عدل الهى
۱
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.فيما رَوى عَنِ اللّه‌ِ تَبارَكَ و تَعالى ـ: يا عِبادى ! اِنّى حَرَّمْتُ الظُّلْمَ عَلى نَفْسى وَ جَعَلْتُهُ بَيْنَكُمْ مُحَرَّما، فَلا تَظالَموا ؛۱
۰.در آنچه از خداوند تبارك و تعالى روايت شده است: اى بندگان من! همانا ظلم را بر خود حرام كردم و آن را در ميان شما نيز حرام كردم. پس بر يكديگر ظلم نكنيد.
۲
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.اِنَّ اللّهَ تَعالى بِقِسْطِهِ وَ عَدْلِهِ جَعَلَ الرَّوحَ وَ الْفَرَحَ فِى الرِّضا وَ الْيَقينِ وَ جَعَلَ الهَمَّ وَ الْحَزَنَ فِى السَّخَطِ ؛۲
۰.در حقيقت، خداوند متعال، به خاطر انصاف و عدالتش، آسايش و شادى را در خشنودى (به خواست خودش) و يقين قرار داد و نگرانى و اندوه را در خشم خودش.
۳
امام على عليه‌السلام:
۰.وَ قَدَّرَ الاَْرزاقَ فَكَثَّرَها وَ قَلَّلَها، وَ قَسَّمَها عَلَى الضّيقِ وَ السَّعَةِ، فَعَدَلَ فيها لِيَبْتَلىَ مَنْ اَرادَ بِمَيْسورِها وَ مَعسورِها، وَ لِيَخْتَبِرَ بِذلِكَ الشُّكْرَ وَ الصَّبْرَ مِنْ غَنيِّها وَ فَقيرِها ؛۳
۰.[خداوند]روزى همگان را تعيين كرد و آن را زياد و كم نمود و در آن تنگى و گشايش قرار داد و عدالت ورزيد تا با آسانى و سختى آن، هركس را بخواهد، بيازمايد و سپاسگزارى و صبرِ ثروتمند و فقير را امتحان نمايد.
۴
امام على عليه‌السلام:
۰.وَ ايمُ اللّه‌ِ، مَا كانَ قَوْمٌ قَطُّ فِى غَضِّ نِعْمَةٍ مِنْ عَيْشٍ فَزالَ عَنْهُمْ اِلاَّ بِذُنُوبٍ اِجتَرَحوها لاَِنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَلاّمٍ لِلْعَبيدِ؛۴
۰.به خدا سوگند، هرگز نعمت گروهى كه از زندگىِ خوش بهره‌مندند، از بين نمى‌رود، جز به وسيله گناهانى كه مرتكب مى‌شوند؛ چرا كه خداوند هرگز به بندگان ظلم نمى‌كند.
۵
امام صادق عليه‌السلام:
۰.ما نَهاهُ اللّه‌ُ عَنْ شَى‌ءٍ اِلاّ وَ قَدْ عَلِمَ اَ نَّهُ يُطيقُ تَرَ كَهُ، وَ لا اَمْرَهُ بِشَى‌ءٍ اِلاّ وَ قَدْ عَلِمَ اَ نَّهُ يَسْتَطيعُ فِعْلَهُ ؛ لاَِ نَّهُ لَيْسَ مِنْ صِفَتِهِ الْجَورُ وَ العَبَثُ وَالظُّلْمُ وَ تَكليفُ الْعِبادِ ما لا يُطيقونَ ؛۵
۰.«خداوند از چيزى نهى نكرد، جز اين كه مى‌داند بنده توان ترك آن را دارد و به چيزى امر نكرد، جز اين كه مى‌داند بنده توان انجام آن را دارد، زيرا جُور و سرگرمى و ستم و تكليف كردن بندگان به آنچه توانش را ندارند، از صفات خداوند نيستند».
