روزهای سرنوشت ساز

بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله والصلوة و السلام علی رسول الله و علی آله آل الله اما بعد فقد قال الله تبارک و تعالی فی کتابه الکریم: «والسلام علی یوم ولدت و یوم اموت و یوم اُبعث حیا»[1]

انسان سه روز حساس و سرنوشت ساز در پیش دارد، اگر بتواند سلامتی خود را در این سه روز تأمین کند، سعادت خود را تضمین نموده است و اگر در یکی از این سه روز برای بشر حادثه پیش بیاید به همان نسبت به سعادت او لطمه خواهد خورد.

اولین روز خطرناک

روز اول، روز ولادت و به دنیا آمدن است، روز دوم روز رفتن است از این عالم و روز سوم روز قیامت است. خطراتی که در روز ولادت بشر را تهدید می کند زیاد است چون انسان نمی داند سالم به دنیا می آید یا ناقص الخلقه، عاقل به دنیا می آید یا دیوانه، سعید و خوشوقت به دنیا می آید یا شقی و بدبخت.

مسئولیت پدر و مادر- انتخاب همسر

سؤال: آیا سلامتی انسان در هنگام ولادت مستقیماً در اختیار خود انسان است یا به عهده پدر و مادر؟ مسلّم است که بشر نمی تواند در این رابطه نقشی را ایفا کند بلکه این مسئولیت خطیر به عهده پدران و مادران است که با مراقبت های ویژه خود، فرزندان سالم، عاقل، و شایسته تحویل جامعه بدهند و یا در اثر بی بند و باری فرزندان ناقص، دیوانه و نا لایق به اجتماع تحمیل نمایند. در درجه اول این مسؤلیت به عهده پدران و مادران است که برای فرزندان خود مادر شایسته و با تقوا از خاندان اصیل و ریشه دار انتخاب کنند. چون این نکته مسلّم است که اگر کسی بخواهد گل زیبایی پرورش دهد اول باید زمین قابل تهیه کند.

پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم در این رابطه می فرماید: «ایاکم و خضراء الدمن. قیل یا رسول الله و ما خضراء الدمن قال المرءة الحسنه فی منبت السؤ»[2] یعنی بپرهیزید از سبزه ها و گل های که در مزبله ها می روید. به حضرت عرض شد، مراد از این سبزه ها چیست؟ فرمود: زنان زیبایی که ریشه خانوادگی نداشته باشند.

اسلام برای جلوگیری از پیدایش فرزندان فاسد و دیوانه تا آنجا که عملاً میسر باشد تعالیم لازم را به پیروان خود داده است. از امام باقر علیه السلام است: «سأله بعض اصحابنا عن الرجل المسلم تُعجبه المرء ة الحسنه أیصلح له ان یتزوجها و همی مجنونة قال لا ولکن ان کانت عنده امة مجنونة فلا بأس بان یطاها ولا یطلب ولدها»[3] از آن حضرت سؤال شد مرد مسلمانی فریفته و عاشق زن زیبایی شده که آن زن دیوانه است آیا می تواند با چنین زنی ازدواج کند؟ فرمود: نه ولی اگر کنیز دیوانه ای باشد می تواند با او آمیزش کند و غریزه خود را ارضا کند ولی مراقب باشد حامله نشود.

و در حدیث دیگر رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «اُنظر فی أی شیء تضع ولدک فان العرق دساس»[4] یعنی ببینید نطفه خودرا در چه محلی قرار می دهید و از قانون وراثت غافل مباشید. تا فرزندان شما وارث صفات ناپسند نشود. بعد از آن که پدر، مادر شایسته برای فرزند خود انتخاب نمود، اکنون باید به فکر بذر سالم و نطفه پاک باشد تا بتواند فرزندان سالم و شایسته تربیت کند چون این نکته در کشاورزی مسلّم است اگر بذر و نهال اصلاح شده نباشد اگر بذر آفت زده باشد آن محصول که مورد نظر است به دست نمی آید. همچنین اگر برای تربیت فرزندان از اول به فکر لقمه حلال و نطفه پاک نباشید نمی توانید فرزند پاک و سالم تحویل جامعه دهید امام صادق علیه السلام می فرماید: «کسب الحرام یبین فی الذریۀ»[5] یعنی اثر مال حرام در فرزندان و نوادگان انسان آشکار می شود و نتیجه آن جز فرزندان فاسد و منحرف نخواهد بود.

