از چنین ارتباط نامشروعی برحذر می‏داشت. ایشان آلودگی به این گناه را سبب جدا شدن روح ایمان از قلب مسلمان می‏دانست و می‏فرمود:

«ای مسلمانان! از زنا بپریزید، به درستی که در قرآن شش ویژگی و اثر وجود دارد: سه خصوصیت در دنیا و سه اثر در آخرت؛ اما آثار دنیوی: نور و روشنایی چهره را از بین می‏برد، فقر را به دنبال دارد، عمر را کوتاه می‏کند، و در آخرت موجب غضب خدا، سخت گیری در حساب و جاوید ماندن در آتش جهنم خواهد شد.»(38)

برای مجازات زن و مرد زناکار صد تازیانه به عنوان «حد»پیش بینی شده است.(39)

2 ـ همجنس خواهی: این نوع عمل جنسی، یک فعالیت جنسی غیر طبیعی و بر خلاف فطرت آدمی‏است که اسلام آن را تجاوز از مرز فطرت و خلقت می‏داند.(40) شیوع بیماری‏های مخربی چون ایدز (Aids)در همجنس گرایان، بیانگر غیر طبیعی بودن این عمل جنسی است.

بزرگترین پیامد منفی همجنس گرایی، زوال نسل و به هم ریختگی نظم اجتماعی است، از این رو پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به شدت با عمل زشت و پلید همجنس‏گرایی در مردان (لواط) و همجنس گرایی در زنان (مساحقه) برخورد کرد.

آن حضرت، مردان همجنس‏باز را غضب شدگان الهی می‏شمارد(41) و برای مسلمانان از انجام چنین عمل زشتی که قوم لوط بدان آلوده بودند نگران بود.(42) ایشان مساحقه بین زنان را نیز به نوعی همانند لواط در میان مردان می‏شمارد.(43) و زنان مسلمان را از این عمل زشت برحذر می‏داشت.

3 ـ واسطه گری: واسطه شدن میان مرد و زن برای یک نوع ارتباط جنسی غیر مشروع و حرام، زشت و از گناهان کبیره شمرده شده است و رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله صلی‏الله‏علیه‏و‏سلم چنین واسطه گرانی را لعنت فرموده است؛(44) ایشان درباره نامطلوبی چنین کاری می‏فرماید: «هر کس میان زن و مردی به طور حرام واسطه گری نماید، خداوند بهشت را بر او حرام می‏سازد، جایگاهش دوزخ است، و پیوسته مورد خشم خداست تا آن هنگام که بمیرد.»(45)

4 ـ خود ارضایی: استمناء یا خود ارضایی در پسران و دختران یکی از انحراف‏های جنسی است، و در منظر پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، این عمل نیز مذموم شمرده شده است.(46)

امروزه دانشمندان زیان‏های متعددی را برای استمناء ذکر کرده‏اند: از جمله می‏توان به تحریک افراطی غدد جنسی، ضعف عمومی بدن، ضعف عصبی و عوارض روحی اشاره کرد.(47)

5 ـ خود نمایی: اگر حضور زنان در جامعه و در برابر دید نامحرمان، به گونه‏ای باشد که سبب جلب نظر دیگران شود.به نوعی خودنمایی است و چنین عملی ناپسند و انحراف شمرده می‏شود.(49) پیامبر اکرم در این باره می‏فرماید: «هر زنی که خود آرایی کند و با بهترین لباسش از خانه بیرون رود تا این که مردم او را بنگرند، فرشتگان آسمان هفت‏گانه و زمین‏ها او را لعنت و نفرین خواهند کرد.»(50)

6. آمیزش با حیوانات: چنین آمیزشی نیز به عنوان یک انحراف، مذموم دانسته شده است. پیامبر بر آنانکه به آمیزش با حیوانات تن می‏دهد، لعنت فرستاده است.(51)

نتیجه گیری

رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به عنوان هدایتگری مهربان، با تاکید بر وجود غریزه جنسی در آدمی، به سالم سازی و جهت دهی اشباع آن در میان مردم پرداخت و ضمن رد اندیشه‏های افراطی و تفریطی، ازدواج را به عنوان بهترین ساز و کار تامین نیاز جنسی معرفی فرمود. آن حضرت در راستای تثبیت ارزش‏ها و رفتارهای اخلاقی، عطر فرهنگ عفت را در میان مردم پراکند و همگان را بر رعایت این مهم سفارش کرد. ایشان را از ابتلاء به انحرافات جنسی برحذر داشت. بی‏شک با درنگ و تأمل بیشتر در سیره و منش رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و تبیین صحیح آن برای مردم، خاصه نسل جوان می‏توان نمونه‏ای زیبا از منشور «تربیت جنسی» را به جهان عرضه نمود و جامعه‏ای سالم و انسانی بوجودآورد.

در خاتمه موارد زیر توصیه می‏شود:

1) میل‏جنسی و گرایش به لذت‏بردن از این غریزه فطری با آغاز بلوغ، در تمام دختران و پسران وجود دارد، سمت و سو دهی صحیح برای ارضای این غریزه ضروری است.

