مقـدمه
«زائر»، هركه باشد، زيارت، هرگاه كه انجام شود، مزار در هرجا و سرزمين كه باشد،
كانونى براى رشد معنويات و زمينه اى براى تقويت ارزشهاى الهى در انسانهاست.
چه زيارت «خانه خدا» باشد،
چه زيارت مرقد «رسول الله»، چه زيارت قبور اولياء دين و مدفونين مظلوم «بقيع»، و چه شهداىِ «اُحُد» و مدفونين قبرستان ابوطالب ـ در مكه ـ و به خاك آرميدگان در شهرهاى مختلف و زيارتگاههاى دور و نزديك، مشهور و گمنام.
اينها همه، دل و جان را روشن ساخته و اميد مى بخشند، حتى زيارت قبور مؤمنان و صالحان نيز انسان را به ياد آخرت و صلاح مى اندازد و ياد خدا را در دلها بيدار مى سازد.
مكانهاى مقدس و مذهبى، انسان را به خدا نزديك مى كند و حالت «خضوع» و آرامش ايجاد كرده، روح را سرشار از خلوص، دل را پر از اميد، جان را لبريز از صفا و عشق مى سازد.
زيارت مراقد مطهر معصومين عليهم السلام گامى در مسير تزكيه است. اين ديدارها، مقدمه «قرب معنوى» است و زمينه را براى همسوشدن با آن انسانهاى والا و اسوه هاى كمال فراهم مى كند.
اما ... كدام زيارت؟
آگاهانه؟ يا تقليدى و شكلى؟!...
زيارت، يك عمل تكرارى و بى روح نيست.
زائر نبايد به ظواهر و شكلها و ساختمانها بنگرد و نگاه به در و ديوار و نور و رواق و كاشيكارى و آينه كارى، او را از عظمت و معنويت معصومين غافل گرداند.
زيارتگاهها، محيطهاى پاكى است كه صداقت و كمال را به ياد مى آورد و بازدارنده از رذايل و افزاينده فضايل است.
هرچه ميزان خداشناسى، پيغمبرشناسى، امام شناسى و «معرفت ولىّ معصوم» بيشتر باشد، به همان اندازه، نصيب زائر از بركات اين قبور نورانى و مزارهاى متبرك بيشتر خواهد بود.
زيارت، نوعى حضور در برابر «آينه» است.
زيارت، خود را به «ميزان» عرضه كردن است.
زيارت، خود را به «محك» زدن و خويش را با «الگو» و «مدل» سنجيدن است، چرا كه ائمه و اولياء خدا، ملاك و معيارند.
ايستادن در برابر آينه هاى فضيلت نما، «رذيلت» ها را خود به خود مى نماياند و قرار گرفتن در مقابل آينه هاى كمال، «نقص» ها را نشان مى دهد.
زائر، وقتى در برابر يك حجت خدا و امام معصوم و پيشواى شهيد قرار مى گيرد و در مزار رهبران دين، با «شناخت» و «بصيرت» حضور مى يابد و شرط «عارفا بحقّه» را فراهم مى آورد، و مى داند كه آنان، كمال مجسم و فضيلت متبلورند و آنان را به عنوان جلوه اى از نور خدا و چشمه اى از فيض «رب» و تبلورى از اخلاص و ايمان و عبوديت مى شناسد، عظمت آنان را دريافته، متوجه نقصها و ضعفهاى خود مى شود.
پاكى آنان، زائر را به آلودگيهايش آشنا مى سازد.
روحانيت آنان، زائر را به ماديت و دنياگرايى اش واقف مى كند.
اينجاست كه «زيارت»، كلاسى براى «خودشناسى» و «خودسازى» مى گردد، و ... زائر شاگردى در اين مكتب، و استادانش: «اولياءالله»، و كلاسش: «زيارتگاهها»!
اميد است كه قبولى در كلاس زيارت، در سايه معرفت و محبت، نصيبمان گردد.
