خودارضايي
حتماً شما هم اين جمله را بارها شنيده‌ايد: پيشگيري مقدم بر درمان است، جمله‌اي بسيار دقيق و سنجيده. راننده‌اي که هميشه قوانين راهنمايي و رانندگي را رعايت و به نکات ايمني توجه مي‌کند، هيچ وقت گرفتار تصادف و خطرات ناشي از آن نمي‌شود و لازم نيست هزينه‌هاي سنگين جاني و مالي بپردازد. شخصي که با رعايت توصيه‌هاي بهداشتي، جلوي بيماري را مي‌گيرد، نه مجبور است هزينه‌هاي سنگين درماني را بپردازد و نه لازم است سختي‌ها و دردهاي بيماري را تحمل نمايد.
همچنين جلوگيري از ابتلا به بيماري، هميشه امکان پذير است؛ ولي راه درمان برخي بيماري‌ها مثل ايدز و برخي از سرطان‌ها هنوز کشف نشده است وعاقبتي جز مرگ ندارد. پس عاقلانه و منطقي اين است که هميشه به دنبال پيشگيري باشيم تا به بيماري و سختي‌هاي آن دچارنشويم.
علاوه بر اين‌ها، يک اختلال و بيماري هرچند قابل درمان هم باشد؛ ولي بسياري از اوقات اثرات آن باقي مي‌ماند و فرد را عذاب مي‌دهد؛ دقيقاً مثل يک اتومبيل که اگر در يک تصادف چپ کند، صافکاري و نقاشي هر چند خيلي هم تميز باشد، باز هم نمي‌تواند آن ماشين را مثل روز اولش کند. دوستان عزيز، خودارضايي هم، چنين داستاني دارد. در اين فصل به برخي از روش‌هاي پيشگيري از خودارضايي اشاره مي‌کنيم. اميد است با به کار بردن آن‌ها از اين دام خطرناک به راحتي عبور کنيد و آينده تحصيلي، شغلي، خانوادگي و از همه مهم‌تر آيندة معنوي خود را تضمين نماييد.
ورزش
نوجوان، آتشفشاني از انرژي و نوجواني، دورة فعاليت و جنب و جوش است. اگر اين انرژي و پتانسيل به طور صحيح مديريت نشود، مشکلاتي را براي نوجوان ايجاد مي‌کند که يکي از آن‌ها خودارضايي است. يکي از راه‌هاي مهار و تعديل اين انرژي، ورزش است. البته منظور از ورزش در اينجا، ورزش‌هايي است که به علت تحرک بالا در آن‌ها، انرژي فرد تخليه مي‌شود و خستگي جسمي‌به همراه دارد. جالب اينجاست که در بين نوجوانان ورزشکار، موارد کمتري از خودارضايي گزارش شده است. علتش هم روشن است؛ ورزش باعث دفع انرژي زايد بدن و تعديل قواي جنسي مي‌شود و زمينة خودارضايي را تا حدود زيادي از بين مي‌برد.
همچنين ورزش، علاوه بر اينکه سلامت جسماني فرد را تضمين مي‌نمايد، او را از نظر روحي و رواني هم سرزنده و شاداب مي‌کند. ورزشکاران به همان مقدار که از فايده‌هاي جسمي ورزش صحبت مي‌کنند، از فوائد روحي و رواني آن نيز سخن مي‌گويند. ورزشکاران معمولاً نسبت به افراد کم تحرک، اضطراب و افسردگي کمتري احساس مي‌کنند و آرامش بيشتري دارند. همان طورکه قبلاً گفتيم يکي از علل خودارضايي، اضطراب و نگراني است؛ ورزش با کم کردن اضطراب و ايجاد آرامش، سهم بسزايي در جلوگيري از خودارضايي دارد.
فايدة ديگر ورزش اين است که استقامت نوجوان را در برابر مشکلات و سختي‌ها افزايش مي‌دهد. به ويژه ورزش‌هاي سختي مثل کوهنوردي ،که با خطرات و فراز و نشيب‌هايي همراه است، سرسختي و مقاومت نوجوان را در برابر کشش و جاذبة گناهان زياد مي‌کند و او به راحتي اسير گناه نمي‌شود.
