سبحان اللّه آدمی کیست؟
 
اگر سیر بخورد، گویند مست است و اگر گرسنه باشد، گویند دیوانه است.
 
اگر ترک دنیا و علایق آن نماید، گویند«رهبانیة ابتدعوها[1]- ترک دنیایی که از خود درآوردند» و اگر به علایق دنیا آلوده شود، گویند«إنّما أموالکم و أولادکم فتنة[2]- مال و اولاد شما وسیله آزمایش اند»
 
اگر خفته است، مردار است و اگر بیدار است، متحیر در کار.
 
اگر به دنبال شناخت و معرفت برود، گویند«و ما امروا إلّا لیعبدوا اللّه مخلصین[3]- فرمان نیافتند جز این که خدا را بپرستند» و اگر از علم و عبادت کناره گیرد، گویند«و ما خلقت الجنّ والإنس إلّا لیعبدون[4] - جن و انس را جز برای این که مرا بپرستند، نیافریدم»
 
اگر بخواهد تحصیل شناختن پروردگار کند، گویند«ما للتّراب وربّ الأرباب- خاک را با رب الارباب چه کار؟» و اگر ترک معرفت نماید، گویند«کنت کنزاً مخفیاً فأحببت أن اعرف - گنج مخفی بودم که دوست داشتم شناخته شوم»
 
اگر شفیع طلبد، گویند«لایشفعون إلّا لمن ارتضی[5]- جز برای کسی که خدا بپسندد، شفاعت نمی کنند» خطاب شنود، و اگر نومید شود، گویند«لاتقنطوا[6]- نا امید نشوید»
 
اگر ایمن شود، گویند «أفأمنوا مکراللّه[7]- آیا از مکر و عذاب خدا ایمن هستید؟» و اگر فارغ نشیند، خطاب آید که «والّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا[8]- کسانی که برای به دست آوردن بهشت تلاش کنند، راه های هدایت خویش را به آنها نشان می دهیم»
 
اگر جهد کند، ندا رسد که «یختصّ برحمته من یشاء[9]- خداوند به هر  که بخواهد رحمت خود را اختصاص می دهد» و اگر فریاد کند، گویند «لایسئل عمّا یفعل و هم یسئلون[10]- خدا از آنچه انجام می‏دهد، بازخواست نمی‏شود و آنان در برابر خدا بازخواست خواهند شد» در راه او شکسته دلی می خرند.»
 

پی نوشت ها:
--------------------------------------------------------------------------------
 

[1]. حدید، آیه 27.
 

[2]. تغابن، آیه 15.
 

[3]. بینه، آیه 5.
 

[4]. ذاریات، آیه 56.
 

[5]. انبیا، آیه 28.
 

[6]. زمر، آیه 53.
 

[7]. اعراف، آیه 99.
 

[8]. عنکبوت، آیه 69.
 

[9]. آل عمران، آیه 74.
 

[10]. انبیا، آیه 23.
 

منبع

کتاب خزائن، اثر مرحوم ملا احمد نراقی، ص52.