ابعاد شخصیتی حضرت زهرا ممتاز و مورد مدح اهل‌بیت سلام الله علیها است، ایشان حقیقتاً می‌تواند الگوی مناسبی برای جوانان بویژه بانوان جوان باشند، از حضرت زهرا نقل شده كه فرمودند: در لحظه‌های آخر زندگانی وقتی پدرم صدای گریه من را شنید فرمود: «دخترم! هیچ كدام از زنان جهان ارزش و مقام تو را ندارند. پس در صبر و بردباری همانند كم ترین زنان نباش؛ زیرا تو سید و بزرگ زنان بهشتی.»[1]

 ازدواج
احترام متقابل در حق انتخاب و مشورت پذیری
یكی از مراحل زندگی كه سعادت دنیا و آخرت در گرو انتخاب صحیح آن است ازدواج و همسر گزینی است، مشورت پذیری از والدین و متقابلا احترام به نظر دختران یكی از الگوهایی است كه از زندگی حضرت زهرا و پدر بزرگوارشان میتوان برداشت كرد.
حضرت رسول در ازدواج فاطمه سلام الله علیها با امام علی علیه السلام فرمودند: «دخترم فاطمه! پسر عمویت علی علیه السلام از تو خواستگاری نموده است، پاسخ تو چیست؟ در اینجا وقتی حضرت رسول فرمودند «خداوند برای این ازدواج اجازه دادند»، از رضای خداوند اظهار خشنودی كردند.[2]
حضرت زهرا سلام الله علیها پس از مشورت پدر با او، به پدر احترام نموده رای و نظر پدر را محترم شمرد و سپس عرض كرد:«ای رسول خدا تو از من سزاوارتری كه اظهارنظر كنی»،[3] البته، والدین نیز وقتی ببینند پسر یا دختر در انتخاب خود خطا نكرده‌اند و مورد مناسبی را برگزیده اند نظر خود را بر آنها تحمیل نمی‌كنند.

ملاك مالی، ملاك انسانی
ملاك‌هایی كه در انتخاب همسر باید به آن توجه داشت سلامت جسم و جان و دین و ایمان است نه ملاك‌های مادی و مالی به همین خاطر، وقتی بزرگان و ثروتمندان قریش به خواستگاری حضرت زهرا آمدند جواب رد شنیدند ولی وقتی علی علیه السلام ایمان مجسم، كه به ظاهر مال و ثروتی از دنیا نداشت، ولی از عظمت و بزرگی روح برخوردار بود، به خواستگاری زهرا سلام الله علیها آمد، آن بزرگوار جواب مثبت داد.

شب عروسی ، آغاز فصل عاشقی
شب ازدواج برای هر زن و مردی شیرین و خاطره انگیز است، ولی متاسفانه برخی این لحظه‌های شیرین را به انواع گناه آلوده می‌كنند، در حالی كه خبر از عواقب ناگوار آن ندارند، نباید فراموش كرد كه امتحانات الهی در مواقع حساس دشوارتر از زمان‌های عادی است، البته، دختران و پسرانی كه دنبال سعادت هستند، حتی الامكان از فراهم شدن زمینه گناه جلوگیری می‌كنند.
نقل شده است كه در شب ازدواج، حضرت علی علیه السلام وقتی همسرگرامی خود را نگران و گریان دیدند، علت ناراحتی را پرسیدند. حضرت زهرا سلام الله علیها پاسخ دادند: «درباره حال و رفتار خویش تفكر كردم، به یاد پایان عمر خویش و منزلگاه دیگر به نام قبر افتادم كه امروز از خانه پدر به خانه شما منتقل شدم و روزی دیگر از این جا به طرف قبر و قیامت خواهم رفت، در این آغازین لحظه‌های زندگی، تو را به پروردگار سوگند می‌دهم كه بیا تا به نماز بایستیم تا باهم در این شب خدا را عبادت كنیم.[4] واين آغازي شد براي زندگي مملو از عشق و محبت .

آداب همسرداری
1. مقدم داشتن همسر بر خود
یكی از نكاتی كه در زندگی خانواده‌ها دیده میشود و میتواند به تحكیم خانواده كمك شایانی كند ایثار است، یكی از روزها حضرت علی علیه السلام به همسرشان فرمودند: فاطمه جان! آیا غذایی داری تا از گرسنگی بیرون آیم؟ فاطمه پاسخ داد: نه، به خدایی كه پدرم را به نبوت و شما را به امامت برگزید سوگند، دو روز است كه در منزل غذایی كافی نداریم، آنچه بود به شما و فرزندانم دادم و خود ازغذای اندك موجود، استفاده نكردم.
امام با تاسف فرمود: فاطمه جان! چرا به من اطلاع ندادی تا به دنبال تهیه غذا بروم؟ فاطمه سلام الله علیها فرمود: «ای ابا الحسن! من از پروردگار خود حیا می‌كنم كه چیزی را كه تو بر آن توان و قدرت نداری، از تو درخواست نمایم.»[5]