علاوه بر موارد بالا، ورزش‌هاي انرژي بر(مانند شنا، دوچرخه سواری، پياده روی سريع و ...) نوجوان را براي يک خواب آرام و شيرين آماده مي‌سازند. خوابي که باعث رفع خستگي و آرامش اعصاب مي‌شود و اين بسيار مهم است. نوجواناني که کم تحرک هستند، معمولاً شب‌ها دچار بي‌خوابي و يا بدخوابي هستند و نمي‌دانند با انرژي‌هاي مصرف نشدة خود چه کنند. اين انرژي‌ها براي آنان مشکل ساز است و ممکن است آن‌ها را به سمت خودارضايي سوق دهد. براي اينکه سستي و تنبلي، نوجوان را از ادامة فعاليت‌هاي ورزشي‌اش باز ندارد، بهتر است که از ورزش‌هاي گروهي استفاده کند تا از همراهي دوستانش کسب انگيزه کند.
تنظيم برنامةخواب
خواب و استراحت اگر مفيد و به اندازة‌کافي باشد، باعث آرامش جسمي‌و رواني فرد مي‌شود و در سلامت وي و جلوگيري از انحرافات اخلاقي نقش مهمي‌ايفا مي‌کند. امام علي عليه السلام مي‌فرمايد:
به درستي که خواب، سبب تسلط قواي ذهني و استواري و قوت بدن است.
به منظور پيشگيري از خودارضايي، بهتر است نوجوان در تنظيم برنامة خوابش به راهکارهاي زير توجه نمايد و تا جايي که مي‌تواند آن‌ها را اجرا کند:
· شب‌ها زماني به رختخواب برود که کاملاً خسته و آمادة خواب است. اگر به طور کامل خسته نشده باشد، به ناچار مدتی را در رختخوابش بيدار مي‌ماند و چون افکار و انديشه‌هاي شهواني معمولاً در اين مواقع به سراغ نوجوان مي‌آيند، ممکن است براي رهايي از فشار اين افکار دست به خودارضايي بزند. به اين منظور، بهتر است در صورت امکان در طول روز نخوابد تا در اثر خستگي ناشي از فعاليت‌هاي روزانه، شب زودتر و راحت تر به خواب برود. اگر با وجود عدم خستگي، باز هم مجبور است به رختخواب برود (مثلاً به علت قوانين داخل خانه)، کتابي را که به آن علاقه دارد بردارد و مشغول مطالعة آن شود تا خستگي بر او غالب شود و خوابش ببرد.
· اگر ممکن است قبل از خواب کمي‌ورزش کند؛ تا هم انرژي‌اش تخليه شود و هم خستگي بر او غلبه کند تا خواب راحتي داشته باشد.
· هنگام هجوم افکار جنسي، برخيزد و موقعيتش را تغيير دهد. مثلاً وضو بگيرد، کمي‌قدم بزند، مطالعه کند يا ... .
· صبح‌ها ،از خواب که بيدار شد، سريع از رختخواب بيرون بيايد و در حال بيداري در رختخواب نماند. سيلوانوس استاليکي از روان شناسان در اين باره مي‌گويد:
به ياد آوريد که بامدادان، بيدار ماندن در بستر خواب، بسيار زيان خيز است؛ پيکر را سست و ناتوان سازد و وسوسه‌هاي شوم در دل برانگيزد.
هيچ گاه به همراه فرد ديگري در يک رختخواب و يا زير يک لحاف نخوابد.
· اگر در خوابگاه‌هاي دانش‌آموزي به سر مي‌برد، لازم است به هنگام خواب از شوخي‌هاي کلامي‌و بدني ،که ممکن است باعث تحريک شهوت گردد، اجتناب کند.
· دماي اتاقي که در آن مي‌خوابد نبايد خيلي گرم باشد. اين مسأله معمولاً باعث کسالت وي شده، زود برخاستن او را با مشکل مواجه مي‌کند.
· اتاقي که در آن مي‌خوابد از تصاوير تحريک کننده خالي باشد.
· حتماً قسمت اصلي خوابش را در شب قرار دهد. خواب روزانه به هيچ عنوان جاي خواب شب را نمي‌گيرد؛ حتي اگر به لحاظ زماني برابر با آن باشد. خداي مهربان آرامش و آسايش را در شب قرار داده است. پژوهش‌هاي علمي‌صورت گرفته بر روي هشت پرستار، در يکي از بيمارستان‌هاي آلمان ثابت کرده است که خوابيدن در روز، نمي‌تواند بي‌خوابي شب را جبران کند و خواب روز ،حتي در اتاقي ساکت و بدون سروصدا وتاريک، از نظر کيفيت داراي مزايا و ويژگي‌هاي خواب شب نيست. علاوه بر اين، تا مي‌تواند، سعي کند اول شب بخوابد و تا دير وقت بيدار نماند. آزمايش‌هاي محققان نشان مي‌دهد نياز انسان به مرحلة چهارم خواب ،يعني خواب عميق، بيشتر است و اين مرحله از خواب بيشتر در نيمة اول شب رخ مي‌دهد.