جواد محدثى
مـرقـد پيـامبر عليه‌السلام
۱ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: زيارَةُ قَبْرِ رَسُولِ اللّهِ وَ زيارَةُ قُبُورِالشُّهَداءِ وَ زيارَةُ قَبْرِالْحُسَيْنِ تَعْدِلُ حِجَّةً مَبْرُورَةً مَعَ رَسُولِ اللّهِ. [ وسائل الشيعه، ج 10، ص 278.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: زيارت قبر پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و زيارت قبر شهيدان و زيارت قبر امام حسين عليه السلام برابر است با يك حجّ مقبول همراه رسول خدا صلي الله عليه و آله.
زيـارت و شـفاعت
۲ قالَ رَسُـولُ اللّه صلي الله عليه و آله: مَـنْ اَتـانى زائِـرا كُنْتُ شَفيعَهُ يَوْمَ الْقيامَةِ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 261.]
پيامبر اسـلام صلي الله عليه و آله فرمود: هركس به زيارت من آيد، در روز قيامت شفيع او خواهم بود.
زيارت از دور و نزديك
۳ قالَ رَسُول اللّه صلي الله عليه و آله: مَنْ سَلَّمَ عَلَىَّ مِنْ عِنْدِ قَبْرى سَمِعْتُهُ وَ مَنْ سَلَّمَ عَلَىَّ مِنْ بَعيدٍ بُلِّغْـتُهُ. [بحارالانوار، ج 97، ص 183.]
حضرت رسول صلي الله عليه و آله فرمود: هر كس از كنار قبرم بر من سلام دهد، آن را مى شنوم و هركس از دور بر من سلام دهد، آن را به من مى رسانند.
آثار اخروى زيارت
۴ قالَ رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله: مَنْ زارَنى اَوْ زارَ اَحَـدا مِنْ ذُرِّيَّـتى، زُرْتُهُ يَوْمَ الْقيامَةِ فَاَنْقَذْتُهُ مِنْ اَهْوالِها. [بحارالأنوار، ج 97، ص 123.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هر كس مرا زيارت كند، يا يكى از فرزندانم را زيارت كند، من هم روز قيامت به زيارت او مى روم و او را از هول و هراسهاى قيامت مى رهانم.
پيوند حـج و رهبرى
۵ قالَ البـاقِرُ عليه السلام: اِنَّما اُمِرَ النّاسُ اَنْ يَـأْتُوا هـذِهِ الأحْـجارَ فَيَطُوفُوا بِها ثُمَّ يَأتُونا فَيُخْبِرُونا بِوِلايَتِهِمْ وَيَعْرِضُـوا عَلَيْنا نَصْـرَهُمْ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 252.]
امام محمدباقر عليه السلام فرمود: همانا مردم فرمان يافته اند كه سراغ اين سنگها (ى كعبه) آمده، آنها را طواف كنند، سپس نزد ما آيند و ولايت و همبستگى خويش را به ما خبر دهند و يارى خويش را بر ما عرضه كنند.
تماميّت حـج
۶ قالَ الصّـادق عليه السلام: اِذا حَجَّ اَحَدُكُمْ فَلْيَخْتِمْ بِزِيارَتِنا، لِأَنَّ ذلِكَ مِنْ تَمامِ الحَـجِّ. [وسائل الشيعه،ج10،ص254.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: هرگاه يكى از شما به زيارت حج رفت، آن را با زيارت ما به پايان برساند، چرا كه اين (ديدار ما) از نشانه هاى تماميّت وكمال حجّ است.
سيره فاطمه زهـرا عليهاالسلام
۷ قالَ الصّـادق عليه السلام: عاشَتْ فاطِمَةُ بَعْدَ رَسُولِ اللّه صلي الله عليه و آله خَمْسَةً وَسَبْعينَ يَوْما لَمْ تُرَ كاشِرَةً وَلاضاحِكَةً، تَأتى قُبُورَالشُّهَداءِ فى كُلِّ جُمْعَةٍ مَرَّتَيْنِ: اَلأثْنَيْنِ وَالْخَـميسَ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 279.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: حضرت زهرا عليهاالسلام پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله هفتاد و پنج روز زيست. در اين مدّت هرگز شاد و خندان ديده نشد. در هفته دو روز (روزهاى دوشنبه و پنج شنبه) سر قبر شهدا مى رفت.