2. رعایت حیای بانوان در تقسیم كار در خانواده
یكی از عوامل شادابی و تكامل خانواده‌ها تعیین حدود مسئولیت افراد در خانواده بنابر شایستگی‌ها و توانمندی‌هایی است كه خداوند در انسان به ودیعه نهاده است، این امر سبب اجرای عدالت اجتماعی در محیط خانواده شده و بانوان را از دخالت در اموری كه در شان آنان نیست باز می‌دارد.
امام باقرعلیه السلام فرمود: حضرت فاطمه سلام الله علیها كارهای منزل را با حضرت علی علیه السلام این گونه تقسیم كردند: خمیر كردن آرد و تمیز كردن و جاروب زدن منزل به عهده فاطمه باشد و كارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم و مواد اولیه غذایی را علی علیه السلام انجام دهد.
امام صادق علیه السلام فرمود: این تقسیم كار با اشاره رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم انجام گرفت و زمانی كه حضرت رسول كارهای داخل منزل را به فاطمه سلام الله علیها و كارهای بیرون منزل را به علی علیه السلام واگذار كردند، حضرت زهرا با خوشحالی فرمودند: «جز خدا كسی نمی‌داند كه از این تقسیم كار تا چه اندازه خوشحال شدم; زیرا رسول خدا مرا از انجام كارهایی كه مربوط به مردان است بازداشت.»[6]
شاید خوشحالی آن حضرت از این جهت بود كه از برخورد با نامحرم به دور خواهد ماند، چه این كه كار كردن غیرضروری زنان و اختلاط زنان با مردان با روح تقوا بیگانه است.
در روایتی دیگر آن حضرت در پاسخ پدر بزرگوارشان كه پرسیده بود: در كدام لحظه زن به خداوند نزدیك تر است؟ فرمود: نزدیك ترین حالات زن به خداوند زمانی است كه در خانه خود می‌ماند.»[7]
البته، روشن است در مواردی خروج زن از خانه ضرورت پیدا می‌كند و آنچه از آن مذمت شد، بیرون رفتن‌های غیرضروری دختران و زنان است كه قطعاً پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت و متاسفانه امروزه بسیار شاهد این گونه امور هستیم.

3. رعایت ادب و احترام نسبت به همسر
حضرت زهرا فرمودند: «بهترین شما كسی است كه در برخورد با مردم نرم تر و مهربان تر باشد و ارزشمندترین مردم كسانی هستند كه با زنان خود مهربان و بخشنده اند»[8]
عشق و وفاداری راستین به همسر بر خلاف عشق‌های ظاهری و دروغین، كه تنها در هنگام عافیت و شادی ابراز می‌شود، در هنگام مشكلات و ناراحتی‌ها نیز بروز دارد، حضرت زهرا آن گاه كه می‌خواهد شدت علاقه و وفاداری خود را به شوهر مظلومش ابراز نماید می‌فرماید: «علی جان! جانم فدای تو، و جان و روح من سپر بلاهای جان تو، ای اباالحسن! همواره با تو خواهم بود، اگر تو در خیر و نیكی به سر می‌بری با تو خواهم زیست و یا اگر در سختی و بلاها گرفتار شدی باز هم با تو خواهم بود.»[9]

4. تحمل مشكلات و سختی‌ها

الف. تحمل گرسنگی:
پیامبرگرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روزی وارد منزل فاطمه سلام الله علیها شد و فرمود: دخترم در چه حالی و چگونه زندگی می‌كنی؟ پاسخ شنید: «درد و گرسنگی بی تابم كرده و هر لحظه رو به فزونی است و غذایی ندارم تا رفع گرسنگی كنم» رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «دخترم آیا راضی نیستی كه بزرگ زنان جهانیان باشی؟»[10]

ب. تحمل كمبودهای زندگی
تحمیل توقعات بی جا به مردان گاهی باعث میشود تا زوج كه نمیتواند خواسته همسرش را از راه مشروع به دست آورد به راه‌های نامشروع پناه آورد و چه خسارتی از این بزرگ تر كه زن با توقعات نابجای خود، پای اموال شبهه ناك و حرام را به خانه خود باز نماید.
حضرت زهرا سلام الله علیها روزی در خدمت پدر از مشكلات زندگی و كمبودهای رفاهی سخن به میان آورد و فرمود: «ای رسول خدا من و پسر عمویم چیزی از وسایل رفاهی نداریم، مگر پوست گوسفندی كه شب‌ها بر روی آن می‌خوابیم و روزها بر روی آن شتر خود را علف می‌دهیم.» رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «دخترم صبر و تحمل داشته باش، زیرا موسی بن عمران ده سال با همسرش زندگی كرد و فرشی جز یك قطعه عبای قطوانی نداشتند.»[11]

فلسفه ساده زیستی
حكایت زیر به خوبی فلسفه ساده زیستی را بیان میكند
سلمان فارسی می‌گوید: روزی حضرت زهرا سلام الله علیها را دیدم كه چادری وصله دار و ساده بر سر دارد، در شگفتی ماندم و گفتم: عجبا دختران پادشاه ایران و قیصر روم بر كرسی‌های طلایی می‌نشینند و پارچه‌های زرینت به تن می‌كنند، و این دختر رسول خداست كه نه چادرهای گران قیمت بر سردارد و نه لباس‌های زیبا! حضرت فاطمه سلام الله علیها پاسخ داد: «ای سلمان! خداوند بزرگ، لباس‌های زرین و تخت‌های طلایی را برای ما در روز قیامت ذخیره كرده است.»[12]

.............
پی نوشت:
[1]. شیخ صدوق، كمال الدین، ص 262
[2]. محمد دشتی، نهج الحیاة، ص 28
[3]. بحارالانوار، ج 43، ص 99
[4]. محمد دشتی، نهج الحیاة، ص 35
[5]. بحارالانوار، ج 37، ص 103 و ج 93، ص 147
[6]. وسایل الشیعه، ج 14، ص 123
[7]. بحارالانوار، ج 43، ص 92
[8]. نهج الحیاة، ص 157
[9]. همان، ص 147
[10]. بحارالانوار، ج 43، ص 37
[11]. نهج الحیاة، ص 297
[12]. بحارالانوار، ج 8، ص 303

پدیدآورنده: حجت‌الاسلام خدامراد سلیمان