اذان
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
قُمْ يا بِلالُ فأرِحْنا بالصَّلاةِ؛۱
۰.بلال! برخيز و ما را با نماز آسايش بخش.
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنّ الشَّيطانَ إذا سَمِعَ النِّداءَ بالصَّلاةِ هَرَبَ؛۲
۰.شيطان چون بانگ دعوت به نماز را بشنود، بگريزد.
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
يُغْفَرُ للمؤذّنِ مَدُّ صَوتِهِ و بَصَرِهِ، و يُصدِّقُهُ كلُّ رطْبٍ و يابِسٍ، و له مِن كُلِّ مَن يُصلّي بأذانِه حَسَنةٌ؛۳
۰.مؤذّن تا جايى كه صدايش مىرسد و نگاهش كار مىكند به همان اندازه آمرزيده مىشود و هر خشك و ترى [گفته] او را تصديق میكند و به تعداد هر نفرى كه با اذان او نماز بگزارد حسنهاى برايش منظور مىشود.
۰.کنز العمّال:
عن رسولِ اللهِ صلی الله علیه و آله: ما مِن رَجُلٍ يكونُ بأرضٍ قِيٍّ فيؤذّنُ بِحضرةِ الصَّلاةِ و يُقِمُ الصَّلاةَ إلاّ صلّى خَلفَهُ مِنَ الملائكةِ ما لا يُرى طَرَفاهُ؛۴
۰.پيامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: كسى نيست كه در دشتى باشد و به هنگام نماز اذان بگويد و نماز بر پاى دارد، مگر آن كه پشت سر او صفى از فرشتگان كه دو سوى آن ناپيداست، به نماز مىايستند.
۰.امام علی علیه السلام:
لِيؤذّنْ لَكُم أفصحُكُمْ، وَ لْيؤمّكُمْ أفقهُكُم؛۵
۰.بايد فصيحترين فرد شما اذان بگويد، و آگاهترينِ شما به مسائل دينى، امامت [نمازتان] را به عهده گيرد.
۰.امام زین العابدین علیه السلام:
حَقُّ المؤذّنِ أن تَعلمَ أنّه مُذكِّرٌ لكَ ربَّكَ عز و جل، و داعٍ لكَ إلى حَظِّكَ، و عونُكَ على قضاءِ فَرْضِ اللهِ عليكَ، فاشْكُرْهُ على ذلكَ شُكْرَكَ للمُحْسِنِ إليكَ؛۶
۰.حقّ مؤذّن اين است كه بدانى او پروردگار عز و جل تو را به يادت میآورد و تو را به بهرهات فرا میخواند و يارىات میرساند تا واجب الهى را بگزارى. پس، براى اين كارها از او سپاسگزارى كن، همچنان كه اگر كسى به تو خوبى كند تشكّر میكنى.
۰.امام حسین علیه السلام:
كنّا جُلُوسا في المسجدِ، إذ صَعِدَ المؤذّنُ المَنارةَ، فقالَ: «الله أكبر، الله أكبر»، فَبكى أميرُ المؤمنينَ عليُّ بنُ أبي طالبٍ علیه السلام و بَكينا بِبُكائِه، فلمّا فرغَ المؤذّنُ قال: أ تَدْرونَ ما يَقولُ المؤذّنُ؟ قلنا: اللهُ و رَسُولُهُ و وصيُّهُ أعلمُ، فقالَ: لو تَعلمونَ ما يَقولُ لَضَحِكْتُم قليلاً و لَبَكيتُم كثيرا!