زيارت درحيات وممات
۸ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: مَـنْ زارَنـا فى مَـماتِنـا فَكَأَ نَّما زارَنا فى حَياتِنـا. [بحارالأنوار، ج 97، ص 124.]
حضرت امام صـادق عليه السلام فرمود: هر كس ما را پس از وفاتمان زيارت كند، گويا ما را در حال حيات، زيارت كرده است.
غـسل زيـارت
۹ عَنِ الصّـادقِ عليه السلام فى قَولِهِ تَعالى: «خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ» قـالَ: اَلْغُـسْلُ عِنْدَ لِقاءِ كُلِّ اِمامٍ. [بحارالأنوار، ج 97، ص 132.]
امام صادق عليه السلام درباره آيه «خذوا زينتكم عندَ كُلّ مسجدٍ» (هنگام عبادت در هر مسجد، زينت خود را همراه داشته باشيد) فرمود: مقصود، غسل هنگام زيارت و ديدار هر امام است.
همـچون زيارت حسين عليه‌السلام
۱۰ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: مَـنْ زارَ واحِـدا مِـنّـا كانَ كَمَنْ زارَ الْحُسَيْنَ عليه السلام. [بحارالأنوار، ج 97، ص 118.]
امام جعـفر صـادق عليه السلام فرمود: هركس يكى از ما (امامان) را زيارت كند، همچون كسى است كه سيدالشّهداء عليه السلام را زيارت كرده است.
زيارت، وفاى به عهد
۱۱ قالَ الرّضا عليه السلام: اِنَّ لِكُلِّ اِمامٍ عَهْدا فىعُنُقِ اَوْليائِهِ وَ شيعَتِهِ و اِنَّ مِنْ تَمامِ الْوَفاء بِالْعَهْدِ زِيارَةُ قُبُورِهِم. [من لايحضره الفقيه، ج 2، ص 577.]
حضرت امام رضـا عليه السلام فرمود: براى هر امامى، عهد و پيمانى بر گردن دوستان و پيروان اوست و از نشانه هاى وفاى كامل به اين عهد و پيمان، زيارت قبر امامان است.
مـزارهاى پـراكـنده
۱۲ قالَ رَسُـولُ اللّه صلي الله عليه و آله لِلْحُسَيْنِ عليه السلام: اَخْبَرَنى جِبْرِئيلُ اَنَّكُمْ قَتْلى وَ مَصارِعُكُمْ شَتّى. فَقالَ عليه السلام لَهُ صلي الله عليه و آله: يا اَبَهْ فَما لِمَنْ يَزُورُ قُبُورَنا عَلى تَشَتُّتِها؟ فَقالَ صلي الله عليه و آله: يا بُنَىَّ اُولئِكَ طَوائِفُ مِنْ اُمَّتى يَزُورُونَكُمْ يَلْتَمِسُونَ بِذلِكَ الْبَرَكَةَ وَ حَقيقٌ عَلَىَّ اَنْ آتِيَهُمْ يَوْمَ القيامَةِ فَاُخَلِّصَهُمْ مِنْ اَهْوالِ السّاعَةِ … [وسائل الشيعه، ج 10، ص 259.]
به روايت على عليه السلام: روزى پيامبر با صداى بلند گريست. امام حسين عليه السلام عرض كرد: پدرجان چرا گريه كردى؟ پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: جبرئيل به من خبر داد كه شما كشته مى شويد، و قبرهاى شما پراكنده است. امام حسين عليه السلام پرسيد: پدرجان! كسى كه قبرهاى ما را با اين پراكندگى زيارت كند، چه پاداشى دارد؟ فرمود: پسرم! آنان گروههايى از امّت من هستند كه شما را زيارت مى كنند و با آن زيارت، خواستار بركت اند. بر من سزاوار است كه روز قيامت سراغ آنان بروم و از ترسهاى روز قيامت نجاتشان بدهم.