· اگر احساس مي‌کند بي‌خوابي او ناشي از يک بيماري است، به پزشک مراجعه کرده، اين مشکل را برطرف نمايد.
· سعي کند خود را عادت دهد که هميشه به پشت بخوابد و هيچ وقت بر روي شکم نخوابد. خوابيدن بر روي شکم وضعيت نامناسبي را براي دستگاه تنفسي، معده و دستگاه تناسلي ايجاد مي‌کند.
· رختخوابي که روي آن مي‌خوابد، خيلي گرم و نرم نباشد. اين کار باعث مي‌شود بدني ورزيده و نيرومند داشته باشد و کمتر تحريک جنسي شود.
· از خوابيدن با لباس زير، نيمه عريان و يا لباس‌هاي خيلي نرم پرهيز نمايد.
· به هيچ عنوان در اتاقي جداگانه و در تنهايي نخوابد. حتي اگر اتاق مستقلي دارد، برای خواب به جايی برود که ديگران هم هستند و اگر مجبور شد در اتاق خودش بخوابد، در اتاقش را طوري باز بگذارد که در معرض ديد ديگران باشد.
· حتماً موقع خواب مثانه خالي باشد. براي اين کار لازم است قبل از خواب به توالت برود.
· هميشه سر و دست‌ها از زير پتو يا لحاف بيرون باشد.
در حد امکان، سعي کند توصيه‌هاي ديني را در مورد خواب انجام دهد؛ کارهايي مثل وضو گرفتن قبل از خواب، بررسي کارهايي که در طول روز انجام داده، تلاوت چند آيه از قرآن با تأمل، به سمت قبله خوابيدن (طوري به پهلوي راست بخوابد که صورتش رو به قبله باشد). اين کارها تأثير زيادي در ايجاد فضاي معنوي دارد و ذهن وقلب انسان را از افکار شيطاني و منحرف حفظ مي‌کند.
تنظيم برنامةغذايي
خوردن زياد برخي غذاها در سنين نوجواني، شهوت را تحريک کرده، مشکل ساز مي‌شوند. نوجواني که به دنبال حفظ کردن خود از تحريکات جنسي و انحرافات اخلاقي است، لازم است برنامه غذايي‌اش را هم کنترل و مديريت کند. به همين منظور پيشنهاداتي در اينجا مطرح مي‌شود که اميدواريم راهگشا باشد:
· حتي المقدور سعي شود غذاي شب، سبک و زود هضم باشد و در ابتداي شب صرف شود؛ يعني بين شام و خواب فاصله باشد.
· شب‌ها، از غذاهايي که مثانه را پر مي‌کنند، کمتر استفاده شود.
· تا جايي که مي‌شود از غذاهاي داراي طبيعت گرم،که تحريک کنندة شهوت هستند، استفاده نشود و يا کمتر استفاده شود.
· از غذاهايي که در طول شب انسان را تشنه مي‌کنند، کمتر استفاده شود.
· از نوشيده قهوه، نسکافه، چاي زياد و خوردني‌ها و نوشيدني‌هايي که خواب را مختل مي‌کنند، پرهيز شود.
· از پرخوري و پرکردن معده پرهيز شود. پرخوري زيان‌هاي زيادي به همراه دارد؛ زيان‌هايي مثل کسالت و تنبلي، افزايش خواب، دل مردگي و قساوت قلب، بدبو شدن دهان، بالا رفتن هزينه‌هاي زندگي، پريشان شدن خواب، ايجاد بيماري‌هاي مختلف و ... . يکي ديگر از ضررهاي پرخوري تحريک شهوت است. براي پرهيز از پرخوري به ما دستور داده شده است، زماني که به طور کامل سير نشده‌ايم و هنوز ميل به غذا داريم، از خوردن دست بکشيم.
