زیاد شنیده ایم که گفته اند هیچ ذکری بالاتر از ذکر صلوات نیست . در کودکی هر وقت به مسجد رفتیم یا در نماز جماعت شرکت کردیم بعد از اتمام نماز این آیه شریفه را تلاوت می کردند : ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما 1 و بعد سه صلوات می فرستادیم اگر از ما بپرسند برای چه این آیه را تلاوت کرده  و این عکس العمل یعنی صلوات را می فرستید شما چه پاسخ مناسبی دارید ؟ اصلا برای این کار که در طول زندگی تان بارها تکرار کرده اید دلیل مناسبی دارید؟
 
حالا ثواب و فضیلت درست ، اما اینکه بعد هر نماز،ازبین این همه ذکر،او هم سه بار؟....
 
در روایت داریم که :
 
في تفسير على بن إبراهيم ثم ذكر ما فضل الله نبيه صلى الله عليه و آله فقال جل ذكره إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً قال صلوات الله عليه تزكية له و ثناء عليه و صلوة الملائكة مدحهم له و صلوة الناس دعائهم له و التصديق و الإقرار بفضله، و قوله تعالى: «و سلموا تسليما» يعنى سلموا له بالولاية و بما جاء به . 2
 
در تفسیر علی بن ابراهیم از اهل بیت اینگونه منقول است که منظور از صلوات خداوند بر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله  اعلام پاکی و طهارت و علو شأن و مقام ایشان است و منظور از صلوات ملائکة مدح و ستایش ایشان نسبت به پیامبر اکرم است  و صلوات مردم به معنای دعا و تصدیق پیامبر و اقرار به بزرگی و برتری آن حضرت است. و جمله ی نتهایی آیه نیز به معنای دستور به ایمان به ولایت و به آنچه پیامبر برای مردم تبیین و توضیح داده است می باشد.
 
عن ابن أبى حمزة عن أبيه قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن قول الله عز و جل: «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً» فقال: الصلوة من الله عز و جل رحمة و من الملائكة تزكية، و من الناس دعاء 3
 
از امام صادق (ع) نقل است : که در مورد آیه فرمودند : صلوات از جانب خداوند یعنی رحمت و از جانب ملائکه یعنی طهارت و از جانب مردم یعنی دعا.
 
شاید بهترین معنا برای فهم این روایات این باشد که خداوند در این آیه بواسطه وجود نازنین پیامبر اکرم به مردم فرصتی داده تا ایشان شأنی ملکوتی و معنوی پیدا کنند . یعنی صلوات و درود بر پیامبر همانگونه که خود خدای متعال در آیه شریفه به صراحت فرموده اند : ان الله و ملائکته یصلون النبی ، امری دائمی و مورد تکرار از جانب ذات حق تعالی و ملائکه است بنابراین باید امری فوق العاده نیکو و موثر باشد و خداوند به دلیل ایجاد ارتباط و دادن فرصت به بندگان خود برای بر قراری راتباط و انس با پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله  مرحمت نموده و دستور فرموده اند که شما مردم هم بر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله  صلوات بفرستید تا از آثار آن بهرمند گردید.
 
ذکر اجمالی برخی از برکات صلوات: 4
 
روشنى دل: امام مجتبى(ع)فرمود: قلب زنگار مى‏گيرد و با صلوات صيقل پيدا مى‏كند
 
 
 
زدودن نفاق: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :الصَّلَاةُ عَلَي وَ عَلَى أَهْلِ بَيتِي تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ
 
بالا رفتن دعا: قَالَ الصَّادِقُ(ع):إذَا ذَكرَ النَّبِي صلی الله علیه وآله  رُفِعَ الدُّعَاءُ  و  قَالَ أَمِيرُ الْمُومِنِينَ(ع):مَنْ صَلَّى عَلَى النَّبِي صلی الله علیه وآله  رُفِعَتْ دَعْوَتُهُ
 