آسـتانه‌هاى بهـشـتى
۱۳ قالَ رَسُـولُ اللّه صلي الله عليه و آله: يا اَبَـا الْحَسَنِ! اِنَّ اللّهَ تَعالى جَعَلَ قَبْرَكَ وَقَبْرَ وُلْدِكَ بِقاعا مِنْ بِقاعِ الْجَنَّةِ وَ عَرْصَةً مِنْ عَرَصـاتِها وَ اِنَّ اللّهَ جَعَلَ قُلُوبَ نُجَباءَ مِنْ خَـلْقِهِ وَ صَـفْوَةً مِنْ عِبـادِهِ تَحِـنُّ اِلَيْكُمْ وَ تَحْتَمِلُ الْمَذَلَّةَ وَ الْأَذى فَيُعَـمِّرُونَ قُبُورَكُمْ وَ يُكْـثِرُونَ زيـارَتَها. [بحارالانوار، ج 97، ص 121.]
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله خطاب به اميرالمؤمنين فرمود: اى اباالحسن! خداى متعال، قبر تو و فرزندانت را بقعه اى از بقعه هاى بهشت و آستانه اى از آستانه هاى آن قرار داده است و همانا خداوند، دلهاى بندگان نجيب و برگزيده خويش را شيفته شما قرار داده است كه در راه زيارت شما خوارى و اذيّتها را به جان مى خرند و قبرهاى شما را آباد مى كنند و بسيار به زيارت آنها مى آيند.
زائـران عـلى عليه‌السلام
۱۴ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: مَنْ زارَ جَدّى عارِفا بِحَـقِّهِ كَتَبَ اللّهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حِجَّةً مَقْبُولَةً و عُمْرَةً مَبْرُورَةً، وَاللّهِ يَابْنَ مارِدٍ ما تَطْعَمُ النّارُ قَدَما تَغَبَّرَتْ فىزيارَةِ اَميرِالْمؤمِنينَ ماشِيا كانَ اَوْ راكِبا، يَاابْنَ ماردٍ! اُكْتُبْ هذَاالْحَديثَ بِماءِالذَّهَبِ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 294.]
امـام صـادق عليه السلام در جـواب «ابـن مـارد»، كـه از آن حضرت درباره فضيلت زيارت جدّش اميرالمؤمنين عليه السلامسؤال كرد، فرمود: هركس جدّم را حقشناسانه و از روى معرفت به حق او زيارت كند، خداوند در برابر هرگام، برايش پاداش يك حج و عمره مقبول مى نويسد. به خدا قسم اى پسر مارد! هرگز آتش، قدمى را كه در راه زيارت اميرالمؤمنين (سواره يا پياده) غبار آلود شود، نمى سوزاند. اى پسر مارد! اين حديث را با آب طلا بنويس!
زيـارت غـمگـينانه
۱۵ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: اِذا اَرَدْتَ الْحُسَيْنَ فَزُرْهُ وَ اَنْتَ حَزينٌ مَكْرُوبٌ شُعـْثا غُبْرا جائِعا عَـطْشانا. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 414.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: هرگاه خواستى امام حسين عليه السلام را زيارت كنى، او را با حالتى اندوهگين و گرفته، پريشان و غبارآلود، گرسنه و تشنه زيارت كن.
پـاداش به قـدر هـراس
۱۶ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: ... ما كانَ مِنْ هذا اَشَدَّ فَالثَّوابُ فيهِ عَلى قَدْرِ الْخَوْفِ، وَ مَنْ خافَ فى اِتْيانِهِ آمَنَ اللّهُ رَوْعَتَهُ يَوْمَ يَقُومُ النّاسُ لِرَبِّ الْعالَمينَ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 357.]
امـام صـادق عليه السلام به يكى از اصـحابش به نام «محـمد بن مسـلم» كه با تـرس و دلـهره به زيـارت قـبر اباعبداللّه الحسين عليه السلام مى رفت، فرمود: هرچه اين مسأله دشوارتر و پرمخاطره تر باشد، پاداش در آن زيارت نيز به اندازه آن هراس است و هر كس در راه رفتن به زيارت آن حضرت، بيمناك شود، خداوند در روز قيامت كه همه مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان حضور مى يابند، او را از ترس و بيم، ايمن مى سازد.