فرار از تنهايي
همان طور که در فصل اول ذکر شد، يکي از زمينه‌هايي که فضا را براي خودارضايي آماده مي‌کند، تنهايي است. زيرا در تنهايي، افکار و وسوسه‌هاي شيطاني به سراغ نوجوان مي‌آيد و او را به سمت گناه سوق مي‌دهد. نوجوان بايد هميشه از تنهايي فرار کند. هيچ وقت تنها در خانه نماند. کارهايش را طوري برنامه ريزي کند که اوقاتي را که در خانه سپري مي‌کند، هميشه کسي در خانه باشد. در خانه هم سعي کند به تنهايي در اتاقي نباشد. براي مطالعه و کارهايي که نياز به تمرکز دارد سعي کند، از کتابخانه و سالن‌هاي مطالعه استفاده کند و اگر امکانش نيست حتماً درب اتاقي که در آن مطالعه مي‌کند باز باشد تا ديگران به راحتي بتوانند رفت و آمد کنند و او ببينند.
قطع ارتباط با دوستان منحرف
گفتيم يکي از علل خودارضايي، دوستي و رفاقت با دوستان منحرف است. اگر نوجوان، دوستان نابابي دارد، براي پيشگيري از ابتلا به خودارضايي حتماً از اين مارهاي خوش خط و خال فاصله بگيرد تا از زهرهاي کشندة آنان جان سالم به در برد. بايد در اين موارد مهارت نه‌گفتن را فرا گيريم و به کار ببنديم. از اينکه ممکن است مسخره شويم و ما را بي‌عرضه بخوانند نهراسيم و راهي را که مطمئنيم درست است بپيماييم.
تا تواني مي‌گريز از يار بد يار بد بدتر بود از مار بد
مار بد تنها تو را بر جان زند يار بد بر جان و بر ايمان زند
البته چون انسان موجودي اجتماعي است و به داشتن روابط دوستانه با ديگران نياز دارد، سعي کنيد با پيدا کردن و نگهداشتن دوستان خوب و سالم، زمينه حضور افراد ناباب و مشکل آفرين را در حلقة دوستانتان از بين ببريد.
پرهيز از عوامل تحريک کننده
يکي از عوامل تحريک کنندة شهوت در نوجوانان، ديدن تصاوير و صحنه‌هاي مستهجن است. ميل جنسي در نوجوان در اوج خود قرار دارد؛ به همين خاطر ديدن عکس‌ها و صحنه‌هاي مبتذل، تأثيرات مخربي بر ذهن و روح نوجوان مي‌گذارد. ضمن اينکه ديدن آن‌ها اعتياد آور است و نوجوان را به سوي خود مي‌کشاند و در باتلاقي خطرناک فرو مي‌برد. تصاويري که ديده است، دائماً مقابل چشمانش مجسم مي‌شوند و چون هيچ راه منطقي و شرعي براي ارضاي شهوتش پيدا نمي‌کند، به سمت خودارضايي کشيده مي‌شود. چشم چراني، صحبت غير ضروري و شوخي کردن با نامحرم و همچنين صحبت در مورد مسائل جنسي و يا خواندن آن‌ها، از ديگر عوامل تحريک کنندة شهوت مي‌باشند که بايد از آن‌ها اجتناب نمود. دوستي و ارتباط به اصطلاح عاطفي با جنس مخالف نيز از مواردي است که شهوت را تحريک کرده، زمينه‌ساز ابتلا به خودارضايي است. به طور کلي مي‌توان گفت، نوجوان براي جلوگيري از طغيان شهوتش، بايد جلوي مقدمات آن را بگيرد و کارهايي که شهوت را تحريک مي‌کند ترک کند. درست مثل کسي که انباري پر از چوب يا کاغذ دارد. براي جلوگيري از آتش سوزي و ايجاد خطر، به او توصيه مي‌شود نکات ايمني را رعايت نمايد. به عنوان مثال براي گرم کردن فضاي انبارش از نفت يا بنزين استفاده نکند و يا سيگارش را در آنجا خاموش نکند؛ چرا که اگر آتش سوزی اتفاق بيفتد، معلوم نيست بتواند جلوي گسترش آن را بگيرد و حتي اگر هم بتواند آتش را مهار کند، باز هم خساراتي بر او وارد خواهد شد. نوجواني که به هيچ عنوان چشم و گوش خودش را کنترل نمي‌کند، به هر صحنه‌اي نگاه مي‌کند، هر فيلم وعکس و کليپي را مي‌بيند، در روابطش با جنس مخالف حريمي‌براي خودش قائل نيست، در محيط‌هاي آلوده به گناه حضور مي‌يابد، در مورد مسائل جنسي سخن مي‌گويد و ... نبايد انتظار داشته باشد که بتواند شهوتش را کنترل کند.
