آزمايش
۱
امام صادق عليه‌السلام:
۰.و سَمِعَ اَميرُ المُؤمِنينَ عليه‌السلام رَجُلاً يَقولُ: اللّهُمَّ اِنّى اَعوذُ بِكَ مِنَ الفِتنَةِ. قالَ عليه‌السلام: اَراكَ تَتَعَوَّذُ مِن مالِكَ وَ وُ لدِكَ ! يَقولُ اللّه‌ُ تَعالى: «اِنَّما اَمْوَالُكُمْ وَ اَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ» وَلكِن قُل: اَللّهُمَّ اِنّى اَعوذُ بِكَ مِن مُضِلاّتِ الفِتَنِ ؛۱
۰.امير مؤمنان عليه‌السلام، شنيد كه مردى مى‌گويد: بار خدايا ! از فتنه به تو پناه مى‌برم. به او فرمودند: مى‌بينم كه از مال و فرزندت به خدا پناه مى‌برى. خداوند متعال مى‌فرمايد: «جز اين نيست كه دارايى‌ها و فرزندانتان فتنه‌اند» بلكه بگو: بار خدايا ! از فتنه‌هاى گم‌راه كننده، به تو پناه مى‌برم.
۲
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.صِفَةُ الْعاقِلِ اَنْ يَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَيْهِ وَ يَتَجاوَزَ عَمَّنْ ظَلَمَهُ وَ يَتَواضَعَ لِمَنْ هُوَ دونَهُ وَ يُسابِقَ مَنْ فَوْقَهُ فى طَلَبِ البِرِّ وَ اِذا اَرادَ اَنْ يَتَكَلَّمَ تَدَبَّرَ فَاِنْ كانَ خَيْرا تَكَلَّمَ فَغَنِمَ وَ اِنْ كانَ شَرًّا سَكَتَ فَسَلِمَ وَ اِذا عَرَضَتْ لَهُ فِتْنَةٌ اِسْتَعْصَمَ بِاللّه‌ِ وَ اَمْسَكَ يَدَهُ وَ لِسانَهُ وَ اِذا رَأى فَضيلَةً اِنْتَهَزَ بِها، لا يُفارِقُهُ الْحَياءُ وَ لا يَبْدو مِنْهُ الْحِرْصُ فَتِلْكَ عَشْرُ خِصالٍ يُعْرَفُ بِها الْعاقِلُ؛۲
۰.ويژگى عاقل، آن است كه در برابر نادان بردبارى كند، از آن كس كه به او ظلم كرده بگذرد، نسبت به زيردستان متواضع باشد، با بالادستان در خوبى‌ها رقابت كند، هرگاه خواست سخن بگويد، بينديشد، اگر خوب بود بگويد و بهره ببرد و اگر بد بود، سكوت كند و سالم بماند، اگر بلا و امتحانى برايش پيش آمد به خدا پناه ببرد و دست و زبان خود را نگه دارد، اگر فضيلتى ديد، به سرعت از آن بهره گيرد، حيا از او جدا نگردد و حرص از او سر نزند، اينها خصلت‌هاى دهگانه‌اى است كه عاقل با آنها شناخته مى‌شود.
امام حسين عليه‌السلام:
۰.اِنَّ النّاسَ عَبيدُ الدُّنْيا وَ الدِّينُ لَعْقٌ عَلى اَلْسِنَتِهِمْ يَحوطونَهُ ما دَرَّتْ مَعائِشُهُمْ فَاِذا مُحِّصوا بِالْبَلاءِ قَلَّ الدَّيّانونَ؛۳
۰.به راستى كه مردم بنده دنيا هستند و دين لقلقه زبان آنهاست، تا جايى كه دين وسيله زندگى آنهاست، دين دارند و چون در معرض امتحان قرار گيرند، دينداران كم مى‌شوند.
۴
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.اِنَّ الْبَلاءَ لِلظّالِمِ اَدَبٌ وَ لِلْمُؤمِنِ اِمتحانٌ وَ لِلاَْنبياءِ دَرَجَةٌ وَ لِلاْولياءِ كَرامَةٌ ؛۴
۰.بلا براى ظالم مايه ادب، براى مؤمن آزمايش و براى پيامبران مايه ترفيع درجه و براى اوليا بزرگوارى است.