فريضـه زيارت حـسين عليه‌السلام
۱۷ قالَ البـاقِرُ عليه السلام: مُرُوا شيعَتَنا بِزِيارَةِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلىٍّ، عليهماالسلام فَاِنَّ اِتْيانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلى كُلِّ مُؤمِنٍ يُقِرُّ لِلْحُسَيْنِ عليه السلام بِالِأمامَةِ مِنَ اللّهِ. [بحار الأنوار، ج 98، ص 1، 3 و 4.]
امام محـمد باقر عليه السلام فرمود: شيعيان ما را دستور دهيد كه قبر حسين بن على عليه السلامرا زيارت كنند، چرا كه رفتن به زيارت او، بر هركس كه به پيشوايى الهى آن حضرت معتقد است، واجب است.
زيـارت امـام رضـا عليه‌السلام
۱۸ قالَ رَسُـولُ اللّه صلي الله عليه و آله: سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنّى بِاَرْضِ خُراسانَ لا يَزُورُها مُؤمِنٌ اِلاّ اَوْجَبَ اللّهُ لَهُ الجَنَّةَ وَ حَرَّمَ جَسَدَهُ عَلَى النّارِ. [من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 585.]
پيامبر خـدا صلي الله عليه و آله فرمود: بزودى پاره اى از تن من در سرزمين خراسان به خاك سپرده خواهد شد. هيچ مؤمنى نيست كه او را زيارت كند مگر آنكه خداوند، بهشت را بر او واجب مى كند و بدنش را بر آتش دوزخ حرام مى سازد.
ايمـنى زائـر از عـذاب
۱۹ قالَ رَسُـولُ اللّه صلي الله عليه و آله: مَنْ زارَهُ فَقَدْ زارَنى وَ مَنْ زارَنى فَكَأَنَّما زارَاللّهَ وَ حَقٌّ عَلَى اللّهِ اَنْ لا يُعَذِّبَهُ بِالنّارِ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 352.]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله درباره شهادت حسين عليه السلام و زيارت قبر آن حضرت به ابن عبّاس فرمود: هر كس او را زيارت كند، مرا زيارت كرده است و هر كه مرا ديدار كند، گويى خدا را زيارت كرده است و بر خداوند است كه او را به آتش دوزخ عذاب نكند.
كربـلا، كـعبه فـقرا
۲۰ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: مَنْ كانَ مُعْسِرا فَلَمْ يَتَهَيَّأْ لَهُ حَجَّةُ الاِسْلامِ فَلْيَأْتِ قَبْرَ الْحُسـينِ عليه السلام فَلْيُعَـرِّفْ عِنْدَهُ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 360.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: كسى كه تنگدست باشد و حج واجب برايش فراهم نگردد، پس به زيارت قبر امام حسين عليه السلام برود و عرفه را آنجا باشد.
زيـارت عـاشـورا
۲۱ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: مَنْ زارَ الحُسَيْن عليه السلام فى يَوْمِ عاشُورا وَجَـبَتْ لَهُ الْجَـنَّـةُ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 372.]
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هركس كه روز عاشورا امام حسين عليه السلام را زيارت كند، بهشت براى او واجب مى شود.
كيـفيّـت زيـارت از دور
۲۲ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: اِذا بَعُدَتْ بِاَحَدِكُمُ الشُّـقَّةُ وَ نَأَتْ بِهِ الدّارُ فَلْيَصْعَدْ اَعْلى مَنْزِلِهِ فَلْيُصَلِّ رَكْعَتَيْنِ وَلْيَؤُمَّ بِالسَّلامِ اِلى قُبُورِنا، فَاِنَّ ذلِكَ يَصِلُ اِلَيْنا. [من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 599.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: هرگاه (زيارت) بر يكى از شما سخت و طاقت فرسا بود و خانه اش هم دور بود، پس بر بام خانه اش بالا رود و دو ركعت نماز بخواند و با سلام دادن به قبر ما اشاره و قصد كند، يقينا سلام او به ما مى رسد.
به نيـابت از أئـمّه
۲۳ داود الصّرفى قال: قُلت لَهُ ـ يعنى ابَاالحَسَن ـ : اِنّى زُرْتُ اَباك وَ جَعَلْتُ ذلِكَ لَـكَ. فَقالَ: لَكَ مِنَ اللّهِ اَجْرٌ و ثَوابٌ عَظيمٌ وَ مِنّا الْمـَحْمِدَةُ. [بحارالأنوار، ج 99، ص 256.]