در چنين مواقعي بهتر است در صورت انجام دادن يکي از اين کارها، جريمة سنگيني براي خودش قرار دهد. جريمه‌اي که نقش بازدارندگي داشته باشد و تلخي آن در ذهنش باقي بماند تا بار ديگر سراغ آن کار نرود.
کنترل نگاه
چشم چراني و نگاه‌هاي شهوت آميز به نامحرم و حتي به محارم، از عوامل تحريک کنندة ميل جنسي در افراد است. در مقابل، يکي از مهارت‌هاي بسيار مهم و تأثير گذار در کنترل غريزة جنسي، کنترل نگاه است. قرآن کريم در دو فرمان جداگانه به مردان و زنان مسلمانان دستور مي‌دهد که نگاه خود را کنترل کرده، به نامحرم خيره نشوند. برخي از زنان و دختران به اشتباه خيال مي‌کنند که دستور کنترل نگاه در برابر نامحرم، فقط مخصوص مردان است؛ در حالي که در دستورات ديني ما زنان هم از نگاه کردن به نامحرم منع شده‌اند. ام سلمه ، همسر پيغمبر اکرمصلي الله عليه و آله و سلم، نقل مي‌کند: پس از نازل شدن آية حجاب، روزي من و ميمونه، نزد رسول خدا بوديم که ابن مکتومِ نابينا وارد شد. حضرت به ما فرمود: پشت پرده قرار گيريد. ما گفتيم: اي رسول خدا مگر نه اين است که او نابيناست و ما را نمي‌بيند؟! حضرت در پاسخ فرمود: آيا شما دو نفر هم نابينا هستيد؟ آيا او را نمي‌بينيد؟
کنترل چشم و نگاه علاوه بر اينکه از طغيان ميل جنسي جلوگيري مي‌کند، فايده‌هاي ديگري از جمله برخورداري از آرامش فکري، اعتماد ديگران به فرد و چشيدن لذت ايمان و عبادت را به همراه دارد.
در مورد چشم چراني و چگونگي اثرات آن بر ذهن و خيال انسان در فصل اول سخن گفتيم و نيازي به تکرار نيست.
کنترل خيال
همان طور که حواس ظاهري نقش مهمي‌در تحريک ميل جنسي دارند، فکر و خيال پردازي نيز سهم بسزايي در اين زمينه به خود اختصاص مي‌دهد. بعضي از نوجوانان در کنترل حواس ظاهري خود موفقند؛ ولي کنترل فکر و خيال را خيلي جدي نمي‌گيرند و از همين‌جا ضربه مي‌خورند. دائماً در خيال خود صحنه‌هاي غير اخلاقي را تجسم مي‌کنند و همين امر ممکن است آن‌ها را به سمت گناه سوق دهد. امام علي عليه السلام در اين زمينه مي‌فرمايد:
هرکس زياد به فکر گناهان باشد، عاقبت به سمت گناه کشيده مي‌شود.
حضرت عيسي عليه السلام در کلامي‌دلنشين و زيبا گناه را به آتش و فکر گناه را به دود آن تشبيه فرموده است
شعلة آتشي که در يک اتاق روشن است، حتي اگر اتاق را به آتش نکشد، سياهي و دودش اتاق را خراب کرده، باعث تيره شدن ديوارها و وسايل اتاق مي‌گردد.
خوب است نوجوان، هميشه موضوعاتي براي فکر کردن در ذهنش داشته باشد ، موضوعاتي علمي، اجتماعي، سياسي، اعتقادي و مذهبي و ... و هر زمان که افکار و تخيلات جنسي به ذهنش هجوم آوردند، با پرداختن به آن موضوعات خودش را از شر افکار و وسوسه‌هاي شيطاني نجات بخشد. همچنين مي‌تواند با مطالعة کتاب‌هاي مورد علاقه، خيال و فکرش را مهار کند و در اختيار بگيرد.