پاكى عمل:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :صَلَاتُكمْ عَلَي إِجَابَةٌ لِدُعَائِكمْ وَ زَكاةٌ لِأَعْمَالِكمْ
 
استجابت دعا: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :صَلَاتُكمْ عَلَي إِجَابَةٌ لِدُعَائِكمْ وَ زَكاةٌ لِأَعْمَالِكمْ
 
محو كننده گناه: قَالَ الرِّضَا(ع)فِي حَدِيثٍ:مَنْ لَمْ يقْدِرْ عَلَى مَا يكفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْيكثِرْ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّهَا تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْماً   و قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :مَنْ قَالَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ اثْنَينِ وَ سَبْعِينَ شَهِيداً وَ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كيوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ
 
سلامتى: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :مَنْ صَلَّى عَلَي مَرَّةً فَتَحَ اللَّهُ عَلَيهِ بَاباً مِنَ الْعَافِيةِ
 
پاداش شهيد: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :مَنْ قَالَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ اثْنَينِ وَ سَبْعِينَ شَهِيداً
 
سبب حزن شيطان: اگر مى‏خواهيد هميشه شيطان غمگين باشد بر صلوات مداومت داشته باشيد.
 
قَالَ رَسُولُ اللَّه صلی الله علیه وآله  ِ: فإن أردتم أن تديموا على إبليس سخنة عينه و ألم جراحاته فداوموا على طاعة الله و ذكره، و الصلاة على محمد و آله
 
شفاعت: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :يا عَلِي مَنْ صَلَّى عَلَي كلَّ يوْمٍ أَوْ كلَّ لَيلَةٍ وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِي وَ لَوْ كانَ مِنْ أَهْلِ الْكبَائِرِ
 
تذکر : اگر چه ذکر شریف صلوات از جهت شرعی مستحب است ولی چون برای فرستادن آن بسیار برکت و اجر در نظر گرفته شده و برای ترک آن مشقات و مشکلات بسیار می توان گفت بنوعی مستحب نزدیک به فعل واجب است. چنان که در روایاتی آمده است :
 
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  : مَا مِنْ قَوْمٍ اجْتَمَعُوا فِي مَجْلِسٍ فَلَمْ يذْكرُوا اسْمَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَمْ يصَلُّوا عَلَى نَبِيهِمْ إِلَّا كانَ ذَلِك الْمَجْلِسُ حَسْرَةً وَ وَبَالًا عَلَيهِمْ
 
َقالَ الصَّادِقُ(ع):مَنْ لَمْ يرْغَبْ فِي هَذَا (صلوات) فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُ بَيتِهِ
 
َقالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :الْبَخِيلُ حَقّاً مَنْ ذُكرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يصَلِّ عَلَي
 
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :مَنْ ذَكرَنِي فَلَمْ يصَلِّ عَلَي فَقَدْ شَقِي
 
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله  :مَنْ ذُكرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يصَلِّ عَلَي فَلَمْ يغْفِرِ اللَّهُ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ
 
پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله  فرمودند : در شب معراج ، چون به آسمان رسيدم ، ملكي را ديدم كه هزار دست داشت و در هر دستي هزار انگشت  آن ملك به كمك دستها و انگشتانش مشغول حساب كردن و شمارش بود ؛ از جبرئيل كه مرا همراهي مي كرد پرسيدم :اين ملك كيست ؟ و چه چيز را حساب مي كند ؟ جبرئيل گفت : اين ملك ، موكِلّ به دانه هاي باران است  او محاسبه مي كند كه چند قطره باران از آسمان به زمين نازل شده است . پس من به آن ملك گفتم :آيا مي داني كه از آغاز آفرينش دنيا تاكنون ، چند قطره باران به زمين نازل شده است ؟ گفت : يا رسول الله صلی الله علیه وآله  قسم به آن خدايي كه تو را به حق فرستاده ، علاوه بر اين كه مي دانم تاكنون چند قطره باران نازل شده ، بلكه محل نزول آنها را نيز به تفكيك مي دانم و از تعداد قطره هاي باران نازل شده بر بيابان ، معمور ، بستان ، شوره زار و قبرستان  هم اطلاع دقيق دارم . حضرت فرمودند من از اين همه دقت در حفظ شمارش باران در تعجب شدم . آنگاه ملك گفت : يا رسول الله ، با وجود اين همه دقت و دست و انگشتان براي شمارش ، هنوز در محاسبه يك چيز ، ناتوان مانده ام . پرسيدم : كدام چيز ؟گفت : « قومي از امت شما كه وقتي اسم مبارك شما را شنوند صلوات مي فرستند و من قدرت محاسبه ثواب آن صلوات را ندارم! »
 
