دو تا مثل
مثل اول : مثل دو دست
قال صلّى اللّه عليه و آله: مثل الأخوين مثل اليدين؛ تغسل إحداهما الاخرى. [1]
دو برادر چون دو دستاند، يكى ديگرى را مىشويد.
مثل دوم : جسد واحد
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الْمُؤْمِنُ أَخُو الْمُؤْمِنِ كَالْجَسَدِ الْوَاحِدِ إِنِ اشْتَكَى شَيْئاً مِنْهُ وَجَدَ أَلَمَ ذَلِكَ فِي سَائِرِ جَسَدِهِ وَ أَرْوَاحُهُمَا مِنْ رُوحٍ وَاحِدَةٍ وَ إِنَّ رُوحَ الْمُؤْمِنِ لَأَشَدُّ اتِّصَالًا بِرُوحِ اللَّهِ مِنِ اتِّصَالِ شُعَاعِ الشَّمْسِ بِهَا[2]
از أبي بصير كه شنيدم امام ششم ميفرمود:
مؤمن برادر مؤمن است چون يك تن كه اگر دردى در چيزى از آن با ديد شود در سائر تن دردش دريافت شود، روح هر دو از يك روح است، و راستى روح مؤمن بخدا پيوستهتر است از پرتو خورشيد بدان.
آیه إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ آیه ده سوره حجرات
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
جز اين نيست كه مؤمنان برادرند با هم، پس اصلاح كنيد ميان برادران خود و بترسيد از خدا، شايد شما رحم كرده شويد.
جمله" إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ" كه در آيات فوق آمده است يكى از شعارهاى اساسى و ريشهدار اسلامى است، شعارى بسيار گيرا، عميق، مؤثر و پر معنى.
ديگران وقتى مىخواهند زياد اظهار علاقه به هم مسلكان خود كنند از آنان به عنوان" رفيق" ياد مىكنند، ولى اسلام سطح پيوند علائق دوستى مسلمين را به قدرى بالا برده كه به صورت نزديكترين پيوند دو انسان با يكديگر آنهم پيوندى بر اساس مساوات و برابرى، مطرح مىكند، و آن علاقه" دو برادر" نسبت به يكديگر است.
روى اين اصل مهم اسلامى مسلمانان از هر نژاد و هر قبيله، و داراى هر زبان و هر سن و سال، با يكديگر احساس عميق برادرى مىكنند، هر چند يكى در شرق جهان زندگى كند، و ديگرى در غرب.
تفسير نمونه، ج22، ص: 172
سبک زندگی و سی حق از حقوق دینی در برابر هم
یکی از امورات مهمی که در سبک زندگی باید در نظر داشت این است که مسلمان نسبت به مسلمان باید سی حق را رعایت کند.
عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِلْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ ثَلَاثُونَ حَقّاً- لَا بَرَاءَةَ لَهُ مِنْهَا إِلَّا بِالْأَدَاءِ أَوِ الْعَفْوِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِلْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ ثَلَاثُونَ حَقّاً- لَا بَرَاءَةَ لَهُ مِنْهَا إِلَّا بِالْأَدَاءِ أَوِ الْعَفْوِ
على (ع) فرمود كه پيغمبر (ص) فرموده است: هر مسلمانى بر ذمّه برادر مسلمانش سى حق دارد، ذمّهاش از آنها برى نمىشود مگر اين كه آن حقوق را ادا كند يا برادرش از او درگذرد، (آن حقوق عبارتند)
1) يَغْفِرُ زَلَّتَهُ از لغزش او چشم بپوشد
زلل:قاموس لغزيدن. ليز خوردن. مفرداتالزَّلَّة: در اصل يعنى بدون قصد و هدف پاى نهادن و گام برداشتن، مىگويند:زَلَّتْ رِجْلٌ تَزِلُّ: (گامى و قدمى لغزيد).و مَزِلَّة: لغزشگاه و نيز گناه بدون قصد و غير عمد كه تشبيهى به لغزيدن پا است.خداى تعالى گويد: («فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْكُمُ الْبَيِّناتُ» بقره: 209. اگر پس از آمدن آيات روشن لغزيديد يعنى بخطا رفتيد.ْ- 209/ بقره) و (فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطانُ- 36/ بقره
2) وَ يَرْحَمُ عَبْرَتَهُ به اشك چشمش شفقت آرد،
3) وَ يَسْتُرُ عَوْرَتَهُ عيبش را بپوشاند
4) وَ يُقِيلُ عَثْرَتَهُ لغزشش را ناديده بگيرد
التحقيق ج8، ص: 32
أن الأصل الواحد في المادّة: هو ورود على مورد من دون تفكّر و اختيار دفعة و بغتة على طريق السقوط. و من مصاديقه: هجوم على شيء بغتة، و سقوط في شيء دفعة، و سقوط و كبوة، و زلّة تنتهي الى السقوط، و إحاطة و اطّلاع من دون مقدّمة و دفعة.