فَلِقولِه: «الله أكبر» مَعانٍ كَثيرةٌ، منها أنّ قولَ المؤذّن «الله أكبر» يَقَعُ على قِدَمِهِ و أزليّتِهِ و أبديّتِهِ و عِلْمِهِ و قوّتِهِ و قُدرتِهِ و حِلْمِهِ و كَرَمِهِ وجُودِهِ و عَطائِه و كِبْريائِه؛۷
۰.در مسجد نشسته بوديم كه مؤذّن بالاى گلدسته رفت و گفت: «الله اكبر، الله اكبر». امير مؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام گريست و ما نيز از گريه او گريستيم. وقتى مؤذّن اذان را تمام كرد، امام فرمود: آيا مىدانيد مؤذّن چه مىگويد؟ عرض كرديم: خدا و پيامبر و وصىّ او بهتر مىدانند. فرمود: اگر مىدانستيد كه چه مىگويد كم مىخنديديد و بسيار مىگريستيد. «الله اكبر» مؤذّن معانى بسيار دارد؛ از جمله اين كه «الله اكبر» بيانگر قديم بودن و ازليّت و ابديّت خداوند و علم و نيرو و قدرت و حلم و كرم و جود و عطا و كبرياى او مىباشد.
۰.امام زین العابدین علیه السلام:
حدّثَتْني أسماءُ بنتُ عُمَيسٍ قالتْ: حدّثَتْني فاطمةُ(: لمّا حَمَلت بالحَسَن علیه السلام و ولَدته جاءَ النّبيُّ صلی الله علیه و آله... و أذّنَ في اُذنِه اليُمنى و أقامَ في اُذنهِ اليُسرى... فلمّا كان بعدَ حَوْلٍ وُلِد الحُسينُ علیه السلام، و جاء النّبيُّ صلی الله علیه و آله فقالَ: يا أسماءُ هَلُمِّي ابنِي، فَدَفعتهُ إليه في خِرْقةٍ بيضاءَ، فأذّنَ في اُذنهِ اليُمنى و أقامَ في اليُسرى و وَضَعه في حِجْرهِ، فبكى.۸
۰.اسماء بنت عميس از قول فاطمه( برايم گفت كه وقتى حسن علیه السلام را حامله شدم و او را به دنيا آوردم، پيامبر صلی الله علیه و آله آمد... و در گوش راستش اذان گفت و در گوش چپ او اقامه... يك سال بعد كه حسين علیه السلام به دنيا آمد باز پيامبر صلی الله علیه و آله آمد و فرمود: اى اسماء! فرزندم را بياور؛ من آن حضرت را در پارچهاى سفيد به دست پيامبر دادم و آن بزرگوار در گوش راست او اذان گفت و در گوش چپش اقامه و او را روى زانوى خود نهاد و گريست.
۰.امام باقر علیه السلام:
إذا وُلدَ لأحدِكُم... و ليحَنِّكْهُ بماءِ الفُراتِ، و ليؤذِّنْ في اُذنهِ اليُمنى، و ليُقِمْ في اليُسرى.۹
۰.هر گاه براى يكى از شما فرزندى به دنيا آمد... كام او را با آب فرات بردارد و در گوش راستش اذان بگويد و در گوش چپ او اقامه.
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
لَو عَلِمَ النّاسُ ما فِي الأَذانِ لَتَحارّوهُ.۱۰
۰.اگر مردم مىدانستند كه چه [فضيلتى] در اذان هست، بر سر [گفتن] آن، با يكديگر مىجنگيدند. (از یکدیگر پیشی میگرفتند).
1.۱. كنز العمّال: ۲۰۹۵۴
2.۲. كنز العمّال: ۲۰۹۵۱
3.۳. بحار الأنوار: ۸۴ / ۱۰۴ /۲
4.۴. كنز العمّال: ۲۰۹۳۰
5.۵. دعائم الإسلام: ۱ / ۱۴۷
6.۶. بحار الأنوار: ۷۴ / ۷ /۱
7.۷. بحار الأنوار: ۸۴ / ۱۳۱ /۲۴
8.۸. عيون أخبار الرضا: ۲ /۲۵ /۵
9.۹. بحار الأنوار: ۱۰۴/۱۲۲ /۶۲
10.۱۰. المصنّف لابن أبي شيبة: ۱/۲۵۴/۶