نکات ناب عرفانی و اخلاقی (13)
هم‌نشین خوب؛
يكى از مواردى كه مىتواند در جهت سازندگى نقش اساسى داشته باشد، هم‌نشين خوب است، به‌خصوص طلاب جوان كه مىخواهند مبلّغ دين و احكام الهى و معارف اهل‌بيت علیهم‌السلام باشند. انسان بر اثر نشست و برخاست با افراد ناشايست، به مرور زمان، حالات معنوى خود را از دست خواهند داد و نورانيتش به تدريج زایل خواهد شد. خداى‌ناكرده وقتى متوجه مىشود كه ديگر دير شده است. لذا بايد از همان ابتدای دوران تحصيل، افرادى را كه در درس و بحث و تديّن معروف هستند را مورد مشورت خود قرار دهد. اگر خود شخص اهل تشخيص نيست، از بزرگان كمك بطلبد و سعى كند با همسن خود بحث و رفت و آمد داشته باشد.
انسان به دوستانى نياز دارد كه بتواند علاوه بر آن‌كه مورد مشورت قرار مىدهد، از آنان استفاده علمى نمايد و اوقات فراغت خود را با آنان بگذراند.
بايد دقت كند كه خداى ناكرده وقت به چيزهاى بيهوده مصرف نشود و از كارهايى كه قلب انسان را سياه مىكند، بپرهيزد.
متانت و تفکر؛
زياد خنديدن، حكم نمك زياد در غذا را دارد؛ طلبه بايد با متانت حرف‌هاى سنجيده بزند و هر آن‌چه كه به ذهنش مىآيد، به بيرون پرتاب نكند، بلكه بايد قبل از آن تفكر كند، صلاح كلام را بسنجد، آنگاه به زبان بياورد.
اگر در جوانى مراقب كردار و اعمال باشد و تقواى الهى را پيشه كند، سعادت او تضمين است.
عمل به تکالیف الهی؛
انسان ابتدا بايد نسبت به واجبات خود اهميت خاصى بدهد وظايف خود را به نحو احسن ادا كند و در انجام آن‌ها سهل‌انگارى نكند؛ و اين، اولين گام جهت كسب معنويت و توفيق است.
عمل به تكاليف الهى و سيره اهل‌بيت علیهم‌السلام را سرمنشأ كارهاى خود قرار دهيد و وظايف شرعى خود را از فضلاى متدين ياد بگيريد. از معنويت غافل نباشيد كه سعادت شما به آن پيوسته است. دوران جوانى فرصت بسيار خوبى است، سعى كنيد به بطالت نگذرد كه پشيمانى به‌بار مىآورد. انسان بر طبق انتخاب حرفه، بايد با هدف خاص همراه با مراعات مسایل شرعى، انجام تكاليف الهى، توكل و توسل به اهل‌بيت علیهم‌السلام با جديت كار خود را دنبال كند. همواره ياد خداوند متعال و قيامت را در دل خود زنده بداريد و از معاشرت با اشخاص و انجام كارهايى كه دل را سياه كرده و مانع از كسب توفيق مىشوند، بپرهيزيد؛ و از مجالس معصيت اجتناب كرده و عمر خود را كه گران‌بهاترين سرمايه شماست، تباه نكنيد.
شيطان همواره در كمين است؛ لذا همواره از خدا كمك بخواهيد و دائماً بگويید: «الهى لا تكلنى الى نفسى طرفة عين ابداً»؛ اگر بتوانيد هنگامى كه شيطان به سراغ شما آمد، وضو ساخته و شروع به نماز خواندن نماييد، بسيار مؤثر است. در آن، بركاتى است كه شما را در جهت خلاصى از اين مشكل كمك خواهد كرد.دنيا، دار بلا و امتحان است. گرفتارى دنيا خلاصى ندارد، وليكن به بركت و عنايت اهل‌بيت علیهم‌السلام، (گرفتاری دنیا) زودگذر است.
عمل در دنيا، ميزان در آخرت است، پس عمل خود را خالصانه و براى رضايت خدا انجام دهيد تا درهاى رحمت بر شما باز شود.