مديريت اوقات فراغت
پرکردن و برنامه ريزي براي اوقات فراغت معمولاً يکي از مشکلاتي است که افراد با آن روبرو مي‌شوند. به دليل تعطيلات زياد نظام آموزش و پرورش، اين معضل در مورد نوجوانان بيشتر مطرح است. بيکاري و نداشتن برنامه براي اوقات فراغت آسيب‌زاست و آفت‌هاي زيادي به همراه دارد. انسان موجود عجيبي است و دائماً ذهن و خيالش فعاليت مي‌کند. اگر قوة خيال آزاد باشد و انسان اين نيرو را در اختيار خودش نگيرد، به فساد کشيده مي‌شود. حضرت علي عليه السلام مي‌فرمايد:
اگر نفس را به کاري مشغول نکني، او تو را به خودش مشغول مي‌سازد.
نفس انسان با خيلي از چيزها فرق مي‌کند. يک انگشتر اگر براي مدتي روي طاقچه‌اي بي استفاده بماند، اتفاقي نمي‌افتد؛ ولي نفس انسان مثل انگشتر نيست؛ هميشه بايد مشغول به کاري باشد. اگر به او کار نداشته باشيد، او شما را به آنچه که دلش مي‌خواهد وادار مي‌کند؛ مثلاً قوة تخيل را به کار مي‌اندازد و همين خيالات است که انسان را به هزاران نوع گناه مي‌کشاند. پس برنامه ريزي براي اوقات فراغت بسيار مهم است. هر نوجواني بايد براي اوقات فراغتش به ويژه تعطيلات طولاني ، مثل تابستان و ايام نوروز، برنامه داشته باشد. ياد گرفتن برخي حرفه‌ها يا هنرهايي مثل خوشنويسي، هنرهاي رايانه‌اي، آموزش شنا، پرورش گل و سبزي در خانه، توليد محصولات هنري و يا تفريحات سالم چند نمونه از فعاليت‌هايي است که نوجوان مي‌تواند در اوقات فراغتش انجام دهد.
10. کار و اشتغال
در اسلام بيکاري نکوهش شده و کار به عنوان يک امر مقدس، شناخته شده است. در حديث آمده است که خداوند مؤمني را که داراي يک حرف‌هاست و بدان اشتغال دارد، دوست دارد،اما کسي که بيکار، بگردد و بار خود را بر دوش مردم بيندازد، مورد لعنت خداست. بيکاري يکي از مشکلاتي است که خودش علت بسياري از انحرافات و گناهان است. بيکاري ،به ويژه براي نوجوان، که منبع انرژي متراکم است و ذهنش پر است از افکار گوناگون، بسيار مشکل آفرين است و او را به سمت انحراف مي‌کشاند. از طرفي کار و اشتغال به نوجوان کمک مي‌کند تا اين انرژي و نيرو را در مسير درست صرف کند. علاوه بر اين، کار مانعي جدي براي گرايش به انحرافات اخلاقي است. موريس دبس روان شناس چنين مي‌گويد:
اگر بکوشيم نوجوانان و جوانان را به زندگي سالم و فعال عادت دهيم وآن‌ها را از بيکاري و تنهايي دور کنيم، با مرض خودارضايي مبارزه کرده‌ايم.
بسياري از نوجوانانِ دانش‌آموز در ايام تعطيلات تابستان که مدارس تعطيل است، سر کار مي‌روند و ضمن ياد گرفتن يک حرفه و به دست آوردن درآمد اقتصادي، خودشان را از آفات بيکاري حفظ مي‌کنند. اين کار براي نوجواناني که به هر دليلي‌ترک تحصيل کرده‌اند و يا پس از گرفتن ديپلم، قصد ادامة تحصيل ندارند، ضروري به نظر مي‌رسد. البته توجه به اين نکته ضروري است که محيطي که نوجوان براي کار انتخاب مي‌کند، بايد سالم و پاک باشد و خودش نوجوان را آلوده نسازد. در طول سال تحصيلي هم که تراکم درس‌ها به نوجوان اجازه نمي‌دهد سر کار برود، مي‌تواند فعاليت‌هايي را براي خودش برنامه ريزي کند.
کار و اشتغال علاوه بر اينکه باعث تخلية انرژي‌هاي ذخيره شده و زائد بدن انسان مي‌شود، نشاط و آرامش رواني وي را هم فراهم مي‌کند.يعني بهداشت رواني فرد را تأمين مي‌کند. ولتر نويسندة معروف چنين مي‌گويد:
هر وقت احساس مي‌کنم که درد و رنج بيماري مي‌خواهد مرا از پاي درآورد، به کار پناه مي‌برم و کار بهترين درمان دردهاي دروني من است.