داود صرفى مى گويد: به امام كاظم عليه السلام عرض كردم: من قبر پدرت را زيارت كردم و آن را براى شما (و به نيابت از شما) قرار دادم. حضرت فرمود: تو از سوى خداوند پاداش بزرگى دارى و از ما نيز براى تو ستايش است.
زيـارت اربـعـين
۲۴ عَـنِ الْعَسْكَرى عليه السلام: عَلاماتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ: صَلاةُ الْخَمْسينَ وَزِيارَةُ الأَرْبَعينَ وَالتَّخَتُّمُ فِى الْيَمينِ وَ تَعْفيرُ الْجَبينِ وَ الْجَهْرُ بِبِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 373.]
امام حسـن عسكرى عليه السلام فرمود: مؤمن پنج نشانه دارد: نماز پنجاه ركعت (مجموع واجبات و مستحبات)، زيارت اربعين، انگشتر در دست راست كردن، در سجده پيشانى بر خاك نهادن و بسم الله الرحمن الرحيم را (در نماز) بلند گفتن.
زيـارت بـقـيع
۲۵ قالَ رَسُـولُ اللّه صلي الله عليه و آله: مَنْ زارَ الْحَسَنَ فى بَقـيعِهِ ثَبَتَ قَدَمُهُ عَلَى الصِّراطِ يَوْمَ تَزِلُّ فيهِ الأَقْدامُ. [بحارالأنوار، ج 97، ص 141.]
پيامـبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: هر كس امام حسن عليه السلام را در بقيع او زيارت كند، در روزى كه قدمها مى لغزد، گام او بر صراط، استوار خواهد بود.
زيـارت كاظـمين
۲۶ قُلتُ لِلرِّضا عليه السلام : ما لِمَنْ زارَ اَباكَ؟ قـالَ عليه السلام : لَـهُ الْجَنـَّةُ فَـزُرْهُ. [سفينة البحار، ج 1، ص 565.]
ابن سنان نقل مى كند كه به حضرت رضا عليه السلام عرض كردم: پاداش كسى كه پدرت (امام كاظم عليه السلام) را زيارت كند، چيست؟ فرمود: براى او بهشت است، پس او را زيارت كن.
غـريب خـراسـان
۲۷ قالَ الرِّضا عليه السلام: لا تَنْقَضى الأيّامُ وَ اللَّيالى حتّى تَصيرَ طُوسُ مُخْتَلَفَ شيـعَتى وَ زُوّارى، اَلا فَمَنْ زارَنى فىغُرْبَتى بِطُوسَ كانَ مَعى فى دَرَجَتى يَوْمَ الْقـيامَةِ مَغْـفُورا لَهُ. [بحارالأنوار، ج 99، ص 39.]
امام رضـا عليه السلام به دعبل فرمود: روزها و شبهاى چندانى نمى گذرد، مگر اينكه طوس، محلّ رفت و آمد شيعيان و زائران من مى گردد. آگاه باش! پس هر كس مرا در غربتم در طوس زيارت كند، روز قيامت همراه من در رتبه من خواهد بود و آمرزيده خواهد گشت.
زيـارت سـامـرّا
۲۸ قالَ الامامُ الْعَسْكَرى عليه السلام: قَبْـرى بِسُـرَّ مَنْ رَأى اَمانٌ لاَِهْـلِ الْجـانِبَيْنِ. [بحارالأنوار، ج 99، ص 59.]
امام حـسن عسكرى عليه السلام فرمـود: قبر من در سامرّا، موجب امان براى اهل هر دو طرف (شيعه و سنّى) است.