دومین روز خطرناک

روز دوم که برای بشر سرنوشت ساز است روز رفتن از این عالم است. چون انسان نمی داند خوشنام از دنیا می رود یا بدنام، با عزت از دنیا می رود یا خوار، مسلمان از دنیا می رود یا کافر و اینها خطراتی است که دم مرگ ممکن است بشر با آنها مواجه شود. و این خطر آن قدر جدی است که حتی اولیاء خدا نگران آن بودند یوسف صدیق علیه السلام هنگام مرگ به خدا عرضه می دارد:

«رَبِّ قَدْ آتَيْتَني‏ مِنَ الْمُلْكِ وَ عَلَّمْتَني‏ مِنْ تَأْويلِ الْأَحاديثِ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ تَوَفَّني ‏مُسْلِماً وَ أَلْحِقْني ‏بِالصَّالِحينَ»[6] پرورگارا مرا ملک و سلطنت دادی، علم تعبیر خواب دادی، آفریدگار آسمانها و زمین ها تویی، مولا و صاحب اختیار من در دنیا و آخرت توئی مرا مسلمان بمیران و باشایستگان محشورم بدار.

سلامتی دین

وقتی که رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در خطبه ای که در جمعه آخر ماه شعبان ایراد نمودند و در ذیل آن خطبه خبر شهادت امیرالمؤمنین علیه السلام را دادند فرمود: «قلت یا رسول الله و ذلک فی سلامة من دینی فقال صلی الله علیه و آله و سلم فی سلامة من دینک»[7] امیرالمؤمنین علیه السلام عرض کرد آیا وقتی مرا می کشند و به شهادت می رسم دینم سالم است. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: آری با دین سالم از دنیا می روی.

و لذا می بینیم در تاریخ اسلام افرادی بودند که عمری را در رکاب پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم جان فشانی کردند ولی عاقبت دچار سوء خاتمه شدند و در مقابل امام عصر خودشان ایستادند و جنگیدند مانند طلحه و زبیر و امثال اینها که بعد از پیامبر دچار انحراف شدند افرادی را هم سراغ داریم یک رکعت نماز نخوانده پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم او را غسل داده کفن و دفنش نموده و به خاک سپرده است.

مرد مسلمانی که عاقبت به خیر شد

امام صادق علیه السلام می فرماید: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با اصحاب در مسیری راه می رفتند و فرمودند: «الآن از این طرف شخصی بر شما ظاهری می شود که سه روز است شیطان بر او دسترسی پیدا نکرده» در همین حال عربی نمایان شد که پوست بدنش بر استخوانش چسپیده بود و لبهایش از خوردن گیاهان سبز شده بود. تا این که خدمت پیامبر رسید و عرض کرد یا رسول الله اسلام را به من عرضه کن حضر ت شهادتین را بر او تلقین کرد عرض کرد اقرار نمودم حضرت فرمود: حج بیت الله الحرام را باید انجام دهی زکات مالت را ادا کنی و بعد از جنابت غسل کنی آن مرد عرض کرد اقرار کردم. تا این که این جریان گذشت و مرد عرب به همراه قافله می آید کم کم شتر مرد عرب از قافله عقب ماند تا این که مرد عرب را ندیدند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ایستاد او را پرسش کرد مردم به دنبال او شتافتند. دیدند شتر او پایش در سوراخ موشی فرو رفته و از بالای شتر سقوط کرده گردن عرب شکسته و در همان جا جان داده است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دستور داد خیمه زدند، در آن خیمه او را غسل دادند و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم او را کفن نمودند در حالی که از پیشانی حضرت عرق می ریخت از خیمه خارج شد و فرمود: اعرابی از دنیا رفت و حال آنکه شرمنده بود و او از کسانی بود که ایمان آورد و ایمانش به ظلم آلوده نگشت و لذا حوریان بهشتی برای او از میوه های بهشتی آوردند و به سوی او دویدند و عرضه داشتند یا رسول الله شما واسطه شوید که این مرد همسر ما در بهشت باشد.[8]