حجت الاسلام محقق (داماد آيت الله گلپايگاني) نقل می کند : مرحوم آخوند ملاعلي همداني رحمت الله علیه حكايت نموده اند : روزي پير مردي جهت حساب خمس و زكات ، پيش من آمد . متوجه شدم از آن پيرمرد بوي عطر عجيبي بر مشامم مي رسد كه تا به حال نظير آن را استشمام نكرده ام . از او پرسيدم : اي پيرمرد ، از چه عطري استفاده مي كني ؟ گفت : اين بوي خوش ، قصه اي دارد كه تاكنون آن را براي احدي نقل نكرده ام  اما چون شما آقاي ما هستي ، برايتان تعريف مي كنم . قصه اين است كه : شبي در عالم خواب پيامبر خدا صلی الله علیه وآله  را زيارت نمودم ، در حالي كه آن حضرت نشسته بودند و حدود بيست نفر اطراف ايشان حضور داشتند و من هم در آن مجلس بودم . حضرت فرمودند : كدام يك از شما بر من زياد صلوات مي فرستيد ؟ مي خواستم بگويم كه من زياد صلوات مي فرستم ، اما ساكت شدم . بار دوم پرسيدند ، باز هم كسي پاسخ نگفت  براي بار سوم حضرت فرمودند : كدام يك از شما بر من زياد صلوات مي فرستد ؟ مي خواستم بگويم من ، كه با خود فكر كردم شايد ديگران بيشتر از من صلوات مي فرستند . پس آنگاه پيامبر اكرم صلي الله عليه و اله وسلم بلند شده و خطاب به من فرمودند : شما بر من زياد صلوات مي فرستي ، و لبان مرا بوسيد.
 
آيه الله العظمي آقاي اراكي فرمودند: من هرگاه مشكلي پيدا مي كنم يك دور تسبيح صلوات مي فرستم و ثواب آن را نثار چهارده معصوم(ع) مي كنم آنگاه مشكل من به آساني حل مي شود،البته اين كار را بيشتر در مورد مشكلات علمي انجام داده ام
 
-        توجه در هنگام ذکر: اهمیت همه ی ذکر ها به میزان توجهی است که موقع انجام آن وجود دارد بنابراین ذکر صلوات را با توجه ختم کنیم .
 
-        مداومت روزانه و سفارش ته دیگران: از اوقاتی که مشغول به کارهای روز مره هستیم برای بهره جوئی بیشتر از فرصت و دور ماندن از لغو و بیهودگی اولا خودمان مشغول به فرستادن این ذکر شریف بشویم و ثانیا به دیگران سفارش کنیم تا ایشان هم از این عمل خیر بهرمند گردند
 
-        ذکر صلوات در جمع با صدای بلند: شعار همیشگی و نامتغیر شیعه در همه جا و هر زمانی است .سعی کنیم شعار خود را با قوت و قدرت سر دهیم.
 
منبع
 
1. سوره احزاب / ایه 56[1]
 
2-تفسیر نور الثقلین / 4 / 300
 
3- همان
 
4- آدرس همه ی روایات از مجامع معتبر روائی است که در فیش تبلیغ استاد قرائتی امده است