عيبجويى
۱
امام على عليه‌السلام:
۰.كانَ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله لا يَذُمُّ اَحَدا وَ لا يُعَيِّرُهُ وَ لا يَطْلُبُ عَثَراتِهِ وَ لا عَوْرَتَهُ وَ لا يَتَكَلَّمُ اِلاّ فيما رَجا ثَوابَهُ؛۱
۰.رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله، هرگز بدگويى كسى را نمى‌كردند، سرزنش نمى‌نمودند و در پى لغزش‌ها و اسرار ديگران نبودند و [درباره ديگران]، چيزى جز خير (خوبى) نمى‌گفتند.
۲
امام على عليه‌السلام:
۰.اَعْقَلُ النّاسِ مَنْ كانَ بِعَيْبِهِ بَصيرا وَ عَنْ عَيْبِ غَيْرِهِ ضَريرا؛۲
۰.عاقل‌ترين مردم كسى است كه به عيب‌هاى خويش بينا و از عيوب ديگران، نابينا باشد.
۳
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.لا تَكُنْ عَيّابا وَ لا مَدّاحا وَ لا طَعّانا وَ لا مُماريا؛۳
۰.نه عيب‌جو باش و نه ثناگو، نه زخم‌زبان زن و نه مجادله گر.
۴
امام صادق عليه‌السلام:
۰.اَلنّاسُ اِذا صَلَحُوا، كَفُّوا عَنْ تَتَبُّعِ عُيوبِهِمْ؛۴
۰.مردم، هنگامى كه درستكار شوند، از عيب‌جويىِ يكديگر دست مى‌كِشند.
۵
امام صادق عليه‌السلام:
۰.مَنْ اَحْصى عَلى اَخيهِ الْمُؤْمِنِ عَيْبا لِيَعيبَهُ بِهِ يَوْما ما كانَ مِنْ اَهْلِ هذِهِ الآيَةِ قالَ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ: اِنَّ الَّذينَ يُحِبّونَ اَنْ تَشيعَ الْفِاحِشَةُ فِى الَّذينَ آمَنوا لَهُمْ عَذابٌ اَليمٌ فِى الدُّنْيا وَ الاْخِرَةِ وَ اللّه‌ُ يَعْلَمُ وَ اَ نْتُمْ لا تَعْلَمونَ ؛۵
۰.هر كس درصدد عيبجويى برادر مؤمنش برآيد، تا با آن روزى او را سرزنش كند، مشمول اين آيه است: كسانى كه دوست دارند، زشتى‌ها در ميان مردم با ايمان شيوع پيدا كند، عذاب دردناكى براى آنان در دنيا و آخرت خواهد بود و خداوند مى‌داند و شما نمى‌دانيد.
۶
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَنْ كَشَفَ عَوْرَةَ اَخيهِ الْمُسْلِمِ كَشَفَ اللّه‌ُ عَوْرَتَهُ حَتّى يَفْضَحَهُ بِها فى بَيْتِهِ؛۶
۰.هركس عيب وزشتى برادر مسلمان خود را فاش كند، خداوند زشتى او را آشكار سازد، تاجايى كه او را در درون خانه‌اش رسوا سازد.
۷
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.إيّاكُم والظَّنَّ، فإنَّ الظّنَّ أكْذَبُ الحَديثِ، ولا تَحَسَّسوا، ولا تَجَسَّسوا؛۷
۰.از گمان دورى كنيد؛ زيرا گمان دروغترين سخن است. در پى شنيدن سخنان مردم و كشف عيب آنان نباشيد.
۸
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.يا معشرَ مَن أسلَمَ بلِسانِهِ ولَم يُسلِمْ بقلبِهِ، لاتَتَبَّعوا عَثَراتِ المسلِمينَ؛ فإنّه مَن تَتَبَّعَ عَثَراتِ المسلِمينَ تَتَبَّعَ اللّه‌ُ عَثْرتَهُ، ومَن تَتَبَّعَ اللّه‌ُ عَثْرتَهُ يَفْضَحْهُ ؛۸
۰.اى جماعتى كه به زبانْ اسلام آورده و به دلْ اسلام نياورده‌ايد! به دنبال لغزش‌هاى مسلمانان نباشيد؛ كه هر كس لغزش‌هاى مسلمانان را پى‌جويى كند، خداوند لغزش او را پى مى‌گيرد و هر كس كه خداوند او را عيبجويى كند، رسوايش مى‌سازد.
۹
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.مَن عَلِمَ مِن أخيهِ سَيِّئَةً فسَتَرَها، سَتَرَ اللّه‌ُ عَلَيهِ يَومَ القِيامَةِ ؛۹
۰.هر كه از برادر خود گناهى بداند و آن را بپوشاند، خداوند در روز قيامت گناهان او را بپوشاند.
۱۰
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
۰.وقَد قالَ لَهُ رَجُلٌ: اُحِبُّ أن يَستُرَ اللّه‌ُ عَلَيَّ عُيوبي ـ: اُستُرْ عُيوبَ إخوانِكَ يَستُرِ اللّه‌ُ عَلَيكَ عُيوبَكَ ؛۱۰
۰.ـ در پاسخ به مردى كه به ايشان عرض كرد: دوست دارم خداوند عيب‌هايم را بپوشاند ـ فرمود: عيب‌هاى برادرانت را بپوشان، تا خداوند عيب‌هاى تو را بپوشاند.
۱.۱. عيون اخبار الرضا ۲/۲۸۴.
۲.۲. غررالحكم ح ۳۲۳۳.
۳.۳. مكارم الاخلاق ص ۴۶۷.
۴.۴. من‌لايحضره‌الفقيه۴/۴۰۱/۵۸۶۲.
۵.۵. مستدرك‌الوسايل۹/۱۱۰/۱۰۳۷۹.
۶.۶. الترغيب والترهيب ۲/۲۳۹/۹.
۷.۷. صحيح مسلم ۴/۱۹۸۵/۲۸.
۸.۸. الكافى ۲/۳۵۵/۴.
۹.۹. الترغيب والترهيب ۳/۲۳۹/۷.
۱۰.۱۰. كنز العمّال ح ۴۴۱۵۴.