غافل مشوکه مرکب مردان مرد را در سنگلاخ بادیه پی ها بریده اند

نومید هم مباش که رندان درد نوش ناگه به یک خروش به منزل رسیده اند

اکنون که چنین خطری در پیش است و شیطان در کمین است و ممکن است که انسان نتواند ایمانش را حفظ کند برای پیشگیری از آن چه باید کرد؟

باید از ائمه معصومین علیهم السلام استمداد بگیریم و به راهنمایی و هدایت آن بزرگواران عمل کنیم.

نامه امام صادق علیه السلام به آشنا

امام صادق علیه السلام نامه ای به یکی از آشنایان خود نوشت و در آن نامه خاطر نشان ساخته که اگر بخواهی عاقبت به خیر شوی باید به این شرایط عمل کنی.

1- حق خدا را بزرگ بشماری 2- نعمت های خدا را صرف معصیت خدا نکنی 3- از حلم خدا مغرور نشوی اگر چند روزی کیفر گناهانت به تعویق افتاد گمان نکنی به حسابت نمی رسد، نه این چنین نیست 4- هر کس از ما خانواده سخن بگوید و به یک نحوی خود را به ما نسبت دهد او را احترام کنید چه در واقع راست بگوید و یا دروغ، شما به اجر و پاداش خود خواهید رسید اگر دروغ گفته باشد گریبان او را خواهد گرفت و شما مسؤل نیستید.[9]

سومین روز خطرناک

سومین روزخطر ناک و سرنوشت ساز قیامت است. خطرات روز قیامت از این جهت است که روز سرنوشت ساز است و کسی نمی داند آن روز سرانجام کار او چه خواهد بود آیا جزء گروه مؤمنین است که به بهشت رود یا جزء گروه مجرمین است که به دوزخ رود.

پنجاه ایستگاه در قیامت

آنچه از آیات و روایات استفاده می شود این است که در قیامت پنجاه ایستگاه بازرسی وجود دارد که در هر ایستگاه هزار سال معطلی دارد که از او بازجویی شود و در هر موقفی از یکی از مسائل دینی از وی سؤال می شود و لذا جا دارد که انسان برای چنین روزی نگران باشد که سرنوشت او چه خواهد شد.

گریه یکی از اکابر هنگام مرگ

علامه رفیعی قزوینی می فرماید: جمعی به دیدن یکی از بزرگان رفتند دیدند وی بسیار نگران و متأثر است به وی گفتند چرا ما شما را همیشه نگران می بینیم؟ فرمود: چهار مسئله است که پیوسته مرا به خود مشغول ساخته است و تا این چهار مسئله برایم روشن نشود من از نگرانی بیرون نمی آیم:

1. وقتی خداوند متعال اسباب خلایق را آفرید آنها را به دو دسته تقسیم نمود به یک دسته فرمود: «هَؤُلَاءِ فِي الْجَنَّةِ وَ لَا أُبَالِي، وَ هَؤُلَاءِ فِي النَّارِ وَ لَا أُبَالِي»[10] این دسته را برای بهشت آفریدم و به بهشت خواهم برد و از کسی باک ندارم و به دسته دوم فرمود اینها را به دوزخ خواهم برد و از کسی بیم ندارم نگرانی من از اینست که من آن روز جزء کدام دسته باشم.