قـم، حـرم اهـل بيت عليهم‌السلام
۲۹ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: اِنَّ لِلّهِ حَرَما وَ هُوَ مَكَّةُ وَ لِرَسُولِهِ حَرَما وَ هُوَ الْمَدينَةُ و لِأميرِالمُؤْمِنينَ حَرَما وَ هُوَ الْكُوفَةُ وَ لَنا حَرَما وَ هُوَ قُم، وَ سَتُدْفَنُ فيهِ اِمْرَأةٌ مِنْ وُلْدى تُسَمّى فاطِمَةُ مَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ. [بحارالأنوار، ج 99، ص 267.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: خداوند حرمى دارد كه «مكّه» است، پيامبر خدا را هم حرمى است كه «مدينه» است و اميرالمؤمنين هم حرمى دارد كه «كوفه» است. و ما امامان حرمى داريم كه «قم» است. بزودى بانويى از فرزندان من به نام «فاطمه» در آنجا مدفون خواهد شد كه هر كس او را زيارت كند، بهشت برايش واجب مى شود.
زيـارت عـبدالعـظيم عليه‌السلام
۳۰ قالَ الامامُ الهادى عليه السلام: لَوْ اَنَّكَ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدِ الْعَظيمِ عِنْدَكُمْ لَكُنْتَ كَمَنْ زارَ الحسينَ بْنَ عَلىٍّ عليهماالسلام. [بحارالأنوار، ج 99، ص 268.]
مردى از اهل «رى» با امام هادى عليه السلام ديدار كرد و امام از او پرسيد: كجا بودى؟ گفت: در زيارت امام حسين عليه السلام. حضرت به او فرمود: آگاه باش! اگر قبر حضرت عبدالعظيم را كه پيش شماست زيارت مى كردى، همچون كسى بودى كه حسين بن على عليهماالسلام را زيارت كرده است.
عـاقّ اهـل بيت عليهم‌السلام
۳۱ قالَ الصّـادقُ عليه السلام: مَنْ تَرَكَ زيارَتَهُ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلى ذلِكَ قَدْ عَقَّ رَسُولَ اللّهِ صلي الله عليه و آله وَ عَقَّنا. [سفينة البحار، ج 1، ص 564.]
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه زيارت امام حسين عليه السلام را ترك كند، در حالى كه قدرت بر اين زيارت دارد، نسبت به رسول خدا و ما اهل بيت، عاق شده است.
پيشــواز زائـر
۳۲ قالَ الصّادِقُ عليه السلام: اِذَا انْصَرَفَ الرَّجُلُ مِنْ اِخْوانِكُمْ مِنْ زِيارَتِنا اَوْ زِيارَةِ قُبُورِنا فَاسْتَـقْبِلُوهُ وَ سَلِّمُوا عَلَيْهِ وَ هَنِّئُوهُ بِما وَهَبَ اللّهُ لَهُ فَاِنَّ لَكُمْ مِثْلَ ثَوابِهِ. [بحارالأنوار، ج 99، ص 302.]
امام صادق عليه السلام فرمود: هرگاه يكى از برادران دينى شما از ديدار ما يا زيارت قبر ما بازگشت، پس به استقبال او برويد و به او سلام و تبريك و تهنيت بگوييد، به خاطر موهبتى كه خداوند به او بخشيده است، همانا در اين صورت، شما هم پاداشى مثل او خواهيد داشت.
مــزار صـالـحان
۳۳ قالَ الصّـادِقُ عليه السلام: مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ اَنْ يَزُورَ قُبُورَنا فَلْيَزُرْ قُبُـورَ صُـلَحاءِ اِخْوانِنـا. [بحارالأنوار، ج 74، ص 311.]
امام صادق عليه السلام فرمود: هركس كه نتواند به زيارت قبر ما (امامان) بيايد، پس قبر برادرانِ صالح و شايسته ما را زيارت كند.
زيـارت قـبــور
۳۴ قالَ الصّـادِقُ عليه السلام: زُورُوا مَوْتاكُمْ فَاِنَّهُمْ يَفْرَحُونَ بِزيارَتِكُمْ، وَلْيَطْلُبِ الرَّجُلُ حاجَتَهُ عِنْدَ قَبْرِ اَبيهِ وَ اُمِّهِ بَعْدَ ما يَدْعُو لَهُـما. [بحارالأنوار، ج 10، ص 97.]
