منبر های 5دقیقه ای ایام فاطمیه
?ادب
در معناى ادب گفتهاند: «نگاهداشتن و رعایت شرایط هر چیز؛ و در اصطلاح، ملکهاى است در شخص که او را از کارهاى زشت باز مىدارد. همچنین رعایت کردن حدود هر کسى عبارت است از ادب نسبت بدان کس.» حضرت على علیه السلام درباره ادب مىفرمایند: «اَشْرَفُ حَسَبٍ حُسْنُ اَدَبٍ؛ (1) بهترین شرافت [و افتخار خانوادگى]، ادب نیکوست.» همچنین فرمود: «کُلُّ شَىْءٍ یحْتاجُ اِلَى الْعَقْلِ وَالْعَقْلُ یحْتاجُ اِلَى الْاَدَبِ؛ (2) هر چیزى نیازمند خرد است و خرد نیازمند ادب.»
اشرف آدمیان رسول اکرمصلىاللهعلیهوآله نیز با افتخار مىفرمایند: «اَدَّبَنِى رَبِّى فَاَحْسَنَ تَأْدِیبِى؛ (3) خداوند، مؤدّبم کرد و نیکو مؤدّبم ساخت.» امام صادقعلیهالسلام در اینباره مىفرمایند: «اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ اَدَّبَ نَبِیهُ فَاَحْسَنَ اَدَبَهُ فَلَمَّا اَکْمَلَ لَهُ الْاَدَبَ قالَ «وَاِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ» ثُمَّ فَوَّضَ اِلَیهِ اَمْرَ الدِّینِ وَالْاُمَّةِ لِیسُوسَ عِبادَهُ؛ (4) خداى بزرگ پیامبر خود را ادب آموخت و نیکو ادب آموخت. و چون ادب را در او به حدّ کمال رساند فرمود: «همانا تو داراى خلق عظیم هستى.» آنگاه کار دین و امّت را به او سپرد تا بندگان را اداره کند.» بىگمان یکى از برجستهترین ویژگیهاى حضرت زهراعلیهاالسلام نیز ادب آن حضرت بوده است. آن حضرت به عنوان دختر رسول خداصلىاللهعلیهوآله و یک معصوم، ادب را در خویش به حدّ کمال رساند، و آن را در همه مراحل زندگى مراعات مىنمود.
در تاریخ آمده است که یکى از آداب و رسوم زمان آن حضرت این بود که یکدیگر را به اسم صدا مىکردند. حتى رسول اکرمصلىاللهعلیهوآله را به نام آن حضرت صدا مىزدند؛ در حالى که این امر خلاف ادب و به دور از شأن آن حضرت بود. تا اینکه خداوند براى مؤدّب ساختن این افراد در پیشگاه رسول خداصلىاللهعلیهوآله، این آیه شریفه را نازل فرمود: «لَّا تَجْعَلُواْ دُعَآءَ الرَّسُولِ بَینَکُمْ کَدُعَآءِ بَعْضِکُم بَعْضًا»؛ (5) «خطاب کردن پیامبر را در میان خود، مانند خطاب کردن بعضى از خودتان به بعضى [دیگر] قرار مدهید.» از امام صادقعلیهالسلام چنین روایت شده است که حضرت فاطمهعلیهاالسلام فرمود: «وقتى که آیه «لَّا تَجْعَلُواْ دُعَآءَ الرَّسُولِ بَینَکُمْ کَدُعَآءِ بَعْضِکُم بَعْضًا» بر رسول خداصلى الله علیه و آله نازل شد، من هم تصمیم گرفتم از آن پس، آن حضرت را به جاى «اى پدر»، «رسول خدا» خطاب نمایم؛ لذا آن حضرت را «یا رسول اللّه» گفتم. رسول خداصلىاللهعلیهوآله به من فرمودند: «اى فاطمه! این آیه درباره تو و خانوادهات نازل نشده، تو از منى و من از تو هستم. این آیه درباره درشتخویان از قریش و اهل کبر و غرور نازل شد. شما مرا، «پدر» صدا کن که قلبم را زنده و خدا را خشنود مىکند!»
?پی نوشت :
1- تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، مصطفى درایتى و حسین درایتى، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1378، چاپ دوم، ص 248.
2- تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، مصطفى درایتى و حسین درایتى، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1378، چاپ دوم، ص 248.
3- تفسیر نور الثقلین، الحویزى، تصحیح: سید هاشم رسولى محلاتى، دار الکتب العلمیة، قم، ج 5، ص 392.
4-میزان الحکمة، محمدى رىشهرى، دار الحدیث، قم، 1379، چاپ دوم، ج 1، ص 104.
5- نور/63.