2. اینکه وقتی ملک مصور از طرف خدا می آید برای این که شکل و صورت به جنین بدهد و سرنوشت او را تعیین کند. سؤال می کند از پیشگاه خداوند پروردگارا این جنین را سعید و خوشبخت متکون کنم یا شقی و بدبخت؟ هر جوابی که از محضر خداوند متعال بیاید همان است. من نمی دانم وقتی آن فرشته درباره من سؤال فرمود جواب چه آمد تا این مسئله روشن نشود از نگرانی بیرون نمی آیم. (البته در این مطلب جبر نیست گر چه خداوند می داند که کدام به بهشت می رود و کدام به جهنم و این خود انسان است که با اختیار خود راه خودش را انتخاب می کند. در مسئله دوم هم سعادت و شقاوت در رحم مادر علت تامه نیست و لو شخصی در رحم مادر از نطفه حرام به وجود آمده باشد اما همین فرد با مراقبت و جدیت در مسیر سعادت عاقبت به خیر شود.

3. هنگامی که ملک الموت می آید برای قبض روح بشر از پیشگاه الهی سوال می کند پروردگارا این بنده را مسلمان بمیرانم یا کافر؟ هر پاسخی که از عالم بالا بیاید مطلب همان است. من نمی دانم درباره من وقتی سؤال می شود چه پاسخی خواهد آمد و تا این مسئله برای من روشن نشود از نگرانی بیرون نمی آیم.

4. روز قیامت که می شود منادی عالم غیب فریاد می کند «و امتازوا الیوم ایها المجرمون»[11] ای مجرمین از صف مؤمنین جدا شوید. آن وقت مجرمین در یک صف و مؤمنین در صف دیگر قرار می گیرند من نمی دانم آن روز در کدام یک از این دو صف قرار می گیرم و تا این مسأله برای من روشن نشود از نگرانی بیرون نمی آیم بنابراین جا دارد که بشر نگران آن روز سرنوشت ساز باشد ولی با اندک دقت و تأمل انسان می تواند بفهمد که آن روز در چه صفی قرار می گیرد برای کشف این معنا ببیند در دنیا همیشه در چه صفی شرکت می کند. آیا در صف منافقین و کافرین ایستاده یا در صف مؤمنین و جهاد گران ایستاده است.

ذکر مصیبت

چند کلمه عرض ادب به ساحت قدسی سر سلسله آزادگان عالم حضرت حسین علیه السلام بنمایم روز قیامت که می شود فاطمه علیها السلام وارد محشر می شود و پیراهن خونین حسینش را روی دست گرفته عرض می کند پروردگار عادل و حکیم میان من و کشندگان فرزندانم حکم کن و خداوند آن روز داوری خواهد کرد فاطمه علیها السلام عرض می کند مایلم حسینم را ببینم. خطاب می شود: ای فاطمه نگاه کن به قلب محشر. وقتی نگاه می کند حسین علیه السلام را می بیند. سر در بدن ندارد و خون از رگ های گردنش فوران می کند چنان فاطمه علیها السلام از دیدن آن منظره ناله می کند که همه فرشتگان از ناله او ناله می کنند.

الا لعنۀ الله علی القوم الظالمین

ظاهر رضایی

[1] مریم/33.

[2] بحارالانوار، ج23، ص54.

[3] وسائل الشیعۀ، ج14 ص57.

[4] مستطرف، ج2 ص256.

[5] محجة البیضاء ج3 ص206.

[6] یوسف/101.

[7] وقایع الایام، ج3 ص31.

[8] بحارالانوار، چاب کمپانی، ج6، باب ماجرای بینه و بین اهل الکتاب.

[9] سفینة البحار ماده «ختم»

[10] احیاء علوم‌الدین، ترجمه‌ مؤید الدین خوارزمی؛ ج3، ص99.

[11] یس/59.