پاسکال دانشمند معروف فرانسوي هم مي‌گويد:
مصدر کليه مفاسد فکري و اخلاقي، بيکاري است و هر کشوري که بخواهد اين عيب بزرگ اجتماعي را رفع کند، بايد مردم را به کار وادارد تا آرامش کلي در وجود افراد برقرار شود.
11. روزه گرفتن
گفتيم يکي از راه‌هاي پيشگيري از ابتلا به خودارضايي، پرهيز از پرخوري است که يکي از رو ش‌هاي آن، روزه گرفتن است. روزه علاوه بر اينکه نوجوان را در حصاري از معنويت قرار داده، انرژي رواني او را به سمت هدف‌هاي والا جهت مي‌دهد، همچنين باعث کاهش کالري ذخيره شده در بدن مي‌گردد؛ در نتيجه انرژي حاصل از مواد غذايي در بدن کم مي‌شود و اين امر در کاهش ميل جنسي مؤثر است. روزي شخصي خدمت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم رسيد و گفت به علت شرايط نامناسب مالي فعلاً توانايي ازدواج ندارم و از حضرت راهي براي مهار شهوتش خواست. يکي از توصيه‌هايي که پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم به او فرمودند اين بود که زياد روزه بگير. در توصيه ديگري رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم چنين مي‌فرمايد:
اي جوانان به شما سفارش مي‌کنم ازدواج کنيد و همسري براي خود برگزينيد و اگر شرايط ازدواج را نداريد زياد روزه بگيريد؛ زيرا روزه توان جنسي را کنترل و تعديل مي‌کند.
نوجوان اگر بتواند هفته‌اي يکي دو روز، روزة مستحبي بگيرد براي کاهش غريزة جنسي‌اش بسيار مفيد است. اگر توان آن را ندارد و يا شرايط روزه گرفتن مهيا نيست، مقدار غذايش را کاهش و فاصلة بين وعده‌هاي غذايي را افزايش دهد. روزه علاوه بر کاهش ميل جنسي، فايده‌هاي ديگري هم دارد که يکي از آن‌ها تقويت نيروي تقوا در وجود فرد است.[1] تقوا نيروي بازدارندة فرد درمقابل گناهان و آلودگي‌هاست. نيرويي دروني است که هميشه همراه انسان است و او را از دست زدن به کارهاي غير شرعي و حرام باز مي‌دارد. يکي ديگر از آثار روزه گرفتن، تقويت نيروي اراده است که در پيشگيري از خودارضايي نقش مهمي‌را ايفا مي‌کند.
12. بلند نگه داشتن موهاي بدن
يکي ديگر از مواردي که شهوت را کم مي‌کند، بلند نگه داشتن موهاي بدن است. در برخي از احاديث هم به اين مطلب اشاره شده است. يکي از توصيه‌هايي که پيامبر عزيزمان به فردي که به خاطر بي‌پولي، توانايي ازدواج نداشت فرمودند، اين بود که موهاي بدنت را بلند کن. امام علي عليه السلام هم مي‌فرمايد:
افزايش مو در بدن، شهوت را قطع مي‌کندالبته نوجواني که به اين دستور عمل مي‌کند، بايد به بهداشت بدنش اهميت زيادي بدهد که مبادا بر اثر بلند شدن موهاي بدن ميکروب‌ها و بيماري‌ها گريبانگيرش شود. علاوه بر اين، پاکيزه نبودن موهاي اطراف عورت، باعث خارش آن موضع مي‌شود و خودِ خاراندن ممکن است زمينة لذت بردن و در ادامه خودارضايي را فراهم کند.
13. نکاتي در مورد حمام رفتن
حمام يکي از جاهايي است که زمينة ابتلا به خودارضايي در آنجا فراهم است. چون در زمان حمام رفتن، نوجوان تنهاست و گفتيم که يکي از علل خودارضايي، تنهايي است. بعضي از نوجوانان به بهانة تميزي و يا به علت داشتن وسواس، وقت زيادي را در حمام مي‌گذرانند که بسيار غلط است. نوجوان بهتر است براي حمام رفتن، به نکات زير توجه نمايد و آن‌ها را به کار ببندد:
· مدت حمام تا جايي که ممکن است کوتاه باشد و در صور امکان از پانزده دقيقه بيشتر نشود.