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: مرده هاى خود را زيارت كنيد، چرا كه آنان با زيارت شما خوشحال مى شوند. هر كس حاجت خود را در كنار قبر پدر و مادرش (از خداوند) درخواست كند، پس از آنكه در حقّ پدر و مادرش دعا مى كند.
ديـدار، احـياگر دلـها
۳۵ قالَ الصّـادِقُ عليه السلام: تَزاوَرُوا، فَاِنَّ فى زِيارَتِكُمْ احياءً لِقُلُوبِكُمْ وَذِكْرا لِأَحاديثِنا وَ اَحاديثُنا تُعَطِّفُ بَعْضَكُمْ عَلى بَعْضٍ. [بحارالأنوار، ج 71، ص 258.]
امام صادق عليه السلام فرمود: به زيارت يكديگر برويد، همانا در زيارت و ديدار شما با يكديگر، زنده شدن دلهايتان و يادآورى احاديث ماست. سخنان ما شما را نسبت به هم نزديكتر و با عاطفه تر مى سازد.
آثـار زيـارت قبـور
۳۶ عَنْ محمد بن مسلم، قلتُ لأبى عبدالله عليه السلام: نَزُورُ الْمَوْتى فقالَ: نَعَم قُلْتُ: فَيَعْلَمُونَ بِنا اِذا اَتَيْناهُمْ؟ قالَ: اى وَاللّهِ لَيَعْلَمُونَ بِكُمْ وَ يَفْرَحُونَ بِكُمْ وَ يَسْتَأْنِسُونَ اِلَيْكُمْ. [مستدرك سفينة البحار، ج 10، ص 457.]
محمد بن مسلم مى گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم: آيا به زيارت اموات برويم؟ فرمود: آرى. پرسيدم: آيا وقتى به زيارتشان مى رويم، متوجّه آمدن ما مى شوند؟ فرمود: آرى به خدا قسم، آمدن شما را مى فهمند و خوشحال مى شوند و با شما انس مى گيرند.
زائـر مؤمن، زائـر خدا
۳۷ قالَ رَسُـولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: مَنْ زارَ اَخاهُ فِى اللّهِ قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ: اَنْتَ ضَيْفى وَ زائِرى، عَلَىَّ قِراكَ وَ قَدْ اَوْجَبْتُ لَكَ الْجَنَّةَ بِحُبِّكَ اِيّاهُ. [وسائل الشيعه، ج 10، ص 457.]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: هركس برادر دينى خود را خالصانه ديدار كند، خداى متعال به او مى فرمايد: تو مهمان و زائر منى، پذيرايى از تو بر عهده من است و من به خاطر اينكه برادر دينى ات را دوست مى دارى، بهشت را بر تو واجب ساختم.
زيــارت نيـكان
۳۸ قالَ عَـلىٌّ عليه السلام: لِقاءُ اَهْلِ الْخَيْرِ عِمارَةُ الْقَلْبِ. [بحارالأنوار، ج 74، ص 208.]
حضرت عـلى عليه السلام فرمود: ديدار اهل خير و نيكى، آبادى دل است.
دوستى، ميوه ديدار
۳۹ قالَ رَسُـولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: اَلزِّيـارَةُ تُنْـبِتُ الْمَـوَدَّةَ. [بحارالأنوار، ج 71، ص 355.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: زيارت، مودّت و دوستى پديد مى آورد.
زيــارت مكـتبى
۴۰ قالَ الصّـادِقُ عليه السلام: اِذا زُرْتَ فَزُرِ الأَخْيـارَ وَلاتَزُرِ الْفُجّـارَ، فَاِنَّـهُمْ صَـخْرَةٌ لا يَنْـفَجِرُ ماؤُها وَ شَـجَرَةٌ لا يَخْضَرُّ وَرَقُـها وَ اَرْضٌ لا يَظْهَرُ عُشْبُها. [مستدرك سفينة البحار، ج 4، ص 353.]
امام صـادق عليه السلام فرمود: هرگاه زيارت مى كنى، به زيارت و ديدار نيكان برو و فاجران و بدكاران را ديدار مكن، چرا كه آنان سنگى هستند كه آبى از آن نمى جوشد و درخت بى برگ و زمين بى سبزه و حاصلند.
