مثل
۱
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيكُمْ كَمَثَلِ سَفِينَةِ نُوحٍ، مَنْ رَكِبَهَا نَجَا، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ؛۱
۰.مثل اهل بيتم، در ميان شما مثل كشتى نوح است كه داخل شونده‌اش نجات يابد و رها كننده‌اش غرق شود.
۲
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.إنَّ مَثَلَ هذا الدِّينِ كَمَثَلِ شَجَرَةٍ ثابِتَةٍ، الإيمانُ أصلُها، والصلاةُ عُروقُها، والزكاةُ ماؤها، والصومُ سَعَفُها، وحُسنُ الخُلُقِ وَرَقُها، والكَفُّ عَنِ المحارِمِ ثَمَرُها... ؛۲
۰.مَثَل اين دين، درختى است ريشه‌اش ايمان است، رگش نماز، آبش زكات، شاخه‌اش روزه، و برگش خوش اخلاقى، و ميوه‌اش دورى از حرام.
۳
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَثَلُ العَقلِ في القَلبِ كَمَثَلِ السِّراجِ في وَسَطِ البَيتِ ؛۳
۰.مثل عقل در قلب، همانند چراغ در ميان خانه است.
۴ پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَثَلُ الْمُؤْمِنِ إِذَا عُوفِيَ مِنْ مَرَضِهِ مَثَلُ الْبَرَدَةِ الْبَيْضَاءِ تُنْزَلُ مِنَ السَّمَاءِ فِي حُسْنِهَا وَ صَفَائِهَا؛۴
۰.مثل مؤمن بيمار پس از عافيت، مثل برف سفيد است كه با زيبايى و صفا از آسمان فرود آيد.
۵
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.اِنَّما مَثَلُ العالِمِ كَمَثَلِ يَنْبوعٍ مِن ماءٍ يَسْقِى بَلَدَه و مَنْ مَرَّ به كَذالِك الْعالِمُ يَنْتَفِعُ به اَهْلُ بَلَدِه و مَنْ مَرَّ به؛۵
۰.مثل عالم همانند چشمه آبى است كه سرزمين خودش و هر كس را كه از آن بگذرد سيراب و بهره‌مند مى‌سازد.
۶
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَثَلُ العابِدِ الّذي لا يَتَفقَّهُ كمَثَلِ الّذي يَبني باللّيلِ ويَهدِمُ بالنَّهارِ؛۶
۰.مثل عابد نادان همانند كسى است كه در شب]ساختمانى[مى‌سازد و در روز ويرانش مى‌كند.
۷
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَثَلُ الّذي يَتَعلَّمُ في صِغَرِهِ كالنَّقشِ في الحَجَرِ، ومَثَلُ الّذي يَتَعلَّمُ في كِبَرِهِ كالّذي يَكتُبُ علَى الماءِ؛۷
۰.مثل دانش در كودكى همانند نقش كنده شده روى سنگ و در بزرگى مانند نوشتن روى آب است.
۸
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَثَلُ المؤمنِ كالبَيتِ الخَرِبِ‌في الظّاهِرِ، فإذا دَخَلتَهُ وجَدتَهُ مُؤنَّقا. ومَثَلُ الفاجِرِ كمَثَلِ القَبرِ المُشرِفِ المُجَصَّصِ يُعجِبُ مَن رآهُ وجَوفُهُ مُمتَلئٌ نَتْنا ؛۸
۰.حكايت مؤمن، حكايت خانه‌اى است كه بيرونش ويرانه است اما چون داخلش شوى آن راآراسته و زيبا مى‌بينى و حكايت كافر به مانند گور برجسته گچ كارى شده است كه هر كس آن را ببيند، خوشش مى‌آيد اما درونش آكنده از بوى گند است.
۹
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.اَصحابُ السُّلطانِ فِى المَثَلِ كَقَومٍ رَقَوا جَبَلاً ثُمَّ سَقَطُوا مِنهُ فَأَقرَبُهُم اِلَى الهَلَكَةِ وَ التَّلَفِ كانَ فِى المُرتَقى؛۹
۰.مثل اصحاب قدرت چون كوه‌نوردانى هستند كه هر چه به قلّه نزديك‌تر، اگر سقوط كنند به هلاكت نزديك‌ترند.
۱۰
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَثَلُ الرافِلةِ فِى الزينَةِ فى غَيرِ اَهلِها كَمَثَلِ ظُلمَةِ يَومِ القِيامَةِ لا نورَ لَها؛۱۰
۰.مثل زنِ آرايش كرده براى نامحرمان چون تاريكى روز قيامت است كه نورى ندارد.
۱.۱. الأمالى طوسى ص ۳۴۹.
۲.۲. بحار الأنوار ۷۱/۳۸۸/۴۰.
۳.۳. علل الشرائع ص ۹۸/۱.
۴.۴. الأمالى طوسى ص ۶۳۰.
۵.۵. الأمثال من الكتاب و السنّة ص ۳۱.
۶.۶. كنز العمّال ح ۲۸۹۳۰.
۷.۷. كنز العمّال ح ۲۹۳۳۶.
۸.۸. كنز العمّال ح ۷۳۶، ۸۲۷ نحوه.
۹.۹. شرح نهج البلاغه۲۰/۳۳۹/۸۸۲.
۱۰.۱۰. كنز العمّال ح ۴۵۰۴۱.
