بدگمانى
۱
امام سجاد عليه‌السلام:

۰.وَ الذُّنوبُ الَّتى تَرُدُّ الدُّعاءَ: سوءُ النِّيَّةِ وَ خُبْثُ السَّريرَةِ وَالنِّفاقُ مَعَ الاِْخْوانِ وَ تَركُ التَّصديقِ بِالاِْجابَةِ وَ تَأخيرُ الصَّلَواتِ الْمَفروضاتِ حَتّى تَذْهَبَ اَوقاتُها وَ تَرْكُ التَّقَرُّبِ اِلَى اللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ بِالْبِرِّ وَالصَّدَقَةِ وَاسْتِعْمالُ الْبَذاءِ وَ الْفُحْشِ فِى الْقَولِ ؛۱

۰.گناهانى كه دعا را رد مى‌كنند، عبارت‌اند از: بدى نيّت، بد ذاتى، دورويى با برادران، باور نداشتن اجابت [دعا]، به تأخير انداختن نمازهاى واجب تا هنگامى كه وقتشان بگذرد و تقرّب نجستن به خداوند عزّوجلّ با نيكى كردن و صدقه دادن و بدزبانى و ناسزا گفتن.

۲
امام على عليه‌السلام:

۰.اِذَا اسْتَولَى الصَّلاحُ عَلَى الزَّمانِ وَ اَهْلِهِ ثُمَّ أساءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ، وَ اِذَا اسْتَوْلَى الفَسادُ عَلَى الزَّمانِ وَ اَهْلِهِ فَاَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ؛۲

۰.هرگاه درستكارى بر روزگار و مردمش حاكم شود و در چنين زمانى كسى به ديگرى بى‌آن‌كه گناهى از او آشكار شود، گمان بد ببرد، ظلم كرده است و هرگاه فساد بر روزگار و مردم آن حاكم شود و كسى به ديگرى خوشبين باشد، خود را فريب داده است.

۳
امام على عليه‌السلام:

۰.عِنْدَ فَسادِ النِّيَّةِ تَرْتَفِعُ الْبَرَكَةُ؛۳

۰.هرگاه نيّت‌ها فاسد باشد، بركت از ميان مى‌رود.

۴
امام على عليه‌السلام:

۰.اَ لْمُريبُ اَبَدا عَليلٌ؛۴

۰.آدم بدبين، هميشه بيمار است.

۵
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:

۰.لَيْسَ مِنِّا مَنْ تَطَيَّرَ أو تُطُيِّرَ لَهُ أو تَكَهَّنَ أَوْ تُكُهِّنَ لَهُ أظُنُّه قَالَ أَوْ سَحَرَ أَوْ سُحِرَ لَهُ؛۵

۰.از ما نيست كسى كه فال بد بزند، پيشگويى كند، جادو نمايد، يا اين سه مورد را درباره خود از ديگرى بپذيرد.

۶
امام على عليه‌السلام:

۰.كَثْرَةُ النُّصْحِ تَهْجُمُ بِك عَلى كَثْرَة الظَّنَّة؛۶

۰.خيرخواهى زبانى‌ات، اگر زياد شود، بدگمانى فراوانى را متوجّه تو مى‌كند.

۷
ادريس عليه‌السلام:

۰.إذا دَخَلتُم فِي الصَّلاةِ فاصرِفُوا لَها خَواطِرَكُم وأفكارَكُم،... فَأبعِدُوا عن نُفوسِكم أفكارَ الدُّنيا، وهَواجِسَ السَّوءِ، وأفعالَ الشَّرِّ، واعتِقادَ المَكرِ، ومَآكِلَ السُّحتِ، والعُدوانَ والأحقادَ، واطرَحُوا بينَكُم ذلكَ كُلَّهُ ؛۷

۰.چون به نماز وارد شُديد، ذهن و فكر خود را متوجّه آن سازيد... افكار دنيوى و خيالات بد و ناشايست و كردارهاى زشت و انديشه مكر و خدعه و حرامخوارى و تجاوز و دشمنى و كينه‌ها را، از خود دور سازيد و همه اينها را از ميان خود به دور افكنيد.

۸
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:

۰.إذا ظَنَنتُم فلا تُحَقِّقُوا، وإذا حَسَدتُم فلا تَبغُوا، وإذا تَطَيَّرتُم فَامضُوا ؛۸

۰.هرگاه گمان برديد، آن را حقيقت مپنداريد و بدان عمل نكنيد و هرگاه حسد ورزيديد آن را دنبال نكنيد و هرگاه فال بد زديد [اعتنا نكرده] كار خود را انجام دهيد.

۹
امام على عليه‌السلام:

۰.ـ مِن كتابِهِ للأشتَرِ لمّا وَلاّهُ مِصرَ: إنّ البُخلَ والجَورَ والحِرصَ غَرائزُ شَتّى يَجمَعُها سُوءُ الظَّنِّ بِاللّه‌ِ،كُمُونُها في الأشرارِ ؛۹

۰.در حكم استاندارى مصر به مالك اشتر ـ نوشت: همانا بخل و ستم و آزمندى خصلت‌هاى گوناگونى هستند كه بد گمانى به خدا فراهم آورنده آنهاست و در نهاد مردمان بد كردار نهفته‌اند.

۱۰
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:

۰.مَن أساءَ بأخِيهِ الظَّنَّ فَقَد أساءَ بِرَبِّهِ، إنّ اللّه‌َ تعالى يقولُ: «اجْتَنِبُوا كَثيرا مِنَ الظَّنِّ» ؛۱۰

۰.هركه به برادر خود گمان بد برد، به پرودگارش گمان بد برده است ؛ زيرا خداوند عزّوجلّ مى‌فرمايد: «از بسيارى گمانها بپرهيزيد».

۱.۱. معانى الأخبار ص ۲۷۱/۲.

۲.۲. نهج البلاغه حكمت ۱۱۴.

۳.۳. غررالحكم ح ۶۲۲۸.

۴.۴. غررالحكم ح ۸۳۹.

۵.۵. مجمع الزوائد ۵/۱۰۳.

۶.۶. شرح نهج البلاغه؟؟؟؟/ص ۲۵۳.

۷.۷. بحار الأنوار ۸۴/۲۵۳/۴۹.

۸.۸. كنز العمّال ح ۷۵۸۵.

۹.۹. بحار الأنوار ۷۷/۲۴۳/۱.

۱۰.۱۰. كنز العمّال ح ۷۵۸۷.