۶
امام صادق عليه‌السلام:
۰.قَدْ عَلِمْتُ يا اِلهى اَ نَّهُ لَيْسَ فى حُكْمِكَ ظُلْمٌ وَ لا فى نَقْمَتِكَ عَجَلَةٌ وَ اِنَّما يَعْجَلُ مَنْ يَخافُ الْفَوْتَ وَ يَحْتاجُ اِلَى الظُّلْمِ الضَّعيفُ وَ قَدْ تَعالَيْتَ يا اِلهى عَنْ ذلِكَ عُلُوّا كَبيرا ؛۶
۰.بار الها! به تحقيق دانستم كه در قضاوت تو، هيچ ظلمى و در كيفرت هيچ شتابى نيست. همانا كسى شتاب مى‌كند كه نگران از دست دادن فرصت است. و شخص ناتوان به ظلم كردن، نياز دارد، در حالى كه ـ اى پروردگار من ـ مقام تو، بالاتر از آن است.
۷
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَنْ اَصابَ فِى الدُّنْيا ذَ نْبا فَعوقِبَ بِهِ، فَاللّه‌ُ اَعْدَلُ مِنْ اَنْ يُثَنِّىَ عُقوبَتَهُ عَلى عَبْدِهِ، وَ مَنْ اَذْ نَبَ ذَ نْبا فِى الدُّنْيا فَسَتَرَهُ اللّه‌ُ عَلَيْهِ، فَاللّه‌ُ اَكْرَمُ مِنْ اَنْ يَعودَ فى شَى‌ءٍ قَدْ عَفا عَنْهُ ؛۷
۰.هر كس در دنيا به گناهى گرفتار شود و به خاطر آن، مجازات گردد، خداوند، عادل‌تر از آن است كه[در قيامت]مجازات آن گناه را بر بنده‌اش تكرار نمايد و هركس در دنيا گناهى مرتكب شود و خداوند، آن را بپوشاند (ببخشد)، خدا بزرگوارتر از آن است كه عفو خود را باز پس گيرد.
۸
امام سجاد عليه‌السلام:
۰.اللّه‌ُ... يَنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمِ بِما هُوَ عادِلٌ بِحُكمِهِ ؛۸
۰.خداوند به خاطر قضاوت عادلانه‌اش، از ظالم انتقام مى‌گيرد.
۹
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.فِى التَّخويفِ مِنَ القيامَةِ وَ الحِسابِ: اُذكُروا وُقوفَكُم بَيْنَ يَدَىِ اللّه‌ِ جَلَّ جَلالُهُ ؛ فَاِنَّهُ الْحَكَمُ الْعَدْلُ، وَ اسْتَعِدُّوا لِجَوابِهِ اِذا سَأَلَكُمْ ؛۹
۰.درباره ترس از قيامت و حسابرسى: لحظه ايستادنتان در پيشگاه خداوند ـ جلّ جلاله ـ را به ياد آوريد، چراكه او حاكم عادل است و خودتان را براى پاسخگويى آماده سازيد كه از شما مى‌پرسد.
۱۰
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.ما يُصيبُ الْمُسْلِمَ، مِنْ نَصَبٍ ولا وَصَبٍ، و لا هَمًّ وَ لا حَزَنٍ وَ لا اَذْىً وَ لا غَمًّ، حَتَّى الشَّوكَةِ يُشاكُها، اِلاّ كَفَّرَ اللّه‌ُ بِها مِنْ خَطاياهُ ؛۱۰
۰.به مسلمان، رنج و درد طولانى و غم و اندوه و آزار و غصه‌اى نمى‌رسد، حتّى خارى به تنش فرو نمى‌رود، مگر اين‌كه خداوند به خاطر آن‌ها، گناهان او را پاك مى‌كند.
۱.۱. صحيح مسلم ۴/۱۹۹۴/۵۵.
۲.۲.المعجم‌الكبير۱۰/۲۱۶/۱۰۵۱۴.
۳.۳. نهج البلاغه از خطبه ۹۱.
۴.۴. نهج البلاغه از خطبه ۱۷۸.
۵.۵. الاحتجاج ۲/۲۲۳.
۶.۶. تهذيب الاحكام ۵/۲۷۷/۹۴۶.
۷.۷. سنن ابن ماجه۲/۸۶۸/۲۶۰۴.
۸.۸.تفسيرامام‌عسكرى عليه‌السلام ص۳۴۹/۲۳۲.
۹.۹. الأمالى صدوقص۳۵۴/۴۳۲.
۱۰.۱۰.صحيح‌البخارى ۵/۲۱۳۷/۵۳۱۸.