دورى از ظلم به ديگران؛
انسان بايد از كارهايى كه ظلم بر ديگران است بپرهيزد، اين عمل در توفيقات و نيل انسان به كمال نقش اساسى دارد. خداوند درهاى رحمت را بر انسانى كه به ديگران ظلم مىكند مىبندد، و توفيق را از او مىگيرد. ظلم، مراتبى دارد كه گاهى با القای شيطان، به نظر شخص مىآيد كه اين گناهى نيست و اثرى نمىگذارد! حال آن‌كه همان كار اثر وضعى دارد و انسان را به فنا مىكشد. اگر شخص بخواهد كسب توفيق كند، بايد مواردى كه احساس مىكند ظلم در حق ديگرى است، ترك كند و در يك كلام، كارى به كسى نداشته باشد و سعى كند خود را بسازد.
همت در تحصیل علم و تقوی؛
اگر طلبه مىخواهد در تحصيل موفق شود، بايد ابتدا تمام همّش درس باشد و در كنار آن، از تقواى الهى غافل نباشد. طلبه اول بايد خوب درس بخواند تا بتواند مؤثر باشد. سكان هدايت جامعه به دست طلاب است، اگر در فراگيرى علوم كوتاهى كنند، علاوه بر آن‌كه مسئول خواهند بود، نمىتوانند خدمات دينى مؤثر داشته باشد. خوب درس‌خواندن و مطلب را خوب‌گرفتن و تقوى را در كنار درس كسب‌كردن، نورى است به سوى سعادت دنيا و آخرت. خداوند روز به روز به توفيق بندهاى كه مطيع مىباشد و هدفش خدمت است و مجدّ در تحصيل و تهذيب است، مىافزايد. رمز موفقيت يك انسان، استفاده از فرصتهاست.
يك جوان به‌خصوص طلبه، اگر بخواهد در آينده موفق شود، بايد از تمام لحظاتى كه برايش پيش مىآيد، استفاده كامل نمايد. فاغتنموا‌الفرص فانها تمرّ مرالسحاب.
ارتباط معنوى؛
اگر شخص بخواهد در كار خود مؤفق باشد، ابتدا بايد بر كيفيت تكاليف شرعى خود بيفزايد و آنگاه از دعا و ذكر غافل نشود. سعى كند ادعيه معروف را زمزمه كند و از اذكار صلوات و استغفار باز نماند. بعضى از اعمال جهت ارتباط معنوى، مثل نماز شب بايد به تدريج انجام گيرد كه زود خسته نشود و انجام عبادات مستحبى بايد همراه با شادابى باشد. انسان اگر از كم و به تدريج شروع كرد، بر عمل استمرار پيدا خواهد كرد.
لكن عجله در انجام اعمال مستحبى و كثرت آن، ممكن است بعضى را خسته كند و چه‌بسا انسان ديگر توفيق آن عمل را نيابد و كلاً حوصله آن عمل از او سلب شود. هر جوانى اگر اعمال مستحبى را به تدريج انجام دهد بر آن عادت خواهد كرد و نورانيت خاصى كسب خواهد نمود.
براى استفاده از مطالب اخلاقى مىتوانيد به معراج‌السعادة ملااحمد نراقی، جامع‌السعادات ملامهدی نراقی، اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی، طهارةالأعراق ابن‌مسکویه، محجة‌البیضاء فیض کاشانی و آداب‌المتعلمین خواجه نصیرالدین طوسی رحمةالله‌علیهم مراجعه کنید.
برای استفاده از كتب معتبره دعا نیز می‌توانید به «مهج‌الدعوات»، «مصباح‌الزائر»، «اقبال‌الأعمال» سيدبن طاووس، «مصباح‌المتهجد» شيخ طوسى، «المصباح والبلدالأمين» كفعمى، «زادالمعاد» مجلسى و «مفاتيح‌الجنان» شيخ عباس قمى رحمةالله‌علیهم و به طور كلى به كتبى مراجعه كنيد كه هدف مؤلف، تقويت ايمان در قلوب مؤمنين باشد.