2) دین، نه سرکوب شهوت جنسی را توصیه می‏کند و نه انسان را در جهت ارضای کامل جنسی با هر شکل ممکن آزاد می‏گذارد، بنابراین باید در برابر خواسته‏های حریم‏شکنانه جنسی ایستادگی کرد، و نسل جوان را به پاسخگویی سالم نیاز جنسی رهنمون ساخت.

3) عفت و پاکدامنی عمومی باید به عنوان یک ارزش و فرهنگ در جامعه ترویج شود؛ زیرا التزام به این فرهنگ می‏تواند روابط میان مرد و زن نامحرم را سامان دهد و پوشش مناسب برای بانوان و پرهیز از چشم چرانی را نهادینه سازد.

4) یکی از وظایف مهم در تربیت جنسی، آموزش واقعیت رفتاری روحی افراد از جنس مخالف است که دقت و توجه والدین و مربیان را در این راستا می‏طلبد.

5) انحرافات جنسی، آسیب‏های شدیدی بر فرد و جامعه وارد می‏سازد؛ ضمن زشت انگاشتن و ناهنجار بودن آنها، می‏بایست کامیابی مشروع و سالم توصیه نمود. ارائه الگوهای نمادین و غیرکلامی و بهره‏گیری از زبان نامرئی بهترین شیوه می‏باشد.

6) ازدواج، سالم‏ترین رویکرد برای کامیابی جنسی است که با طبیعت آدمی و فلسفه آفرینش این غریزه همخوانی دارد. سخت‏گیری‏ها، توقعات و سنت‏های بومی غلط والدین، افکار آرمانی و گاه نادرست جوانان، سن ازدواج را به تأخیر انداخته است. سخت‏گیریهای بی‏مورد درباره ازدواج باید تاحد ممکن کاهش یابد و خانواده‏ها شرایط را برای ازدواج مناسب فرزندانشان با سهولت و دقت فراهم آورند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

فهرست منابع

1 ـ امینی، ابراهیم، اسلام و تعلیم و تربیت، قم، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.

2 ـ برقی، احمدبن محمدبن خالد، المحاسن.

3 ـ تمیمی، نعمان‏بن محمد، دعائم الاسلام، قاهره، انتشارات دارالمعارف، ج2.

4 ـ حر عاملی، محمدبن حسن، وسایل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، سال 4109.

5 ـ سبزواری، محمد، جامع الاخبار، قم، موسسه آل البیت، 1414.

6 ـ شکوهی، غلامحسین، مبانی و اصول آموزش و پرورش، مشهد، انتشارات آستانقدس رضوی، 1378.

7 ـ شیخ صدوق، محمد، الخصال، قم، موسسه النشرالاسلامی، سال 1403.

8 ـ ــــــــ ، محمد، من لایحضره الفقیه، قم موسسه النشرالاسلامی، 1413.

9 ـ شیخ طوسی، محمد، الامالی، نشر دارالثقافة، سال 1414.

10 ـ طباطبائی، محمدحسین، سنن النبی، بیروت، نشر موسسه البلاغ، سال 1409.

11 ـ ــــــــ ، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، نشر موسسه الاعلمی،سال 1420.

12 ـ کجباف، محمدباقر، روان‏شناسی رفتار جنسی، تهران، نشر روان.

13 ـ کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامیه.

14 ـ کوفی، محمدبن اشعث، الجعفریات، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه.

15 ـ گروهی از نویسندگان، روان‏شناسی رشد، ترجمه رحمانیان، تهران، انتشارات آگاه،1367.

16 ـ مالینووسکی، برانیسلاو، میل جنسی و فرونشاندن آن در جوامع نامتمدن، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1355.

17 ـ محدث نوری، میرزا، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل‏البیت، ج 14، سال 1408.

18 ـ مصباح، علی و دیگران، روان‏شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، قم،پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1374.

19 ـ مصباح، محمدتقی، فلسفه اخلاق، انتشارات اطلاعات، تهران، 1374.

20 ـ مطهری، مرتضی، اخلاق جنسی، تهران، انتشارات صدرا، 1370.

21 ـ مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، تهران، نشر موسسه کوشان‏پور.

22 ـ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، الوفاء ج 70.

23 ـ عبدالعظیم، المندزی، الترغیب و الترهیب، بیروت، نشر دارالاحیاء التراث العربی.

 

پی‌نوشت‌ها

_________________________

1. مصباح، محمد تقی؛ فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات اطلاعات، 1374، ص197.

2. «بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت: الوفاء، ج 70، ص372.

3. امینی، ابراهیم؛ اسلام و تعلیم و تربیت، قم: انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران، ص12.

4. Education.

5. شکوهی، غلامحسین؛ مبانی و اصول آموزش و پرورش، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، 1378، ص 21.

i. Sex or sexuality.

6. کجباف، دکتر محمد باقر؛ روان شناسی رفتار جنسی. تهران: نشر روان، ص12 و 13.

7. مالینووسکی، برانیسلاو؛ میل جنسی و فرو نشانی آن در جوامع نامتمدن، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات امیر کبیر، 1355.