۵
امام على عليه‌السلام:
۰.كُلَّما كانَتِ الْبَلْوى؟ وَالاِخْتِبارُ أَعْظَمَ كانَتِ الْمَثوبَةُ وَالْجَزاءُ أَجْزَلَ؛۵
۰.هر چه آزمايش و امتحان بزرگ‌تر باشد، ثواب و پاداش آن نيز بيشتر است.
۶
امام سجاد عليه‌السلام:
۰.اَلحْمدُ لله الّذي... يَبْلُو أَخْبَارَهُمْ [العبادِ] وَ يَنْظُرُ كَيْفَ هُمْ في أَوْقاتِ طاعَتِهِ، وَ مَنازِلِ فُرُوضِهِ؛۶
۰.سپاس، خداوندى را كه گزارش اعمال بندگان را بررسى مى‌كند كه در وقت عبادات و ديگر وظايف الهى خود، چگونه‌اند.
۷
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.إذا أحَبَّ اللَّهُ عَبَدا اِبتَلاهُ لِيَسمَعَ تَضَرُّعَهُ؛۷
۰.وقتى خداوند بنده‌اى را دوست دارد ويرا مبتلا سازد تا تضرع او را بشنود.
۸ پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.أَشَدُّ النَّاسِ بَلاءً الأنبياءُ ثُمَّ الأَمثَلُ فَالأَمثَلُ يُبتَلَى الرَّجُلُ عَلى حَسَبِ دِينِهِ فَإِن كانَ في دِينِهِ صُلبا اشتَدَّ بَلاؤُهُ وَ إِن كانَ في دينِهِ رقَّةً ابتُلِيَ عَلى قَدرِ دينِهِ فَما يَبرَحُ البَلاءُ بِالعَبدِ حَتّى يَترُكَهُ يَمشي عَلَى الأَرضِ وَ ما عَلَيهِ خَطيئَةٌ؛۸
۰.ابتلاى پيغمبران از همه مردم سخت‌تر است و پس از آن هر كه بآنها نزديك‌تر باشد، مرد باندازه قوت دين خود بلا مى‌بيند اگر دين او محكم باشد ابتلاى او سخت است و اگر دين او سست باشد باندازه دين خود بلا مى‌بيند بلا بر بنده فرو مى‌آيد تا همه گناهان او را پاك كند.
۹
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.إِنَّ اللَّهَ إِذا أَراد بِقَومٍ خَيرا ابتَلاهُم؛۹
۰.وقتى خداوند براى قومى نيكى خواهد آنها را مبتلا سازد.
۱۰
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.ما مِن عَبدٍ ابتُلِيَ بِبَليَّةٍ فِي الدُّنيا إِلاَّ بِذَنبٍ وَ اللَّهُ أَكرَمُ وَ أَعظَمُ عَفوا مِن أَن يَسأَلَهُ عَن ذلِكَ الذَّنبِ يَومَ القِيامَةِ؛۱۰
۰.هيچ كس در دنيا به بليه‌اى مبتلا نشود مگر در قبال گناهى كه كرده و خدا كريم‌تر و بزرگ‌تر از آن است كه روز قيامت او را از آن گناه بازخواست كند.
۱.۱. الأمالى طوسى ص ۵۸۰ /۱۲۰۱.
۲.۲. تحف العقول ص ۲۸.
۳.۳. تحف العقول ص ۲۴۵.
۴.۴. جامع الأخبار ص ۳۱۰/۸۵۲.
۵.۵. نهج البلاغه از خطبه ۱۹۲.
۶.۶. صحيفه سجاديّه دعاى ۶/فراز ۷.
۷.۷. نهج الفصاحه ح ۱۳۸.
۸.۸. نهج الفصاحه ح ۳۰۱.
۹.۹. نهج الفصاحه ح ۶۷۲.
۱۰.۱۰. نهج الفصاحه ح ۲۶۸۶.