5) وَ يَقْبَلُ مَعْذِرَتَهُ عذرش را بپذيرد،
6) وَ يَرُدُّ غِيبَتَهُ اگر كسى غيبت او را كرد از او دفاع كند
7) وَ يُدِيمُ نَصِيحَتَهُ همواره خير خواهش باشد،
8) وَ يَحْفَظُ خُلَّتَهُ دوستى و محبّت او را حفظ كند
9) وَ يَرْعَى ذِمَّتَهُ عهد و پيمانش را مراعات نمايد
10) وَ يَعُودُ مَرْضَتَهُ در موقع بيمارى عيادتش كند
11) وَ يَشْهَدُ مَيِّتَهُ در تشييع جنازهاش حاضر شود
12) وَ يُجِيبُ دَعْوَتَهُ- دعوتش را بپذيرد
13) وَ يَقْبَلُ هَدِيَّتَهُ هديهاش را قبول كند
14) وَ يُكَافِئُ صِلَتَهُ و آن را جبران نمايد
15) وَ يَشْكُرُ نِعْمَتَهُ نعمتش را سپاسگزار باشد
16) وَ يُحْسِنُ نُصْرَتَهُ- با بهترين وجه او را يارى دهد
17) وَ يَحْفَظُ حَلِيلَتَهُ زن و بچه او را محافظت كند
18) وَ يَقْضِي حَاجَتَهُ حاجتش را روا كند
19) وَ يَشْفَعُ مَسْأَلَتَهُ در انجام خواستهاش كوشش نمايد
20) وَ يُسَمِّتُ عَطْسَتَهُ- موقع عطسه كردن «يرحمك اللَّه»بگويد
21) وَ يُرْشِدُ ضَالَّتَهُ راهنماى گمشدهاش باشد
22) وَ يَرُدُّ سَلَامَهُ و به سلامش پاسخ دهد
23) وَ يُطِيبُ كَلَامَهُ كلامش را خوب تلقى كند
24) وَ يَبَرُّ إِنْعَامَهُ- بخشش او را ارج نهد
25) وَ يُصَدِّقُ إِقْسَامَهُ سوگندهايش را تصديق نمايد
26) وَ يُوَالِي وَلِيَّهُ وَ لَا يُعَادِيهِ دوست او را دوست داشته باشد و با وى دشمنى نكند
27) وَ يَنْصُرُهُ ظَالِماً وَ مَظْلُوماً- فَأَمَّا نُصْرَتُهُ ظَالِماً فَيَرُدُّهُ عَنْ ظُلْمِهِ- وَ أَمَّا نُصْرَتُهُ مَظْلُوماً فَيُعِينُهُ عَلَى أَخْذِ حَقِّهِ- اگر ظالم و يا مظلوم واقع شد او را يارى كند، امّا يارى نمودن در حال ستمگرى او را از ستم كردن باز دارد، و اما يارى دادن در حال مظلوميت در باز پس گرفتن حقّش به او كمك نمايد،
28) وَ لَا يُسْلِمُهُ گرفتارش نكند
29) وَ لَا يَخْذُلُهُ خوارش ندارد، -
30) وَ يُحِبُّ لَهُ مِنَ الْخَيْرِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ- وَ يَكْرَهُ لَهُ مِنَ الشَّرِّ مَا يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ- آنچه كه از خير براى خودش مىخواهد براى او نيز بخواهد، و آنچه كه از بديها براى خودش نمىپسندد براى او نيز نپسندد،
ثُمَّ قَالَ ع سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ- إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَدَعُ مِنْ حُقُوقِ أَخِيهِ شَيْئاً- فَيُطَالِبُهُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَيَقْضِي لَهُ وَ عَلَيْه
سپس فرمود: از پيغمبر (ص) شنيدم كه مىفرمود: هر يك از شما اگر چيزى از حقوق برادرش را به جا نياورد، روز قيامت از او مطالبه و بر نفع و يا ضرر او حكم خواهد شد. [3]
[1] - تحرير المواعظ العددية 174 الفصل الثاني مما روته العامة عن النبي صلى الله عليه
[2] - بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ج58 148 باب 43 في خلق الأرواح قبل الأجساد و علة تعلقها بها و بعض شئونها من ائتلافها و اختلافها و حبها و بغضها و غير ذلك من أحوالها
[3] - بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ج71 236 باب 15 حقوق الإخوان و استحباب تذاكرهم و ما يناسب ذلك من المطالب
كنز الفوائد ج1 306 فصل في الوعظ و الزهد
تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة ج12 212 122 باب وجوب أداء حق المؤمن و جملة من حقوقه الواجبة و المندوبة