8. مصباح، علی و دیگران؛ روانشناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، 1374، ص398.

9. گروهی از نویسندگان؛ روانشناسی رشد، ترجمه: رحمانیان، تهران: انتشارات آگاه، 1367.

10. مطهری، مرتضی؛ اخلاق جنسی، تهران: انتشارات صدرا، 1370، ص12.

11. همان، ص18.

12. «لا رهبانیة فی الاسلام»؛ محدث نوری، مستدرک الوسائل، قم: موسسه آل البیت، 1408، ج 14، ص155.

i. Sigmund Freud.

13. اخلاق جنسی، ص37 و 38.

14. «هوا اغض للبصر و اعف للفرج واکف و اشرف». مستدرک الوسایل، ج14، ص153.

15. «فان رسول اللّه کثیرا ما کان یقول: من کان یحی ان یتبع سنتی فلیتزوج، فان من سنتی التزویج». بحار الانوار، ج 10، ص93.

16. «لم یکن احد من اصحاب الرسول یتزوج الاقال رسول اللّه کمل دینه». تمیمی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، قاهره، دارالمعارف، ج 2، ص190.

17. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت: دارالفاء، ج 103، ص221.

18. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: انتشارات اسلامیه، ج 5، ص494؛ دعائم الاسلام، ج2، ص190.

19. نوری، میرزا؛ مستدرک الوسایل، قم: موسسه آل البیت، ج 14، ص155، و 156.

20. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ص351.

21. کوفی، محمد بن اشعث، الجعفریات، تهران: مکتبة نینوی الحدیثه، ص182.

22. طباطبائی، محمد حسین، سنن النبی. بیروت: موسسة البلاغ، 1409 ق، ص118.

23. سوره روم (30)، آیه 21.

24. «و الّذین هم لفروجهم حافظون»؛ سوره معارج (70)، آیه 29؛ مؤمنون (23)، آیه 5.

25. «احب الفاف الی اللّه تعالی عفاف البطن و الفرج». ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، قم: انتشارات مکتبة الفقیه، ج2، ص30.

26. «ان اللّه الحییّ المتعفف». شیخ طوسی، الامالی، قم: دارالثقافة، 1414، ص39.

27. بحار الانوار، ج 78، ص81.

28. «ثلاث اخافهن علی امتی من بعدی.. شهوة البطن و الفرج». کافی، ج 2، ص79.

29. «اکثر ما تلج به امتی النار الاجوفان: البطن و الفرج». شیخ صدوق، الخصال، قم: موسسه‏النشر الاسلامی 1403، ج 1، ص78.

30. «النظرة بعد النظرة تزرع فی القلب الشهوة»؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، قم: موسسه النشر الاسلامی، 1413، ص18.

31. «النظرة سهم مسموم من سهام ابلیس»: سبزواری. محمد و محمد، جامع الاخبار، قم: موسسه آل البیت، 1414، ص407.

32. سوره نور (24): 30 و 31.

33. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی، 1420، ج 15، ص116.

34. حر عاملی. وسایل الشیعه، قم: موسسه آل البیت: 4109 ق، ج 14، ص172.

35. «ولا تقربوا الزّنی انّه کان فاحشة و ساء سبیلا»؛ سوره اسری (17): آیه 32.

36. خصال، ج 1، ص 320، بحار الانوار، ج 76، ص21.

37. «الزّانیة و الزّانی فاجلدوا کلّ واحد منهما مائة جلدة و لا تأخذکم بهما رأفة فی دین اللّه ان کنتم تؤمنون باللّه و الیوم الآخر و لیشهد عذابهما ربّکم طائفة من المؤمنین». سوره نور (24): آیه2.

38. «و تذرون ما خلق لکم ربّکم من أزواجکم بل أنتم قوم عادون»؛ سوره شعراء (26)، آیه 166.

39. مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین، تهران: موسسه کوشانپور، ج 10، ص60.

40. «ان اخوف ما اخاف علی امتی من عمل قوم لوط»؛ المنذری، عبد العظیم، الترغیب و الترهیب، بیروت: نشردار الاحیاء التراث العربی، ج 3، ص285.

41. «مساحقه النساء بمنزلة اللواط فی الرجال» مستدرک الوسائل، ج 28، ص 166.

42. «لعن رسول اللّه الواصله و المتوصله یعنی الزانیه و القواده»؛ وسائل الشیعه، ج 20، ص351.

43. «من قادبین امراة و رجل حراما حرم اللّه علیه الجنه و مآواد جهنم و ساءت مصیرا و لم یزل فی سخط اللّه حتی یموت»؛ مستدرک الشیعه، ج 20، ص351.

44. «ناکح الکف ملعون»: مستدرک الوسائل، ج 14، ص356.

45. روان شناسی رفتار جنسی، ص185.

46. سوره نور، آیه 31.

47. بحار الانوار، ج 73، ص329.

48. «لعن اللّه من وقع علی بهیمة»؛ مستدرک الوسائل، ج 14، ص355.

منبع:مجله تربیت اسلامی » پاییز 1383 - شماره 8 (از صفحه 165 تا 182)