«به استعداد خودت ايمان داشته باش، همانطور که به خدا ايمان داري. روح تو پاره اي از آن «واحد» بزرگ است، نيروهايي که در تو هست، مانند درياي وسيعي، عميق و بي پايان است.[1]
ويلکو
«هيچ راهي، بهتر از آنکه به مشکلات منتهي مي گردد، انسان را به سر منزل احتياط و مآل انديشي نمي رساند، دست تواناي مصائب بهتر از انگشتان نيکبختي و اقبال، هر خطا و اشتباهي را به انسان نشان مي دهد.[2]»
دانيال
از مناسبات انساني جوانان در زندگي؛ رابطة آنان با خويشتن خود مي باشد. و چگونگي اين رابطه بر ارتباطات آنان با جامعه، خانواده، خدا و هستي، نيز انرژي تعيين کننده دارد.
رابطه جوان و خويشتن در چند مقولة فرعي تر به طور دقيق اين گونه تبيين مي شود:
(درک) کشف خود، پذيرش خود، علاقه به خود (حب ذات) و ابراز خود (ابراز وجود، اثبات ذات) با اين توضيح که جوان، ابتدا در صدد کشف ظرفيتهاي پنهان خويش بر مي آيد تا بتواند خود را درک کند و اين امر، علاوه بر مهارتهاي خودشناسي، در پرتو معاشرت سازنده با ديگران، حاصل مي شود. پس از آن جوان، موجوديت خويش اعم از قابليتها و نارساييهايش را مي پذيرد و اصطلاحاً با واقعيت سازگار مي شود و در مرحلة بعد؛ علاقه به خويشتن، از راه مي رسد که اين علاقه در همة اشخاص، ضرورتا، در حدي معتدل، تنظيم نمي شود، بلکه بعضاً حالت افراط يا تفريط نيز به خود مي گيرد. و در نهايت پس از وصول به اين مرحله، موقعيت مناسبي براي ابراز خود يا «ابراز وجود» مهيا مي شود.
آثار برجسته اي که در پرتو ابراز وجود، حاصل مي شود، عمدتاً عبارتند از: خود شکوفايي[3] (تحقق خويشتن)، تأمين يک نياز اساسي رواني، مساعدت در جهت سلامت روحي، تقويت حس خوشبيني، پرورش اعتماد به نفس و بهبود مناسبات انساني با ديگران، که البته هر يک از مفاهيم مذکور، نياز بيشتري به توضيح و تبيين دارد که از عهدة اين بحث خارج است و صرفاً به ذکر آثار اکتفا مي شود.
در مقابل اگر، فرد نتواند به خوبي نياز به ابراز وجود را در خويش تأمين نمايد، ناگزير به واکنشهايي دست مي زند که خالي از نگراني و مخاطره نيست، به عنوان مثال، جواني که نمي تواند از طرق مثبت ابراز وجود نمايد، به «منفي گرايي[4]» روي مي آورد و به مقابله به جبهه گيري در قبال اطرافيان و همسالان اقدام مي نمايد و سعي بر آن دارد که از موضعي خصمانه و منفي با ديگران مواجه شود. حتي بايد اذعان کرد که برخي از پديده هاي رفتاري نامطلوب نظير دروغ، تظاهر به موفقيت، اغراق در ارزيابي خويشتن و مبالغه در تواناييهاي شخصي، زماني در شخصيت جوان، ظاهر مي شوند که وي فرصتهاي مناسب را براي «ابراز وجود» به صورت مثبت و سازنده از دست داده و در کمال نا اميدي، به شيوه هاي منفي، روي آورده است.
پيشنهادهايي براي تأمين ابراز وجود جوانان
1. قبلاً اشاره نموديم که «ابراز وجود» متکي و منوط به «کشف و شناخت خود» است. از اين روي، رسانه ها مي توانند با ارائة مباحثي ساده و مفيد در زمينة «خودشناسي عملي» جوانان را در «شناخت خويشتن» ياري دهند تا آنان بتوانند در موقعيت ابراز وجود، به موقع و صحيح عمل کنند.
2. «توانايي سخن گفتن» يا «فن بيان» زير مجموعة «ابراز وجود» است. با طرح مباحث عملي و کاربردي در اين زمينه به ويژه در رسانه ها، جوانان را آموزش دهيم تا هم بتوانند «خوب صحبت» کنند و نيز «صحبت خوب» داشته باشند. که اولي ناظر به «روش» و دومي ناظر به «محتوا» است.
3. نقش اطلاعات عمومي و دانش هاي جنبي زندگي در توانايي ابراز وجود جوانان، غيرقابل انکار است. آنان که اطلاعات وسيعي از جهان بيرون و جهان درون خويش دارند، به طور قابل ملاحظه اي بيش از سايرين مي توانند، وجود خويش را به منصة ظهور برسانند.
4. جوانان به همان اندازه که نياز به «خوب سخن گفتن» براي ابراز وجود دارند، نياز به «خوب شنيدن» از جانب ديگران نيز دارند. اگر بتوانيم اين مفهوم را گسترش دهيم که در صورت تمايل جوانان به سخن گفتن برايشان شنونده خوب، پر حوصله و باتجربه اي باشيم، در اين صورت آنان را براي ابراز وجود ياري نموده ايم. از ياد نبريم که هنر «خوب شنيدن» در روابط انساني، مکمل «هنر خوب گفتن» محسوب مي شود.
5. مدارس، کانونهاي فرهنگي و تربيتي و دانشگاهها در تقويت ابراز وجود و از جمله هنر سخن گفتن، نقش قابل ملاحظه اي دارند. ضروري است در فرصتهاي مناسب با تشکيل کلاسهاي فن بيان، براي جوانان، ظرفيت وجودشان را افزايش دهيم.
6. آموزش «شيوه هاي کاربردي» تقويت اعتماد به نفس فرزندان به والدين به ويژه از طريق رسانه هاي گروهي، فرصت مطلوبي است تا اين دسته از والدين، خود از برترين افرادي باشند که مي توانند اعتماد به نفس فرزند خويش را تقويت نمايند.
7. براي تأمين نياز مورد نظر، چنانچه به والدين، مربيان، معلمان و دبيران بياموزيم که فرزند (دانش آموز) خود را همان گونه که هست بپذيرند و حدود انتظاراتشان را با امکانات وي تطبيق دهند، عملاً در جهت تأمين ابراز وجود نوجوانان و جوانان، گام برداشته ايم و در اين صورت، در زمينة رشد و تعالي آنها کوشيده ايم.
8. نوجوانان و جوانان، متذکر اين واقعيت باشند که مطمئن ترين راه ابراز وجود، «عمل» آنان است. زيرا آنچه در «عمل» از آدمي سر مي زند به مراتب بيش از «سخن» در اثبات لياقتشان تأثير دارد.
[1]. لوئي اسوت ماردن، پيروزي فکر، ترجمه رضا سيد حسيني، ص 162.
[2] . ساموئل اسمايلز، اخلاق، ترجمة محمد سعيدي، ص 478.
[3] . self- actualization.
[4] . NEGATIVISM.
محمد رضا شرفي - جوان و نيروي چهارم زندگي، ص 9 - 12