· در حمام به طور کامل عريان نشود و لباس زيرش را تا لحظات آخر بر تن داشته باشد.
· از ليف و صابون زدن به اندام تناسلي اجتناب نمايد و به شستن آن با آب کفايت کند.
· از دست ورزي و بازي کردن با اعضاي بدنش ، به ويژه ناحية آلت تناسلي، خودداري نمايد.
· به هيچ عنوان به بدن خودش ، به ويژه ناحية آلت تناسلي، نگاه نکند ( نه به طور مستقيم و نه در آينه).
· در صورت نياز به از بين بردن موهاي زائد بدن، به جاي تيغ از پودرهاي بهداشتي موبر استفاده نمايد.
· از پوشيدن لباس‌هاي تنگ و چسبان ، به خصوص لباس زير، اجتناب کند.
· . استفاده از کشِ شوک
· يکي از روش‌هايي که براي پيشگيري مناسب است، توجه به آسيب‌ها و عوارض خودارضايي است. خوب است که نوجوان عزيز زماني که مورد هجوم افکار شيطاني و تحريک کننده قرار مي‌گيرد و شهوت به او فشار مي‌آورد، کمي‌در مورد آسيب‌هاي خودارضايي فکر کند. ببيند آيا مي‌ارزد براي رسيدن به لذتي زودگذر و موقت، آن همه عوارض و آسيب‌ها را به جان بخرد. براي اين کار مي‌تواند يک کش به دست خود ببندد و هر زمان که مورد فشار ميل جنسي قرار گرفت، چندين بار اين کش را بکشد و رها کند. با اين کار دردي در دستش احساس مي‌کند و شوک خفيفي بر او وارد مي‌شود و با اين شوک به ياد ضررها و آسيب‌هاي اين کار مي‌افتد. ضررهايي که برخي آز آن‌ها زندگي وي را مختل کرده، عاقبت خوشي هم به همراه نخواهد داشت.
15. پرورش و تقويت ايمان و معنويت
مواردي که در بالا ذکر شد، در پيشگيري از انحرافات اخلاقي و طغيان شهوت مؤثر و راهگشايند. اما شايد مهم‌ترين عامل پيشگيري از انحرافاتي مثل خودارضايي، پرورش معنويت و تقويت ايمان باشد. ايمان يک نيروي دروني است که فرد را در مقابل گناهان و لغزش‌ها بيمه کرده، از او محافظت مي‌نمايد. اگر نوجوان با تمام وجود باور کند که تمام کارهايي که انجام مي‌دهد و حتي فکرهايي که در ذهن دارد، زير ذره بين است و خدا مراقب اوست و لحظه‌اي از او غفلت نمي‌کند،شرم و حيا به او اجازه نمي‌دهد که مرتکب گناه شود. اگر باور داشته باشد که اين کار ضررهاي معنوي و سرانجامِ بدي در پي دارد، هيچ وقت به سراغ اين کار نمي‌رود.تا زماني که نيروي ايمان و تقوا در وجود انسان بارور و تقويت نگردد، هيچ ضمانتي براي دوري از شهوت و انحرافات اخلاقي وجود ندارد؛ به خصوص در وضعيت کنوني که عوامل تحريک کنندة شهوت، بسيار زياد است. بنابراين قبل از هر چيزي ضروري است نيروي ايمان و تقوا را در وجود خويش بارور کند. نماز، دعا و خواندن قرآن از جمله کارهايي هستند که فرد را در اين راه ياري مي‌کنند. قرآن در مورد نماز مي‌فرمايد:
همانا نماز (انسان را) از زشتي‌ها و گناه باز مي‌دارد.
اگر ما در هر روز حداقل پنج وعده دوش بگيريم و خودمان را تميز کنيم، آيا ميکروب و آلودگي‌اي در بدنمان باقي مي‌ماند؟ نماز تقريباً چنين حالتي دارد. نمازهاي پنج گانه ،که بر ما واجب است، و همچنين نمازهاي مستحبي، انسان را از آلودگي‌هاي روحي پاک کرده، سپري هستند در برابر گناهاني که سلامتي روح ما را تهديد مي‌کنند. امام علي عليه السلام مي‌فرمايد:
نماز دژي است در برابر حملات شيطان.
طبيعتاً نماز وقتي اين ويژگي‌ها را دارد که انسان سعي کند آداب و شرايط آن را رعايت کند.
ادامه دارد.........
سید مصطفی دیانت مقدم
